تأليفاتفصلنامه مطالعات مدیریت شهریمجلاتمقالات
فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۲
فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره 22 تابستان 1394
فهرست مقالات در فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۲
۱- تدوین خط مشی سازمان پارکها و فضای سبز شهری در جلب مشارکتهای مردمی | احسان سپهوند؛ رسول محمدرضایی؛ باب اله حیاتی
۲- بررسی عوامل مؤثر در ناکارآمدی طرح‌های توسعه شهری ایران | مسعود صفایی پور؛ جعفر سعیدی
۳- ارزیابی کارایی و اثر بخشی مسیرهای دوچرخه سواری -شهروندان منطقه ۸ شهر تهران | سید محمد قریشی
۴- ارزیابی سطح رضایتمندی شهروندان از عملکرد شهرداری در حوزه خدمات شهری (نمونه موردی: شهر ایلام) | سعید ملکی؛ سجاد منفرد
۵- طراحی پیاده‌راه با تاکید بر سرمایه اجتماعی (نمونه موردی: پیاده‌راه تربیت تبریز) | میرنجف موسوی؛ احمد آفتاب؛ ابراهیم علی‌پور
۶- ارزیابی توان بوم ساختی روستاها و نقش آن در توسعه منطقه‌ای از دیدگاه بوم گردشگری(نمونه مطالعه: روستاهای شهرستان لواسان) | اسماعیل شیعه؛ مهکامه فتاحی
۷- تبیین همسویی پروژه‌های عمرانی شهرداری با نیاز شهروندان (مطالعه موردی ناحیه ۳ منطقه ۵ شهرداری تهران) | سیده فاطمه حسینی
مقاله ۱ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۲
تدوین خط مشی سازمان پارکها و فضای سبز شهری در جلب مشارکتهای مردمی | احسان سپهوند؛ رسول محمدرضایی؛ باب اله حیاتی
سازمان پارکها و فضای سبز شهری از سازمانهای متبوع شهرداری وظیفه خطیر مطالعه، طراحی، اجرا و حفظ و نگهداری از فضای سبز شهری را عهدهدار است. اما به نظر میرسد برای دستیابی به این اهداف مدیریت شهری امروز در شهرهای بزرگ دیگر قادر نخواهد بود با روشهای سنتی و معمول گذشته در ارائه خدمات یک سویه موفقیتی حاصل کند در نتیجه به یک ابزار قوی، جـامع و تنظیم کننده نیاز است تا به این تمایلات به خوبی پاسـخ داده شود. محققان عقیده دارند که این ابزار قـوی برنامهریزی مشارکتی است بعلاوه اعتقاد بر این است که با مشارکت شهروندان در طرحها میتوان موفقیت طرحها را تضمین نمود.
در این مقاله روش توصیفی با رویکرد تحقیق ارزشیابی و با استفاده از نظریات معتبر مشارکت و جهتدار در زمینه مدیریت شهری بحث شده و درپی آن تحلیلی فراخور با بضاعت مقاله در زمینه سبک و سیاق مشارکت مردم در عرصه فضایسبز شهری و چگونگی راههای سپردن امور مربوطه به ایشان، نتایج کاربردی استخراج گردیده است.
تشویق ساکنان محلات به تشکیل گروههای دوستدار طبیعت (همیاران سبز) و تعامل با نمایندگان سازمان پارکها و فضایسبز شهری برای دردست گرفتن امورات مربوط به فضایسبز و استفاده از مشارکتجویان محلات برای سرمایهگذاری، کار اجرایی و نگهداری از این عرصهها با برنامهریزی و پیشنهاد ایشان میتواند راهکارهایی برای بهبود کیفیت فضایسبز شود.
در این مقاله روش توصیفی با رویکرد تحقیق ارزشیابی و با استفاده از نظریات معتبر مشارکت و جهتدار در زمینه مدیریت شهری بحث شده و درپی آن تحلیلی فراخور با بضاعت مقاله در زمینه سبک و سیاق مشارکت مردم در عرصه فضایسبز شهری و چگونگی راههای سپردن امور مربوطه به ایشان، نتایج کاربردی استخراج گردیده است.
تشویق ساکنان محلات به تشکیل گروههای دوستدار طبیعت (همیاران سبز) و تعامل با نمایندگان سازمان پارکها و فضایسبز شهری برای دردست گرفتن امورات مربوط به فضایسبز و استفاده از مشارکتجویان محلات برای سرمایهگذاری، کار اجرایی و نگهداری از این عرصهها با برنامهریزی و پیشنهاد ایشان میتواند راهکارهایی برای بهبود کیفیت فضایسبز شود.
مقاله ۲ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۲
بررسی عوامل مؤثر در ناکارآمدی طرح‌های توسعه شهری ایران | مسعود صفایی پور؛ جعفر سعیدی
سرآغاز بهبود وضعیت فضایی – کالبدی شهرها انجام مطالعات و تهیه طرح‌های توسعه شهری است. احترام به اصول، ارزش‌ها و معیارهای این طرحها همچون مایه حیات و روح هویت‌بخش هر شهر خودنمایی می‌کند. اکنون بیش از چند دهه از زمان تهیه و اجرای طرح‌های توسعه شهری در ایران می‌گذرد. گذشت این سال‌ها به معنای آن است که بسیاری از این طرحها، دوره‌ی زمانی پیش‌بینی‌شده و حتی فراتر از آن را طی کرده‌اند.
این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای به بررسی و تحلیل عوامل مؤثر در ناکارآمدی طرح‌های توسعه شهری ایران با تأکید بر حوزه‌های مشارکت، منابع مالی، تهیه، تصویب و اجرا، می‌پردازد.
علی‌رغم همه‌ی تمهیداتی که در عناوین طرحها و محتویات آنها صورت گرفته، این طرحها در دستیابی به اهداف خود ناموفق بوده‌اند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد که ضعف ساختاری مدیریت شهری، عدم سلسله‌مراتب در نحوه تصمیم‌گیری و اجرا، بها ندادن به مشارکت مردم در برنامه‌ریزی‌های ملی- منطقه‌ای، مهیا نبودن زمینه‌های مالی اجرای طرحها، عدم توجه به امکانات و موانع مالی و اعتباری مورد نیاز برای اجرای طرحها و عدم توجه کافی به واقعیت‌ها، در تهیه طرحها با ناکارآمدی آن ارتباط متقابل وجود دارد.
این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای به بررسی و تحلیل عوامل مؤثر در ناکارآمدی طرح‌های توسعه شهری ایران با تأکید بر حوزه‌های مشارکت، منابع مالی، تهیه، تصویب و اجرا، می‌پردازد.
علی‌رغم همه‌ی تمهیداتی که در عناوین طرحها و محتویات آنها صورت گرفته، این طرحها در دستیابی به اهداف خود ناموفق بوده‌اند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد که ضعف ساختاری مدیریت شهری، عدم سلسله‌مراتب در نحوه تصمیم‌گیری و اجرا، بها ندادن به مشارکت مردم در برنامه‌ریزی‌های ملی- منطقه‌ای، مهیا نبودن زمینه‌های مالی اجرای طرحها، عدم توجه به امکانات و موانع مالی و اعتباری مورد نیاز برای اجرای طرحها و عدم توجه کافی به واقعیت‌ها، در تهیه طرحها با ناکارآمدی آن ارتباط متقابل وجود دارد.
مقاله ۳ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۲
ارزیابی کارایی و اثر بخشی مسیرهای دوچرخه سواری -شهروندان منطقه ۸ شهر تهران | سید محمد قریشی
برخورداری از یک زندگی سالم و مولد و با کیفیت، حقی است همگانی که مسئولیت و تولیت آن بر عهده ی دولت‌ها بوده و برای تحقق این امر، فراهم سازی امکانات و تسهیلات مناسب برای تأمین سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی انسان از جمله حقوق طبیعی و نیازهای اساسی او به شمار می رود. مزایای استفاده از دوچرخه سواری به عنوان یک سیستم حمل و نقل عمومی، موضوعی است که هم اکنون همه مدیران و سیاست گذاران شهری را به چالش کشانده است. یافتن راهکارهایی که با کمک آنها بتوان بیشترین استقبال و رضایتمندی شهروندان را از این طرح به دست آورد ضروری می نمود.. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی کارایی و اثر بخشی مسیرهای دوچرخه سواری شهروندان منطقه ۸ شهر تهران آغاز شد. روش مطالعه این پژوهش اکتشافی می باشد. پرسشنامه محقق ساخته در سه بخش مجزا ویژه مسئولین کانکس های دوچرخه، ویژه کاربران دوچرخه و ویژه افرادی که تمایلی به استفاده از دوچرخه ندارند به عنوان ابزار پژوهش تهیه شد. جامعه آماری این پژوهش به روش تصادفی ساده انتخاب و در سه گروه که شامل ۳۰ نفر از مسئولین کانکس های دوچرخه، ۵۰ نفر از کاربران و ۵۰ نفر از افرادی که تمایلی به استفاده از دوچرخه ندارند به عنوان گروه نمونه تحقیق انتخاب شدند.
مقاله ۴ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۲
ارزیابی سطح رضایتمندی شهروندان از عملکرد شهرداری در حوزه خدمات شهری (نمونه موردی: شهر ایلام) | سعید ملکی؛ سجاد منفرد
امروزه، رضایتمندی شهروندان یکی از ابزارهای عمده در سنجش عملکرد شهرداریها محسوب میشود. از اینرو، در این مقاله تلاش میشود که با استفاده از نظرات شهروندان، میزان رضایت آنان از عملکرد شهرداری ایلام مورد سنجش قرار گیرد تا بتوان از این رهگذر، با شناخت نقاظ قوت و ضعف عملکرد شهرداری، راهکارهایی جهت بهبود عملکرد این سازمان و افزایش رضایت شهروندان ارائه نمود.
روش تحقیق در این مطالعه توصیفی – تحلیلی است و برای نمونه‌گیری از روش احتمالی طبقه بندی شده استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق را کلیه ساکنان شهر ایلام تشکیل میدهند و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران به دست آمده است. در این مطالعه، ابتدا شاخصهای پژوهش تعیین شد و با توجه به دیدگاه کارشناسان و استفاده از مدل TOPSIS میزان اهمیت و وزن شاخصها مشخص گردید. سپس اوزان به دست آمده با نتایج پرسشنامه تلفیق گردید و میزان رضایت نهایی شهروندان از عملکرد شهرداری مشخص گردید.
روش تحقیق در این مطالعه توصیفی – تحلیلی است و برای نمونه‌گیری از روش احتمالی طبقه بندی شده استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق را کلیه ساکنان شهر ایلام تشکیل میدهند و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران به دست آمده است. در این مطالعه، ابتدا شاخصهای پژوهش تعیین شد و با توجه به دیدگاه کارشناسان و استفاده از مدل TOPSIS میزان اهمیت و وزن شاخصها مشخص گردید. سپس اوزان به دست آمده با نتایج پرسشنامه تلفیق گردید و میزان رضایت نهایی شهروندان از عملکرد شهرداری مشخص گردید.
مقاله ۵ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۲
طراحی پیاده‌راه با تاکید بر سرمایه اجتماعی (نمونه موردی: پیاده‌راه تربیت تبریز) | میرنجف موسوی؛ احمد آفتاب؛ ابراهیم علی‌پور
سرمایه اجتماعی مفهومی است که در سال‌های اخیر وارد حوزه علوم اجتماعی و مدیریت شهری گشته است. سرمایه اجتماعی ریشه در تعاملات اجتماعی دارد و هنگامی که سطح تعاملات در جامعه‌ای افزایش یابد، باعث افزایش سطح سرمایه اجتماعی می‌گردد. در این میان یکی از عواملی که میتواند باعث افزایش سطح تعاملات شود، حرکت عابر پیاده در فضای شهری است در این راستا، پژوهش حاضر سطح تعاملات اجتماعی را به عنوان نقطه اشتراک طراحی شهری، پیاده‌راه و سرمایه اجتماعی با تاکید بر پیاده راه تربیت تبریز معرفی کرده و بررسی می‌کند..
روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی، همبستگی بکارگرفته شده در این پژوهش از نوع کاربردی می‌باشد. و به صورت پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه، صد نفر را به صورت غیرسهمیه‌ای و بدون توجه به متغیرهای سن و جنس به عنوان حجم نمونه مورد کاوش قرار داده است. برای ارزیابی و پردازش داده‌ها از شیوه‌های آماری توصیفی و استنباطی، در قالب نرم‌افزارspss استفاده شده است.
نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که بین دو متغیر اعتماد اجتماعی و شبکه اجتماعی و بین اعتماد اجتماعی و تعامل اجتماعی رابطه معنی‌داری وجود ندارد. اما بین متغیرهای تعامل اجتماعی و شبکه اجتماعی، با توجه به ضریب همبستگی ۵۹۳/۰، رابطه معنی‌داری وجود دارد. بررسی ارتباط میان شاخصهای سرمایه اجتماعی و عامل کیفیت پیاده‌راه نشان دهنده عدم رابطه معنی‌داری بین دو متغیر می‌باشد.
روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی، همبستگی بکارگرفته شده در این پژوهش از نوع کاربردی می‌باشد. و به صورت پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه، صد نفر را به صورت غیرسهمیه‌ای و بدون توجه به متغیرهای سن و جنس به عنوان حجم نمونه مورد کاوش قرار داده است. برای ارزیابی و پردازش داده‌ها از شیوه‌های آماری توصیفی و استنباطی، در قالب نرم‌افزارspss استفاده شده است.
نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که بین دو متغیر اعتماد اجتماعی و شبکه اجتماعی و بین اعتماد اجتماعی و تعامل اجتماعی رابطه معنی‌داری وجود ندارد. اما بین متغیرهای تعامل اجتماعی و شبکه اجتماعی، با توجه به ضریب همبستگی ۵۹۳/۰، رابطه معنی‌داری وجود دارد. بررسی ارتباط میان شاخصهای سرمایه اجتماعی و عامل کیفیت پیاده‌راه نشان دهنده عدم رابطه معنی‌داری بین دو متغیر می‌باشد.
مقاله ۶ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۲
ارزیابی توان بوم ساختی روستاها و نقش آن در توسعه منطقه‌ای از دیدگاه بوم گردشگری(نمونه مطالعه: روستاهای شهرستان لواسان) | اسماعیل شیعه؛ مهکامه فتاحی
ارزیابی توان بوم ساختی، سنجش موجودی و توان بالقوه سرزمین با ملاکها و معیارهای مشخص و از پیش طرح ریزی شده است.این مطالعات به عنوان پایه ای برای تصمیم گیری و برنامه ریزی استفاده از سرزمین در تمام نقاط جهان، به کار گرفته میشود. ارزیابی توان بوم ساختی محیط زیست مرحله میانی فرآیند آمایش سرزمین است، در واقع ارزیابی سرزمین، اطلاعات اساسی برای مرحله دوم آمایش سرزمین که شامل انتخاب مناسب ترین استفاده از سرزمین و نظام مدیریت است، را فراهم می‌نماید. زیرا هدف آمایش سرزمین تعیین نتایج فیزیکی، زیست شناختی و اقتصادی- اجتماعی متناسب ترین و ممکن ترین انتخاب نوع کاربری در یک تکه از سرزمین(منطقه برنامهریزی) است. هدف از این پژوهش ارزیابی توان بوم ساختی روستاهای شهرستان لواسان برای کاربری‌های مختلف بوده است تا بدین وسیله مشخص شود که این روستاها برای کدامیک از کاربری‌ها بالاترین توان را دارا می‌باشند و به این وسیله در استفاده از منابع و هزینه و وقت در این سرزمین صرفه جویی شود.
در این مقاله سعی شده است با انتخاب شاخص هایی که در همه ی کاربری‌های بوم ساختی مشترک هستند، به بررسی نقش هر روستا و تعیین الویت این نقشها پرداخته شود. در مرحله بعد با در نظر گرفتن روستاهایی که الویت اول آنها مدل بوم گردشگری بوده است به بررسی انواع تفرج و گشت و گذار در این روستاها پرداخته میشود و نقش آن در توسعه اقتصادی روستا مورد بررسی قرار می‌گیرد. در نهایت به بررسی و ارائه راهکار هایی برای بالابردن توسعه اقتصادی در این روستاها اقدام خواهد شد
در این مقاله سعی شده است با انتخاب شاخص هایی که در همه ی کاربری‌های بوم ساختی مشترک هستند، به بررسی نقش هر روستا و تعیین الویت این نقشها پرداخته شود. در مرحله بعد با در نظر گرفتن روستاهایی که الویت اول آنها مدل بوم گردشگری بوده است به بررسی انواع تفرج و گشت و گذار در این روستاها پرداخته میشود و نقش آن در توسعه اقتصادی روستا مورد بررسی قرار می‌گیرد. در نهایت به بررسی و ارائه راهکار هایی برای بالابردن توسعه اقتصادی در این روستاها اقدام خواهد شد
مقاله ۷ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲۲
تبیین همسویی پروژه‌های عمرانی شهرداری با نیاز شهروندان (مطالعه موردی ناحیه ۳ منطقه ۵ شهرداری تهران) | سیده فاطمه حسینی
سیر توسعه و تکامل سازمانها با تکامل خواسته ها، نیازها و علایق آدمیان همزاد بوده و ملازمت داشته است. سازمانها گرچه ایفاکننده نقشها، ماموریتها و رویکردهای مختلفی در طول زمان در جامعه بوده و هستند، ولی کارکرد آنها در دوره معاصر بسیار گسترده‌تر شده و انتظارات جامعه نسبت به آنها دائماً رو به تزاید است به نحوی که عصر حاضر را میتوان عصر حاکمیت سازمانها به منظور تامین نیازهای بشری در ابعاد مختلف قلمداد کرد. توجه به خواسته ها، علایق، هنجارها و انتظارات جامعه از جمله اهدافی است که علاوه بر اهداف فنی و اقتصادی از سازمانها انتظار می‌رود و توفیق در این امر نیز محتاج برقراری ارتباط تنگاتنگ و مستمر با جامعه به منظور کسب بازخورد از فعالیتهای خود می‌باشد.هدف اصلی این پژوهش تبیین همسویی پروژه‌های عمرانی شهرداری با نیاز شهروندان به منظور ارائه بازخوردی از عملکرد شهرداری در تامین رفاه و آسایش شهروندان و بهبود کیفیت زندگی شهری است.
طی این پژوهش ۱۲۷ نفر از شهروندان به نمایندگی از ۴۶۹۴۰ خانوار ساکن در ناحیه ۳ منطقه ۵ شهرداری تهران، با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران و روش تصادفی ساده انتخاب شدند که بر اساس مطالعه ای پیمایشی، میان مشارکت و رضایت شهروندان از پروژه‌های عمرانی اجرا شده توسط شهرداری با ابزار پرسشنامه بررسی شده است.
طی این پژوهش ۱۲۷ نفر از شهروندان به نمایندگی از ۴۶۹۴۰ خانوار ساکن در ناحیه ۳ منطقه ۵ شهرداری تهران، با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران و روش تصادفی ساده انتخاب شدند که بر اساس مطالعه ای پیمایشی، میان مشارکت و رضایت شهروندان از پروژه‌های عمرانی اجرا شده توسط شهرداری با ابزار پرسشنامه بررسی شده است.
