مجله علمی منظر شماره ۲۸ پاییز ۱۳۹۳ (۲)
فهرست مقالات در نشریه علمی منظر شماره ۲۸ (بخش۲)
چکیده مقاله ۹ نشریه مجله علمی منظر شماره ۲۸
چکیده مقاله ۹ نشریه مجله علمی منظر شماره ۲۸چکیده مقاله ۱۰ مجله علمی منظر شماره ۲۸
چنارستان، منظر گزیده | محمد جمشیدیان
چکیده مقاله ۱۱ مجله علمی منظر شماره ۲۸
انعکاس طبیعت در سیمای شهر | جمال کامیاب
چکیده مقاله ۱۲ مجله علمی منظر شماره ۲۸
جایگاه منظر در توسعه پایدار | ایو لوژنبول
در ابتدای بحث لازم است به یادآوری مفاهیم و تعاریف پایۀ منظر که امروزه در محافل علمی اروپا و سایر کشورها پذیرفته شده‌اند، پرداخته شود. واژۀ منظر واژه‌ای چندمعنایی است که در پیوستگی عینیت ـ ذهنیت معنا میشود : از منظر مادی یا عینی که جغرافیدان‌ها و دانشمندان علوم طبیعی به آن می‌پردازند تا منظر غیر مادی یا ذهنی که برآمده از تاریخ و به ویژه هنر است.
منظر در پژوهش‌ها و ادبیات علمی عبارت از ساختاری اجتماعی با ابعاد دوگانۀ مادی و غیرمادی است. امروزه در اروپا، اکثر متخصصان علمی و مسئولان خدمات مهندسی در آمایش سرزمین، به تعریفی که در کنوانسیون اروپایی منظر آمده رجوع می‌کنند : “بخشی از سرزمین، آن‌گونه که توسط جمعیت‌ها درک میشود و نتیجۀ عوامل طبیعی یا انسانی و روابط این دو با هم است”.
منظر محصول تعامل میان عوامل مادی و غیر مادی است : فعالیت‌های اقتصادی با تغییردادن بستر بیوفیزیک، منظر مادی (مواد بی‌جان و بیولوژیک، از جمله جسم انسانی) را تولید می‌کنند. در عین حال جوامع در طول تاریخ، براساس تکامل روابط اجتماعی با طبیعت، منظر را بازنمایی می‌کنند. این تغییرات در منظر مادی، به نوبۀ خود مظاهر اجتماعی منظر را تغییر می‌دهند و نیروی محرکۀ کنش و همچنین انگیزۀ کنش سیاسی میشود. در نتیجه جوامع براساس بازنمایی‌هایی که از دینامیک‌های خود می‌کنند، در منظر مداخله می‌کنند.
توسعۀ پایدار در ۱۹۸۷ در گزارش برانتلند (WCED, 1987) تعریف شد، در حالی‌که پیش از آن، صحبت از توسعه در درازمدت بود و پس از آن اصطلاح انگلیسی “sustainable”در فرانسه به “durable” ترجمه شد که ترجمۀ خوب و دقیقی نیست، زیرا این واژه بیشتر به دوام و ماندگاری اشاره دارد و مفهوم مورد نظر برانتلند را نمی‌رساند. گزارش او سه رکن توسعۀ پایدار را مطرح می‌کند :
– توسعۀ اقتصادی
– تجدید منابع طبیعی و حفاظت از آنها
– توسعۀ اجتماعی و فرهنگی، انتقال بین نسل‌ها
توسعۀ پایدار در تقابل با مفهوم تولید ناخالص ملی قرار می‌گیرد (مفهوم رشد، با افزایش ثروت متوسط)
چکیده مقاله ۱۳ مجله علمی منظر شماره ۲۸
با این حال هر فرهنگ و تمدن به روش خود کوهستان و ارزش‌های منسوب به آن را تبیین می‌کند. هر تحلیلی باید به یک بستر تاریخی و فرهنگی نسبت داده شود. بدون ورود به بحث‌های ترتیب زمانی گفتمان‌های مطرح‌شده در مورد آلپ، عصر روشنگری هم‌زمان با شور و اشتیاق نسبت به سرزمین‌های کوهستانی و همچنین شروع شکل‌گیری آگاهی علمی در مورد آنهاست.
چکیده مقاله ۱۴
طبیعت در منظر شهری تهران | ریحانه حجتی
چکیده مقاله ۱۵
مدیریت دالان‌های دید در تهران | آیدا آل هاشمی
تهران در دامنه جنوبی البرز شکل گرفت و باگذشت قرن‌ها به کلان‌شهری در پای کوه تبدیل شد. امروز درک تهران به عنوان یک کل واحد، با هویت و ساختار مشخص برای شهروندان و مسافرانش ناممکن به نظر می‌رسد. به همین دلیل توجه و برنامه‌ریزی برای حفظ مؤلفه‌ها و مناظر هویت‌بخش و استراتژیک در مدیریت شهر تهران که درک و شناخت شهر را ممکن می‌سازند، اهمیت ویژه پیدا می‌کند. مدیریت ادراک شهروندان و مسافران از تهران درگرو مدیریت مناظر و نقاط عطفی است که بیان‌کننده هویت شهر و خاطرات مشترک تصویری شهروندان و مسافران از شهر تهران است. مدیریت دالان‌های دید۱ به سمت مناظر و نقاط عطف استراتژیک شهر نقشی مهمی در تأمین این ادراک مشترک بازی می‌کند. احیاء و ایجاد نقاط عطف هویت‌بخش یک عمل مجرد نیست، بلکه هم‌راستا با این اقدام امکان دیده‌شدن مؤلفه‌های استراتژیک از مناطق و محدوده‌های مشخص نیز به تعریف، برنامه‌ریزی و مدیریت ویژه دالان‌های دید به سمت این نقاط عطف نیاز دارد. ساخت‌وسازهای قارچ‌گونه اخیر تهران این نیاز به مدیریت دالان‌های دید به سمت مناظر استراتژیک شهر را بیش‌ازپیش نمایان می‌کند. اقدامی که سال‌هاست به صورت منظم در بسیاری از شهرها و کلان‌شهرهای جهان با تدوین برنامه‌های راهبردی صورت می‌گیرد و متأسفانه در هیچ‌یک از اسناد توسعة شهر تهران مورد توجه نبوده است.
چکیده مقاله ۱۶
ظرفیت‌های منظرین کوهستان بی‌بی شهربانو | مهدیه خواجه پیری
مؤلفه‌های هویت‌ساز در منظر فرهنگی عبارت از مؤلفه‌های جغرافیایی، تاریخی و انسانی است. چنانچه این مؤلفه‌ها دارای ویژگی‌های خاص و برجسته‌ای باشند، نقش شاخص هویتی را ایفا می‌کنند. اجزای مؤلفه‌های جغرافیایی از متغیر‌هایی چون کوه، دشت، رود و تپه، مؤلفه‌های تاریخی از بناها، محله، راه و خیابان و مؤلفه‌های انسانی از عناصری چون دین، زبان، آداب و رسوم و اعتقادات محلی تشکیل شده‌اند.
کوه از بارز‌ترین مؤلفه‌های طبیعی است که در ساخت هویت شهر تهران مؤثر بوده است. کوه بی‌بی شهربانو در جنوب شرقی تهران و در دامنه‌های کوه ری قرار دارد که از هر سه مؤلفه جغرافیا (کوه)، تاریخ (برج نقاره‌خانه) و انسان (اهمیت مذهبی و آداب و رسوم زیارت) برخوردار است. در طرح‌های توسعه تهران این مکان اهمیت و جایگاه خود را به عنوان یک عنصر اصیل در منظر فرهنگی شهر از دست داده و به صورت متروکه و با فاصله از شهر قرار گرفته است. در این نوشتار نقش کوه‌های بی‌بی شهربانو به عنوان عنصر هویت‌بخش منظر شهری جنوب شرق تهران بررسی شده است.
