نشریه فرهنگِ معماری و شهرسازی اسلامی شماره ۶

فرهنگ هر شهر هم الگوی پدیداری شهر است و هم حامل حال‏‌وهوا و فضای معنایی است که شهر در درون آن توسعه و تحول می‏‌یابد. از این رو فرهنگ شهر عبارت است از نظام معنا یا نمادهای معنادار و یا معانی نمادین و الگوی کالبدی آن. بنابراین راهبرد اساسی در شناسایی فرهنگ شهری، توجه به انواع یا اشکال گوناگون فضاهای شهری و معانی و مفاهیم آن‌هاست.

 

---

خوانش اثر معماری به‌صورت انفرادی و بدون در نظر گرفتن لایه‌های متنیِ مرتبط و مؤثر بر شکل‌گیری آن، یکی از کمبودهای حوزۀ نقد معماری است. نظریۀ بینامتنیت به هنگام مواجهه با آثار، آن‏ها را به صورت شبکه‏‌ای از متون در‏هم‌‏تنیده مورد بررسی قرار می‏‌دهد. این پژوهش با تکیه بر خوانش بینامتنی آثار معماری، روابط عناصر درون‌متنی با برون‌‏متنی و تأثیر آن‌ها در شکل‌گیری معنای کلی اثر معماری را مورد بررسی قرار داده است. در این پژوهش پس از بررسی نظریات نظریه‌‏پردازان بینامتنیت، مدلی برای نقد بینامتنیِ معماری تدوین شده است. سپس مدل ارائه‌‏شده در خوانش مسجد الغدیر مورد آزمون قرار گرفته است. پرسش‌ اصلی که نگارندگان در پی پاسخگویی به آن ‌بوده‌‏اند، بدین قرار است: اثر معماری چگونه مبتنی بر مدل نقد بینامتنی مورد خوانش قرار می‏‌گیرد؟

 

 

 

خواندن معماری؛ چیستی، چرایی و چگونگی در جستجوی مدلی برای آشنایی با تاریخ معماری ایران و نقش آن در سپهر معماری | سلمان نقره کار*، فاطمه زارعی حاجی آبادی، فاطمه محمدگنجی، احمد دانایی نیا

آشنایی با «شجره‏‌نامۀ معماری ایران» و بهره‌گیری از «مبانی، اصول و الگوهای» پایدار نهفته در آن، در مرحلۀ نخست نیازمند خواندن صحیح معماری ایران می‌باشد. در فرایند خواندن معماری با سه پرسش اصلی روبه‌‏رو هستیم. نخست اینکه چه چیز را بخوانیم؟ (به چه وجوه و ابعادی از معماری توجه کنیم؟). دوم اینکه چرا بخوانیم (هدف و محصول خواندن معماری چه باید باشد؟). و در نهایت چگونه بخوانیم؟ (چه مسیر و روشی برای رسیدن به هدف در پیش بگیریم؟). نوشتار پیش رو، در پژوهشی کیفی با تجزیه و تحلیل گفتارها و بیانیه‏‌های «پژوهشگران و طراحان» معاصر و سپس طبقه‌‏بندی و مدل‏سازی داده‌‏ها تلاش دارد راهی برای نزدیک شدن به پاسخ این سه پرسش در پیش‏ گیرد.