دو فصلنامه علمی اقلیم گرم و خشک ۳

 

 

 

 

 

 

نگاه به گذشته و آشن ایی با احوال پیشینیان، که موضوع بحث تاریخ بوده و با اغراض گوناگون طرحمیگردد، زمینه ساز تحقق مراتب متعددی از معرفت تاریخی و از جمله مرتبهای است که از آن به خودآگاهی تاریخی تعبیر میشود.خود آگاهی تاریخی از ارکان زندگی انسان و لازمة حرکت او به سمتآینده است.این مرتبه از فهم تاریخی با توسل به هر ابزار معرفتی و هر شکل از تقرب به گذشته قابلحصول نبوده، بلکه در این سیر وجود، شرایطی الزامی است تا از آن طریق بتوان به نتیجه مناسب دستیافت.گفتار حاضر با مبنا قراردادن موضوع تاریخ و پرداخت اجمالی پیرامون دو مقوله معرفت تاریخی وخود آگاهی تاریخی ، به طرح این سوال می پردازد که”اساسا مکان معماری به عنوان یک مستندتاریخی، واجد چه جایگاهی در حوزه معرفت تاریخی است و چگونه میتوان از آن به عنوان یک منبعمعرفتی در جهت نیل به خودآگاهی تاریخی بهرهمند گردید؟”.پاسخ به این سوال از طریق ت أمل درروش کلی کسب معرفت تاریخی و به مدد بهره گیری از روش استدلال منطقی جستجو میگردد.امیدکه مقبول افتد.

 

دریافت کامل مقاله

در چند دهه اخیر با افزایش جمعیت کشور، روند پایه­ریزی و احداث پروژه­های مسکونی در سطح گسترده­ای فزونی گرفته است. تا زمانی­که از مصالح غیر بومی استفاده شود، سراسیمه به علل نامشخص، الگوهای سازماندهی کالبدی فضایی وارداتی (غالباً غربی) نیز بکار برده خواهد شد. در حالی­که به عقیده خود صاحب­نظران غربی، معماری­شان از عوارض آشفتگی و یکنواختی محیطی بی­نصیب نمانده است. بنابراین کشور ما نیز از این عوارض بی نصیب نخواهد ماند. پژوهش­های بیشماری نیز در اکثر نشریات داخلی متعهد و دلسوز وجود دارد که به نوعی بیان کننده شناسایی شدن این مسأله است؛ ولی ظاهراً بیشتر به جزییات ماجرا می­پردازند. آثار برجای مانده از گذشته معماری­مان حاکی از تجربه عملی و غنا در خلق مجموعه­های معماری و شهرسازی موفق با ایجاد حس تعلق به مکان بوده است . از درس­هایی که در این راستا از آن می­توان گرفت توجه به فاصله گذاری مناسب بین اجزاء و همچنین ارائه ترکیب­های کالبدی هدفمندی است که به آن مقولة «مفصل» می­گوییم. این مقوله به حدی جامع و فراگیر است که توجه بدان آموزه­های ارزشمندی را در زمینه­های مختلف معماری و شهرسازی به بار خواهد آورد و لازم است که توجه بیشتری بدان شود. اگرچه تحقیقات مدوّن و قابل استنادی در این زمینه وجود ندارد؛ اما سخنان پراکنده­ای در مورد نقش و تأثیر توجه به این موضوع را در آراء نویسندگان بنام این حوزه می­توان یافت که از آنها در این مقاله استفاده شده است.

 

 

فضاهای زیستی در هر منطقه، تحت تأثیر خاستگاه­های فرهنگی، محیطی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی آن منطقه شکل گرفته است. بی­تردید اولین خاطرات و تجارب انسان در خانه بوجود می­آید که نقش موثری در جهان بینی هر انسان و در نتیجه جهان بینی جامعه دارد. عدم توجه به انسان، نحوه کار، شیوه زندگی، خواسته­ها و تجارب او در طراحی مسکن امروز و روی آوردن به معماری وارداتی، بحران مسکن، پایین آمدن کیفیت زندگی مسکونی، ازبین رفتن حیات، سر زندگی، تحرک، حس تعلق و هویت را به­همراه داشته­است. این مقاله به بررسی عناصر شکل دهنده مسکن سنتی بوشهر و عوامل وجودی آن­ها می­پردازد. مسکن سنتی بوشهر مانند سایر مناطق ایران، همساز با شرایط محیطی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شکل­گرفته است.

در جهت ایجاد محیطی پایدار و مناسب زندگی انسان، معماری کویری ایران به اصول وروشهایی دست یافته است که نه تنها تخریب و ضایعه ای را بر محیط تحمیل نمی کند ؛ بلکه فراتر ازآن به عنوان عامل کمال بخشیدن به ماده نیز ایفای نقش می نماید.بررسی ویژگی های طراحی کالبدیمعماری کویر و مصالح و روشهای اجرایی، نشان میدهد که در طراحی معماری، علاوه بر استفاده ازپتانسیلهای محیطی، از آلودگی و تخریب محیط زیست نیز جلوگیری به عمل آورده و مصداق بارزی ازمعماری پایدار است.شهرستان مهریز یکی از شهرهای کویری ایران در استان یزد است که به واسطه نزدیکی آن بهمظاهر قنات، در آن خانه باغ های زیبایی به وسیله معماران زبردست به وجود آمده است.اقامتگاههایتابستانی عموماً در مسیر حرکت آب قنات احداث شده و بدین ترتیب دارای ویژگی های متفاوتی شدهکه شرایط آسایش را برای استفاده کنندگان هم از بعد روانی و هم از بعد جسمانی فراهم م یکند.معماران این دیار با زیرکی و ذکاوت، ترفندهایی خاص در آفرینش و خلق عناصر معماری گوناگون ودر پارهای موارد منحصر به فرد به کار گرفته اند تا موجبات آسایش و راحتی زندگی انسان کویری رافراهم آورند.این بناها که با گذشت زمان همچنان پابرجا هستند ، در زمان خ ود به بهترین نحو،پاسخگوی نیازهای محیطی، فرهنگی و اقتصادی ساکنان ب وده و بنابراین اصول حاکم بر آن ها میتواندمبین اصول معماری پایدار باشد

اگر چه پیادهروی قدیمیترین نوع جابجایی انسان و برخوردار از مزایای فراوان اجتماعی، اقتصادی ومحیطی است؛ اما امروزه حلقة فراموش شده در اجرای برنامه ها و طرحهای شهری به حساب می آید.بسیاری از محیطهای انسان ساخت امروزین از حداقل شرایط لازم برای پیادهروی شهروندان بی بهرهاند.ارزیابی محیطهای شهری بر اساس قابلیت آنها جهت تسهیل پیاده روی موضوعی ضروری برای تحقیقو بررسی بیشتر به شمار میآید.در این مقاله، تلاش می شود با استفاده از معیار های مستخرج از مطالعات و تجربیات پیشین، قابلیتپیاده مداری محور تاریخی فرهنگی حافظ(در شیراز) مورد ارزیابی قرار گیرد.خیابان حافظ حد فاصلدروازه قرآن(ورودی شهر) تا آرامگاه علی بن حمزه (ع)است که در دوره صفویه به صورت چه ارباغورودی احداث گردید.در وضعیت کنونی علیرغم بر هم خوردن ساختار اولیه، هویت فرهنگی تاریخیعوامل موثر بر قابلیت پیاده روی ،(n= آن تا حد زیادی محفوظ مانده . با تکمیل پرسشنامه از عابران( ۲۰۰محور مذکور تدقیق گردید و سپس با استفاده از تحلیل عاملی طبقه بندی شد ند.