تأليفاتفصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدیمجلاتمقالات

فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شماره ۱۲

فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شماره 12 زمستان 1397

فهرست مقالات در  فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شماره ۱۲

 
۱- تحلیل آسیب‌پذیری مساکن شهری در برابر خطر زلزله با استفاده از مدل Topsis (مطالعه موردی: مساکن شهر ارومیه) | محمدحسین پورحسن زاده؛ قادر احمدی
 
۲- سنجش و تحلیل نابرابری در برخورداری از خدمات بهداشتی در‌مانی در شهرستان‌های استان کرمانشاه | سعدی محمدی؛ چنور محمدی؛ امجد هدایت
 
۳- ارزیابی پیاده مداری بر پایه اهداف حمل‌ونقل پایدار در مراکز تاریخی شهرها،با استفاده از تکنیک فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) (مطالعه موردی: بافت پیرامون میدان نقش ‌جهان) | پرگل سلیمانی مقدم؛ نیما ولی بیگ؛ نسیم جعفری
 
۴- ‌ ارزیابی کیفیت فضاهای مسکونی در شهرهای کوچک (مطالعه موردی: شهر اشنویه) | حسن هوشیار؛ رضا قادری
 
۵- ارزیابی میزان آسیب پذیری شهری براساس اصول پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: شهر همدان) | احمد شاهیوندی؛ حجت شیخی
 
۶- ارزیابی شاخص های مؤثر در برنامه‌ریزی پارک‌های منطقه‌ای در شهر تبریز | احمد حامی؛ سعدی فرجی؛ فرزین امامی
 
۷- ارزیابی روستای سالم با تاکید بر شاخص های مسکن پایدار (مطالعه موردی: نواحی روستایی استان کردستان) | رحمت بهرامی
 
۸- برنامه‌ریزی توسعه منطقه‌ای مبتنی بر تحلیل مزیت رقابتی استان‌های کشور با به‌کارگیری مدل انتقال سهم | هادی زراعتکار؛ یگانه موسوی جهرمی؛ محمد صادق علیپور
 
 
 

مقاله ۱ فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شماره ۱۲

تحلیل آسیب‌پذیری مساکن شهری در برابر خطر زلزله با استفاده از مدل Topsis (مطالعه موردی: مساکن شهر ارومیه) | محمدحسین پورحسن زاده؛ قادر احمدی

در طول تاریخ همواره وقوع زلزله در شهرهای کشور موجب فروپاشی ساختمان‌ها و در پی آن آسیب‌های جانی و مالی زیادی شده است. به منظور کاهش آسیب‌های ناشی از آن ، احداث ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله و مقاوم سازی ساختمان‌های موجود ضروری است. مقاله حاضر با هدف تحلیل آسیب پذیری مساکن شهر ارومیه و رتبه بندی مناطق این شهر براساس میزان آسیب پذیری مساکن در برابر زلزله با استفاده از روش Topsis انجام گرفته است. روش تحقیق مطالعه حاضر، به صورت توصیفی – تحلیلی بوده و نوع تحقیق، کاربردی و رویکرد آن، به دو صورت کمی و کیفی است. جهت گردآوری داده‌ها از روش مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی بهره گرفته شده است. یافته‌های پژوهش بر اساس مدل Topsis نشان می‌دهد در شهر ارومیه میانگین آسیب پذیری مسکن در مناطق برابر ۴۸۵/۰ می‌باشد که منطقه ۴ با میزان تاپسیس ۸۱۸/۰ درصد، آسیب پذیرترین منطقه به شمار آمده، منطقه ۵ با میزان تاپسیس ۳۳۸/۰ درصد، آسیب پذیری در حد متوسط و منطقه ۱ با ۲۹۶/۰ درصد، کمترین آسیب پذیری را در برابر زلزله را دارد.
 

مقاله ۲ فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شماره ۱۲

سنجش و تحلیل نابرابری در برخورداری از خدمات بهداشتی در‌مانی در شهرستان‌های استان کرمانشاه | سعدی محمدی؛ چنور محمدی؛ امجد هدایت

در میان شاخص­های مختلف توسعه، شاخص بهداشت از مهم‌ترین شاخص­های پیشرفت هر کشور به شمار می­آید و میزان موفقیت برنامه­های توسعه ملی نیز تا اندازه زیادی در گرو دستیابی به هدف­های این بخش است. نابرابری در بهداشت و درمان در بین مناطق، بیانگر ا­ختلاف و تفاوت‌ها در میزان توسعه امکانات بهداشتی و درمانی در بین شهرها، روستاها، مناطق و کشورها می‌باشد­. هدف این پژوهش بررسی پراکنش فضایی شاخص بهداشتی- در­مانی در شهرستان­های استان کرمانشاه و مشخص شدن شهرستان­های برخوردار و محروم در شاخص بهداشتی – درمانی می‌باشد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش انجام، توصیفی– تحلیلی و جامعه‌ی آماری آن ۱۴ شهرستان استان کرمانشاه می‌باشد. داده­های مورد نیاز از سرشماری عمومی نفوس و مسکن و سالنامه آماری ۱۳۹۴ استان کرمانشاه استخراج شده است. به منظور تعیین سطح توسعه شهرستان‌های استان، ۴۱ متغیر در بخش بهداشتی – درمانی که سرانه سازی شده­اند برای تعیین اهمیت هر یک از متغیرها از روش آنتروپی شانون استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل از مدل­های کمیSAW و TOPSIS و برای ادغام نتایج از روش­های میانگین رتبه­ها، بردا و کپلند استفاده و ­ همچنین برای بررسی همبستگی بین نرخ شهرنشینی و فاصله از مرکز استان با وضعیت توسعه خدمات بهداشتی- درمانی از همبستگی پیرسون استفاده شده است نتایج پژوهش نشان می­دهد چهار شهرستان قصرشیرین، پاوه، سنقر و کرمانشاه در رتبه‌های اول تا چهارم و توسعه­یافته هستند، سه شهرستان جوانرود، کنگاور و صحنه در رتبه­های پنجم تا هفتم و در سطح نیمه توسعه­یافته، پنج شهرستان دالاهو، هرسین، گیلانغرب، اسلام آبادغرب و سرپل ذهاب در رتبه‌های هشتم تا دوازدهم و درحال توسعه هستند و دو شهرستان روانسر و ثلاث­باباجانی در رتبه‌های سیزده و چهارده و محروم از توسعه هستند.
 
 

مقاله ۳ فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شماره ۱۲

ارزیابی پیاده مداری بر پایه اهداف حمل‌ونقل پایدار در مراکز تاریخی شهرها،با استفاده از تکنیک فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) (مطالعه موردی: بافت پیرامون میدان نقش ‌جهان) | پرگل سلیمانی مقدم؛ نیما ولی بیگ؛ نسیم جعفری

یکی از عوامل تأثیرگذار در پیاده مداری بر پایه حمل و نقل پایدار، درک الگوهای رفتاری انسانی در فضای شهری است. به‌طوری‌که عدم توجه به حمل و نقل پایدار باعث ناهمگونی در الگوهای رفتاری و شبکه‌های دسترسی شهری می‌شود. بنابراین با شناخت و تحلیل شاخص‌های پیاده مداری امکان ایجاد بستری مناسب برای حمل‌ونقل پایدار درفضای شهر فراهم می‌شود. لذا بین شاخص‌های ناشی از پیاده مداری و اهداف حمل‌ونقل پایدار رابطه‌ی مستقیمی وجود دارد. هدف از این پژوهش تلاش برای رسیدن به اولویت‌بندی شاخص‌های موثر پیاده مداری درحمل‌ونقل پایدار بافت پیرامون میدان نقش جهان است. برای رسیدن به هدف پژوهش، از مدل فرآیند تحلیل شبکه ایی (ANP) در جهت تحلیل شاخص‌های پیاده مداری درحمل و نقل پایدار استفاده‌ شده است این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. همچنین روش گردآوری اطلاعات بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی و مصاحبه با کارشناسان و تهیه پرسشنامه و نیز ابزار پژوهش برای تحلیل داده‌ها نرم‌افزار Super Decision بوده است. نتایج پژوهش بیانگر این است که در میان معیارهای پیاده مدار، شاخص تعاملات اجتماعی در اولویت اول و در بخش زیر معیارها نیز شاخص آسایش عابران پیاده در اولویت اول و همچنین در بخش گزینه‌ها نیز خیابان استانداری به ترتیب در اولویت‌دار ترین شاخص‌های پیاده مداری در راستای حمل‌ونقل پایدار در بافت تاریخی پیرامون میدان نقش جهان قرارگرفته‌ است.
 

دریافت کامل مقاله


مقاله ۴ فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شماره ۱۲

ارزیابی کیفیت فضاهای مسکونی در شهرهای کوچک (مطالعه موردی: شهر اشنویه) | حسن هوشیار؛ رضا قادری

پژوهش پیش رو ارزیابی کیفیت فضاهای مسکونی در شهر اشنویه و شاخص­های موثر بر کیفیت مسکن و محیط مسکونی را مورد بررسی قرار داده است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع هدف، کاربردی و از حیث ماهیت، توصیفی _ تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه­ای و میدانی(مصاحبه، مشاهده و پرسشنامه) است که در زمینه مباحث چهارچوب مفهومی و مبانی نظری از روش توصیفی (کتابخانه­ای) استفاده شده است. حجم نمونه با توجه به جمعیت شهر اشنویه ۳۷۵ نمونه است که در سطح محلات شهر به صورت تصادفی انتخاب شده­اند. نرم افزارهای مورد استفاده در این مطالعه Spss وArc GIS می­باشند. بررسی ۶ عامل به صورت تفصیلی نتایج متفاوتی را نشان می­دهد، اما نتایج کلی پژوهش به لحاظ شاخص­های ترکیبی در بین محلات ۱۲ گانه شهر اشنویه، محله­های (۱، ۲ ، ۱۲) از کیفیت فضاهای مسکونی رضایت داشته­اند و فقط ساکنان محله ۱۱ از شاخص­های کیفیت محیط مسکونی رضایت متوسطی دارند. محلات ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۰ از کیفیت فضاهای مسکونی خود ناراضی بوده­اند. در نهایت پیشنهاداتی کاربردی جهت رسیدن به رضایت کامل از فضاهای مسکونی شهر اشنویه ارائه شده است.
 

دریافت کامل مقاله


مقاله ۵ فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شماره ۱۲

ارزیابی میزان آسیب پذیری شهری براساس اصول پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: شهر همدان) | احمد شاهیوندی؛ حجت شیخی

کاهش آسیب پذیری کاربری های شهری با بهره گیری از رویکردهای جدید مدیریت بحران از قبیل پدافند غیرعامل می تواند در ایجاد محیطی ایمن در شهرها و کاهش میزان خسارت مؤثر واقع شود که امروزه یکی از مهم ترین اهدافی ست که برنامه ریزان و مدیران شهری درصدد اجرای آن می باشند. این پژوهش با هدف بررسی آسیب پذیری شهر همدان از منظر پدافند غیرعامل انجام گرفته است که از حیث هدف، کاربردی و از حیث ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. در چارچوب پدافند غیرعامل ۹ کاربری اراضی اصلی و ۲۳ کاربری اراضی فرعی در محیط نرم افزار Super Decisions مقایسه و امتیاز گذاری شده اند. پس از ارزیابی معیارها و زیرمعیارها، فاصله از معیارها که دوری و نزدیکی به آنها و یا تراکم و پراکندگی از آنها مهم بوده در محیط نرم افزار Arc GIS برآورد شده و پس از طی فرایندهای مذکور، شهر شهرهمدان از نظر میزان آسیب پذیری در ۵ طبقه (آسیب پذیری خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم ) از هم طبقه بندی شده است. از مهمترین عوامل خطر ساز شهر همدان، تراکم جمعیت بالا در برخی محلات اطراف رینگ اول شهر همدان، تراکم ساخت و ساز در محلات اطراف میدان سپاه، خضر و خیابان های اطراف خیابان رجایی، ریزدانگی واحد های مسکونی و عدم وجود فضاهای باز و سبز در محلات قدیمی شهر همدان و تراکم و تمرکز ساختمان های اداری در چند نقطه از شهر می باشد.
 

دریافت کامل مقاله


مقاله ۶ فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شماره ۱۲

ارزیابی شاخص های مؤثر در برنامه‌ریزی پارک‌های منطقه‌ای در شهر تبریز | احمد حامی؛ سعدی فرجی؛ فرزین امامی

توجه به شاخص‌های کیفـی شکل‌دهی پارک­ها می تواند به پایداری اجتماعی و همبستگی‌های شهرها منجر شود. از این رودر پژوهش موردنظر بر آن است تا با ارزیابی عوامل موثر بر کیفیت پارک‌های منطقه‌ای تبریز راهکاری مناسب و کاربردی را در اختیار مدیران و طراحان فضاهای سبز قرار دهد. داده ها با استفاده از پرسشنامه‌ جمع آوری شده و درمجموع ۳۰۰ نفر به پرسشنامه ها پاسخ داده اندروشهای مختلفی از جمله آنالیز توصیفی، همبستگی پیرسون، و رگرسیون گام به گام برای تحلیل داده ها استفاده شد و با انجام تحلیل عاملی یازده زیر مؤلفه (دسترسی، مبلمان، امکانات و خدمات، امنیت، گروه‌های اجتماعی، فعالیت‌های اجتماعی مختلف، دیدار گاه بودن، محیط‌زیست، کیفیت مدیریت، کیفیت نگه‌داری، کیفیت طراحی ) با بار عاملی بالای ۷/۰ از مؤلفه‌های اصلی تحقیق (دسترسی و ارتباطات، جامعه‌پذیری، آسایش و منظر، کاربر و فعالیت) استخراج شد. نتایج آنالیز نشان داد که دسترسی ، جامعه‌پذیری، کاربر و فعالیت‌ها و آسایش و منظر به ترتیب بیشترین تا کمترین کیفیت را به خود اختصاص دادند. در زیر مؤلفه‌ها نیز محیط‌زیست مهمترین عامل در کیفیت پارکها بوده و گروه‌های اجتماعی، دسترسی به پارک، امنیت، دیدارگاه بودن، انواع فعالیت‌های اجتماعی، مبلمان و امکانات به ترتیب در رتبه های بعدی اهمیت قرار داشتند. نتایج آزمون پیرسون نیز نشان داد که بین مؤلفه‌های مستقل (دسترسی و ارتباطات، جامعه‌پذیری، آسایش و منظر، کاربر و فعالیت) پژوهش با متغیر وابسته (کیفیت پارک منطقه ای) رابطه‌ای مستقیم و معنادار وجود دارد همچنین این مؤلفه‌ها مجموعاً قادر به تبیین و تعریف ۶/۵۴ ٪ از کیفیت پارکهای منطقه ای (متغیر وابسته) هستند.
 

دریافت کامل مقاله


مقاله ۷ فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شماره ۱۲

ارزیابی روستای سالم با تاکید بر شاخص های مسکن پایدار (مطالعه موردی: نواحی روستایی استان کردستان) | رحمت بهرامی

طرح و اقدام روستای سالم با هدف ایجاد مکانی مناسب جهت زندگی در روستا و ارتقاء بهداشت و سلامتی اعضاء جامعه با مشارکت ساکنین اجرا می شود. مسکن یکی از پروژه های مهم روستای سالم محسوب می شود؛ این پژوهش شاخص های مسکن پایدار با روش توصیفی- تحلیلی در سطح استان کردستان ارزیابی می­کند. یافته ها نشان می دهد ۴۸ درصد سکونتگاه های روستایی استان کردستان دسترسی به نورکافی دسترسی ندارند.۷۳ درصد روستاها فاقد آب سالم آشامیدنی؛۸۲ درصد فاضلاب ها روباز؛۴۸ درصد از سازه های کم دوام در ساخت مسکن استفاده شده است.نتایج تحلیلی براساس آزمون تی بیان می کند از ۲۲ متغیر مورد مطالعه تنها۴ مورد بالای میانگین و بقیه زیر میانگین بوده اند. همچنین نتایج براساس مطالعات تطبیقی با میانگین کشوری نشان می دهدکه اغلب مسکن های روستایی در استان کردستان در گروه ناسالم قرار می گیرند. بدین منظور یکی از راهبردهای پایداری مسکن از طریق اعطای وام های کم بهره و طراحی مسکن سازگار با شرایط محیطی است.
 

دریافت کامل مقاله


مقاله ۸ فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شماره ۱۲

برنامه‌ریزی توسعه منطقه‌ای مبتنی بر تحلیل مزیت رقابتی استان‌های کشور با به‌کارگیری مدل انتقال سهم | هادی زراعتکار؛ یگانه موسوی جهرمی؛ محمد صادق علیپور

جهت تدوین برنامه­ای­ برای اشتغال­زایی و توسعه پایدار منطقه، شناخت کافی از موقعیت و مزیتهای آن ضرورت است. این مقاله مزیت نسبی تولید ناخالص داخلی و اشتغال بخش های عمده اقتصادی در استان های کشور را با بکارگیری مدل انتقال سهم بررسی می­کند. در این مدل سه اثر رشد ملی، رشد ساختاری و رشد رقابتی در نظر گرفته می­شود که باعث تغییر و تحولاتی در میزان جذابیت بخش های عمده اقتصادی برای شاغلین و تولیدکنندگان می شوند. بر این اساس، با استفاده از داده های اشتغال و ارزش افزوده بخشهای عمده اقتصادی شامل کشاورزی ،صنعت و خدمات به تفکیک استان­های کشور در سال های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۳از حیث مزیت بخشهای یاد شده شناسایی و رتبه بندی شده است. در زمینه اشتغال پنج استان‌ هرمزگان، سمنان، فارس، کرمان و بوشهر روند رشد بیشتری بیشتری نسبت به سایر استان­ها در حال جذب نیروی کار هستند؛ و براساس تولید ناخالص داخلی چهارده استان آذربایجان غربی، اردبیل، بوشهر، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، فارس، قزوین، قم، کرمانشاه، گیلان، مرکزی، هرمزگان ،همدان و یزد به عنوان موتورهای توسعه کشور شناسایی شدند.
 

دریافت کامل مقاله

ادامه مطلب
نشریه معماری و شهرسازی ایران شماره 7
منبع
فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سه + 15 =

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا