فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهر ایرانی شماره ۲۱

 

---

چکیده مقاله ۱ فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهر ایرانی شماره ۲۱

نوگرایی یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین جریان ها در جوامع امروزی به شمار می رود که تأثیرات زیادی بر تحوّلات جوامع انسانی بر جا گذاشته است. مباحث نظری این موضوع نشان می دهد که نوگرایی علاوه بر عرصه های فرهنگی و اجتماعی، بر معماری و شهرسازی معاصر جهان و بخصوص کشورهای اسلامی تأثیرگذار بوده است.

 

 

استان ایلام دارای آثار تاریخی فراوانی است که قلعه های گونه ای از این آثار است و با توجّه به موقعیّت جغرافیایی و تاریخی این منطقه از تنوّع بیش تری و ویژگی های معماری خاصی برخوردارند. این مقاله به دنبال یافتن سبک غالب، الگوهای طرّاحی و شاخصه های بارز مشترک بین قلعه های دورة قاجار در استان ایلام است. پرسش اصلی این است که آیا مفاهیم اجتماعی- سیاسی، فرهنگی و بومی در شکل گیری عملکردها و فضاها و روابط شان در قلعه ها مؤثر بوده است یا خیر؟

 

 

دریافت کامل مقاله

---

بیش تر تحقیقاتی که در معماری اسلامی صورت گرفته در حوزة نظری و مفاهیم کلی است. اما معماری اسلامی تحت تأثیر مفاهیم و ارزش های اسلامی شکل می گیرد و مفاهیم اسلامی اغلب انتزاعی اند؛ یعنی تنها تصوّری از آن ها در ذهن شکل می گیرد و تصدیق آن ها از طرف مقابل دشوار است، لذا بسیاری از آن مفاهیم بر اساس برداشت های متفاوت معماران تفسیر شده و در معماری مورد استفاده و ارزیابی قرار می گیرند. ولی اگر مفاهیم، معنای ثابتی نداشته باشند، غیر قابل سنجش و استفاده خواهند شد.

 

در طرّاحی شهری معاصر، عموماً ادراک محیط جایگزین معانی و مفاهیم محیط از دید استفاده کنندگان شده است. حال آن که معنا چیزی فراتر از ادراک است که خالی شدن طرح ها از آن، در ایجاد فضاهای شهری فاقد هویّت، فاقد تاریخ و ارتباط، تبلور یافته است. با توجّه به اهمیّت مؤلّفة معنا در ارتقای کیفیّت فضای طرّاحی شده، هدف مقاله حاضر این است تا فضای شهری تاریخی جوباره اصفهان را براساس معنای آن بین دو طیف مسلمان و یهودی ساکن، ارزیابی کرده و مبتنی بر آن، سیاست های طرّاحی ارائه دهد.

 

 

شهر گرگان به عنوان یکی از مراکز مهم تمدن در شمال ایران، در دورة قاجاریه به تبع این که مهد خاندان قاجار است، دارای اهمیّت سیاسی و اداری دوچندانی شد؛ به گونه ای که می توان گفت نمونة نسبتاً کاملی از شهرسازی دورة قاجاری را می توان در بافت تاریخی این شهر مشاهده کرد. از حیث نگاه به شاخصه های فضاهای شهری در شهرسازی ایرانی-اسلامی، بافت تاریخی گرگان دارای الگوهای متنوّع و ترکیب منحصر به فردی از میدان های مراکز محلّه است که از بعد عملکردی دارای هویّت مذهبی به عنوان تکیه بوده اند.