تأليفاتفصلنامه مطالعات مدیریت شهریمجلاتمقالات
فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۶
فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره 2 ( پیاپی 6 ) تابستان 1390
فهرست مقالات در فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲ (پیاپی ۶)
۱- نقش سرمایه اجتماعی در مدیریت بحران‌های اجتماعی کلان شهرهای ایران مطالعه موردی شهررشت | حمیده رشادت جو؛ علی اکبر رضایی؛ میرنوید میرحق جو
۲- مشارکت شهروندان تهرانی در حوزه فعالیتهای شهرداری (مطالعه موردی: شهروندان منطقه ۴) | جمال عبداله پور؛ حسن مختارپور؛ رجبعلی مختارپور
۳- توسعه درون شهری (مطالعه موردی: شهر بروجرد) | طاهر پریزادی؛ احمد زنگانه؛ مریم ابراهیم پور
۴- تأثیر مدیریت شهری بر رشد مهارت های اجتماعی کودکان نمونه موردی خانه های اسبا ببازی شهر تهران | سید جمال الدین طبیبی؛ ربابه نوری قاسم آبادی؛ فاطمه مرادی
۵- تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه ی منطقهای در ایران | رضا لیلیان؛ حمیدرضا رخشانی نسب؛ رقیه رمضانزاده
۶- تحلیلی بر شبکه شهری استان لرستان | پرهام بقایی؛ حجت شیخی؛ اسماعیل جعفری
۷- حفاظت از تاسیسات و تجهیزات شهری با استفاده بهینه از محیط طبیعی درون شهری با رویکرد پدافند غیر عامل (نمونه موردی :شهر بروجرد | حمید رضا صارمی؛ حسن حسینی امینی
۸- بررسی فنی و اقتصادی تولید برق و انرژی از بیوگاز حاصل از زباله های شهری در شهرستان رباط کریم | عبدالرحیم رحیمی؛ مجید ثقفی؛ سمیه شیرازی
مقاله ۱ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۶
نقش سرمایه اجتماعی در مدیریت بحران‌های اجتماعی کلان شهرهای ایران مطالعه موردی شهررشت | حمیده رشادت جو؛ علی اکبر رضایی؛ میرنوید میرحق جو
این پژوهش از بعد هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی همبستگی است. ابزار جمع‌آوری داده‌ها روش کتابخانه‌ای فیش‌برداری و روش میدانی استفاده از پرسشنامه بوده است. جامعه آماری پژوهش مردان و زنان ۲۰ الی۶۰ سال ساکن شهر رشت بر اساس اعلام مرکز آمار ایران و سرشماری ۱۳۸۵و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران ۳۸۴ نفر تعیین گردید.
یافته‌ها: نتایج یافته‌ها حاکی از این بود که بین مولفه‌های سرمایه اجتماعی (اعتماد، مشارکت، حمایت، انسجام، احساس زندگی، ارزش زندگی) و مدیریت بحران‌های اجتماعی (پیشگیری، آمادگی، مقابله، بازسازی) شهروندان کلان شهر رشت ارتباط معنی‌داری وجود دارد، هرچه بر میزان سرمایه اجتماعی شهروندان افزوده شود مدیریت بحران‌های اجتماعی نیز بیشتر خواهد شد.
نتیجه‌گیری: در نهایت با توجه به یافتههای حاصله، مشهود است در کلان شهرهای ایران مطالعه موردی شهر رشت شاخص‌های متغیر‌های سرمایه اجتماعی که از وضعیت مناسب‌تری برخوردارند آنهایی هستند که بیشتر با و جوه سنتی جامعه در ارتباطند و شاخص‌هایی که با زندگی مدرن رابطه بیشتری دارند در وضعیت نامطلوب‌تری قرار می‌گیرند و هر چه بر سرمایه اجتماعی جامعه افزوده شود، مدیریت بحران‌های اجتماعی نیز مطلوب‌تر خواهد شد.
یافته‌ها: نتایج یافته‌ها حاکی از این بود که بین مولفه‌های سرمایه اجتماعی (اعتماد، مشارکت، حمایت، انسجام، احساس زندگی، ارزش زندگی) و مدیریت بحران‌های اجتماعی (پیشگیری، آمادگی، مقابله، بازسازی) شهروندان کلان شهر رشت ارتباط معنی‌داری وجود دارد، هرچه بر میزان سرمایه اجتماعی شهروندان افزوده شود مدیریت بحران‌های اجتماعی نیز بیشتر خواهد شد.
نتیجه‌گیری: در نهایت با توجه به یافتههای حاصله، مشهود است در کلان شهرهای ایران مطالعه موردی شهر رشت شاخص‌های متغیر‌های سرمایه اجتماعی که از وضعیت مناسب‌تری برخوردارند آنهایی هستند که بیشتر با و جوه سنتی جامعه در ارتباطند و شاخص‌هایی که با زندگی مدرن رابطه بیشتری دارند در وضعیت نامطلوب‌تری قرار می‌گیرند و هر چه بر سرمایه اجتماعی جامعه افزوده شود، مدیریت بحران‌های اجتماعی نیز مطلوب‌تر خواهد شد.
مقاله ۲ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۶
مشارکت شهروندان تهرانی در حوزه فعالیتهای شهرداری (مطالعه موردی: شهروندان منطقه ۴) | جمال عبداله پور؛ حسن مختارپور؛ رجبعلی مختارپور
امروزه بیشتر صاحبنظران حوزه مدیریت شهری، تجربه مدیریت متمرکز شهر را شکست خورده دانسته و آن را بدون مشارکت شهروندان ناموفق ارزیابی می کنند. از این رو جلب مشارکت شهروندان یکی از دغدغه‌های اصلی مدیریت‌های نوین شهری محسوب می‌شود. شهرداری تهران یکی از نهادهای مهم مدیریت این کلان شهر با اتخاذ رویکردی اجتماعی، گام‌های اساسی در راستای جلب مشارکت شهروندان برداشته است. با عنایت به اهمیت این موضوع، مقاله حاضر وضعیت مشارکت شهروندان منطقه چهار تهران را در حوزه وظایف شهرداری مورد بررسی قرار داده است.
روش پژوهش: مطالعه حاضر از نوع پیمایشی بوده که اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه مبتنی بر مصاحبه گردآوری شده و در تحلیل داده‌ها از تکنیک‌های آماری میانگین، ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون چندمتغیره و تحلیل مسیر استفاده شده است.
یافته‌ها: مشارکت شهروندان در سطح پائینی بوده که تغییرات آن با استفاده از عواملی نظیر جنسیت، سطح تحصیلات، آگاهی و اطلاعات در حوزه مدیریت شهری، انتظار پاداش از مشارکت، عضویت انجمنی، سابقه سکونت در محله و علاقه و تمایل به آن قابل تبیین است.
نتیجه‌گیری: با توجه به سطح پائین مشارکت شهروندان در حوزه وظایف شهرداری، ضرورت دارد که این نهاد در راستای تقویت رویکرد اجتماعی خود؛ با انجام اقدامات گوناگون با تکیه بر نتایج این مطالعه در جلب و ارتقاء مشارکت شهروندان تلاش نماید
روش پژوهش: مطالعه حاضر از نوع پیمایشی بوده که اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه مبتنی بر مصاحبه گردآوری شده و در تحلیل داده‌ها از تکنیک‌های آماری میانگین، ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون چندمتغیره و تحلیل مسیر استفاده شده است.
یافته‌ها: مشارکت شهروندان در سطح پائینی بوده که تغییرات آن با استفاده از عواملی نظیر جنسیت، سطح تحصیلات، آگاهی و اطلاعات در حوزه مدیریت شهری، انتظار پاداش از مشارکت، عضویت انجمنی، سابقه سکونت در محله و علاقه و تمایل به آن قابل تبیین است.
نتیجه‌گیری: با توجه به سطح پائین مشارکت شهروندان در حوزه وظایف شهرداری، ضرورت دارد که این نهاد در راستای تقویت رویکرد اجتماعی خود؛ با انجام اقدامات گوناگون با تکیه بر نتایج این مطالعه در جلب و ارتقاء مشارکت شهروندان تلاش نماید
مقاله ۳ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۶
توسعه درون شهری (مطالعه موردی: شهر بروجرد) | طاهر پریزادی؛ احمد زنگانه؛ مریم ابراهیم پور
مقدمه و هدف پژوهش: با افزایش شهرنشینی در ایران و به تبع آن افزایش محدود ههای شهری، روندتوسعه شهری به سوی ناپایداری سوق یافته است. در این مقاله ضمن بررسی مشکلات و پتانسیلهایموجود در سطح شهربروجردو استخراج اهداف برنامه ریزی، راهبردها و سیاستهای اجرایی برای استفادهبهینه از فضا، امکانات متناسب با شرایط اقتصادی اجتماعی، فرهنگی شهر بروجرد ارائه شده است.روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع توسع های کاربردی و روش انجام پژوهش توصیفی ‐ تحلیلی است.،AIDA روش گردآوری داده پیمایشی‐ کتابخانه ای بوده است تکنیک مورد استفاده در پژوهش، تکنیکفضای پژوهش محدوده شهربروجرد وجامعه پژوهش شهروندان و متولیان و برنامه ریزان شهری بروجرد بودهاستیافته ها: بر اساس یافته های پژوهش سیاستهای برنامه ریزی در طرح های توسعه شهری و نیاز به تامینمسکن از جمله اهم علل انسانی و فضای جغرافیایی با توپوگرافی ناهموار آن از جمله علل طبیعی گسترشبی رویه شهر بروجرد می باشد وهمچنین ضعف مدیریت شهری و سبقت شهرنشینی بر شهرسازی و ضعفساختارهای زیر بنایی شهری از جمله مهمترین مشکلات شهری بوده است که پژوهشگران با نگرش برشرایط زیستی اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی شهروندان توسعه دورن شهری را با ارائه پروژ ههایعملیاتی پیشنهاد نموده اند.نتیجه گیری:شهرهای غربی کشور بدلیل استقرار در جام فضایی زاگرس و متاثر از شرایط توپوگرافیکی آنتقریبًا همگی با مشکل پراکنده رویی مواجه هستند پراکنده رویی از بعد کالبدی باعث افزایش فشارهزینه های زیر ساختی به متولیان شهری شده و از طرفی دیگر باعث نابودی اراضی کشاورزی و باغاتحواشی شهرها خواهد شد در این پژوهش با ارائه راهبردهای عملیاتی توسعه از درون شهربروجرد هدایتشده است
مقاله ۴ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۶
تأثیر مدیریت شهری بر رشد مهارت های اجتماعی کودکان نمونه موردی خانه های اسبا ببازی شهر تهران | سید جمال الدین طبیبی؛ ربابه نوری قاسم آبادی؛ فاطمه مرادی
مقدمه و هدف پژوهش: هدف از تأسیس خان ههای اسبا ببازی آموزش مهارت های مختلف فردی واجتماعی به کودکان از طریق بازی و اسباب بازی می باشد، بنابراین ارزیابی اثر بخشی این مراکز اهمیت قابلملاحظه ای پیدا م یکند. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر عملکرد خان ههای اسبا ببازی بر میزان رشدمهارت های اجتماعی کودکان در مناطق ٢٢ گانه شهرداری تهران انجام پذیرفت.روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی (گروه تجربی کنترل) است. جامعه آماری مورد مطالعهاین پژوهش را کلیه مراجعین به خان ههای اسبا ببازی شهر تهران (کودکان ٣ تا ٧ ساله) تشکیل دادند و ازبین آنان تعداد ٥٠٠ نفر به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. داده های به دست آمده به روش تحلیلکواریانس مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: خانه های اسبا ببازی تأثیر معناداری بر میزان رشد مهارت های اجتماعی کودکان داشت. شرکتدر خانه های اسبا ببازی به طور معنی داری روابط اجتماعی کلامی و غیر کلامی کودکان افزایش داد. علاوهبر این میزان افزایش رشد مهارت های اجتماعی گروه های جنسیتی دختر و پسر تفاوت معنی داری نداشت وهمچنین اثر تعامل جنسیت و گروه ها معنادار نبود بدین ترتیب متغیر جنسیت نقش تعدیل کننده ای٣ سال ‐ نداشت. تأثیر خدمات خانه اسباب بازی بر میزان افزایش رشد روابط اجتماعی در گروه های سنی ٥٥ سال معنی دار نبود، اما اثر تعامل سن و گروه ها معنادار بدست آمد. در نتیجه می توان ‐ با گروه های سنی ٧گفت متغیر سن دارای نقش تعدیل کننده ای است.نتیجه گیری: خانه های اسباب بازی تأثیر بسزایی بر رشد مهارت های اجتماعی کودکان داشته است وطرح هایی زیر بنایی از این قبیل اثربخشی اصلی خود را در آینده نشان خواهد داد. بدین ترتیب توجه بهکودکان و سرمایه گذاری روی مقطع سنی پایه بی تردید نتایج مفیدی برای آینده شهر و ارتقای سطحسلامت جسمی و روانی شهروندان خواهد داشت.
مقاله ۵ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۶
تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه ی منطقهای در ایران | رضا لیلیان؛ حمیدرضا رخشانی نسب؛ رقیه رمضانزاده
مقدمه و هدف پژوهش: توزیع نامتعادل امکانات و خدمات اقتصادی، اجتماعی و … بین مناطق، ضرورتتوجه به برنامهریزی توسعه ی فضایی و متعادل نمودن ساختار فضایی کشور را اجتنابناپذیر نموده است. براین اساس، پژوهش حاضر با اهداف تعیین سطوح توسعه ی استانها، ارزیابی درجه ی توسعهیافتگی آنها دربخشهای مختلف توسعه، تعیین سطح تمرکز نماگرها و پیشبینی عاملهای مؤثر بر توسعه ی مناطق انجامشده است.روش پژوهش: دادههای مورد نیاز از نتایج آخرین سرشماری رسمی نفوس و مسکن کشور ( ۱۳۸۵است که با استفاده از مدلهای آماری « توصیفی ‐ تحلیلی » گردآوری شده است. روش انجام پژوهشهمچون تحلیل عاملی، تکنیک سنجش سطح تمرکز و رگرسیون چند متغیره انجام شده استیافته ها: یافتههای پژوهش نشان میدهد، به لحاظ توسعه ی منطقهای بین استانهای کشور نابرابری وعدم تعادل وجود دارد. بیشترین میزان تمرکز نماگرها به ترتیب مربوط به نماگرهای بهداشتی، اقتصادی،آموزشی، نهادی، کالبدی و فرهنگی است. همچنین استانهای خراسان جنوبی، خراسان رضوی، مازندران،گیلان، سمنان، یزد، اصفهان، قم و تهران در بالاترین سطح توسعه (فراتوسعه)، هشت استان شاملاستان های چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان، کرمانشاه، لرستان، خوزستان، کرمان وخراسان شمالی در سطح دوم (میان توسعهیافته ی بالا)، استانهای مرکزی، بوشهر، همدان، فارس،آذربایجان شرقی، گلستان، زنجان، اردبیل، قزوین و آذربایجان غربی در سطح سوم (میان توسعهیافته یپایین) و سه استان شامل استانهای ایلام، کردستان و سیستان و بلوچستان در پایینترین سطح(فروتوسعه) قرار دارند.
مقاله ۶ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۶
تحلیلی بر شبکه شهری استان لرستان | پرهام بقایی؛ حجت شیخی؛ اسماعیل جعفری
مقدمه و هدف پژوهش: بروز پدیده ماکروسفالی در نظا ِ م شهری بیشتر کشورهای کمتر توسع هیافتهنمایان است و اندازه شهر بزرگ در این کشورها ۵ تا ۱۰ براب ِ ر اندازه ی جمعیت شه ِ ر دوم است. تجمع وتمرکز فعالیت های اداری سیاسی و متعاق ِ ب آن فعالیتهای بازرگانی اجتماعی و… در شه ِ ر اول به عنوانعام ِ ل بازدارنده ی توسعه، در سایر مناطق، عمل می کند. در نتیجه، علت تمرک ِ ز جمعیت، در این شهرها، شدهو بدنبال آن باعث بر هم خورد ن تعاد ِ ل منطقه ای و ملی شد هاند.هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل شبکهشهری در استان لرستان می باشد.روش پژوهش: رو ِ ش کار در این پژوهش، ترکیبی از رو شهای توصیفی تحلیلی است و در آن از مدلهایقانون رتبه اندازه ی زیپف، مرتبه اندازه تعدیل شده، ضری ِ ب آنتروپی، شاخ ِ ص تمرک ِ ز شهری، منحن ِ ی لورنزو ضری ِ ب جینی به تحلی ِ ل شبک هی شهری استان لرستان، پرداخته شده است و نقش اقتصادی استان طیدهه های اخیر مورد بررسی واقع شده استیافته ها: یافته های این پژوهش، نشان می دهد؛ که نظام شهری استان لرستان از قانون رتبه اندازه پیروینمی کند. تعاد ِ ل فضایی نسبتًا مناسبی بین تعداد جمعیت و تعداد شهرها در سط ِ ح استان، برقرار است. توزیعجمعیت شهرها و گرو ههای شهری نیمه متعادل، است. و در نهایت در سط ِ ح استان، نخست شهری (خرمآباد)، تا حدی است که در آینده احتمال می رود پدیده ماکروسفالی در سطح استان تشکیل شود.نتیجه گیری: جهت جلوگیری از شکل گیر ِ ی نخست شهری، در سطح استان باید ضمن تمرکز زدایی وجلوگیری از مهاجرتهای درون استانی، شهرهای کوچک و میانی را تقویت کرد.
مقاله ۷ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۶
حفاظت از تاسیسات و تجهیزات شهری با استفاده بهینه از محیط طبیعی درون شهری با رویکرد پدافند غیر عامل (نمونه موردی :شهر بروجرد | حمید رضا صارمی؛ حسن حسینی امینی
مقدمه و هدف پژوهش: شهر بروجرد از جمله شهرهای غرب کشور است که در محیطی نسبتًا شیبدار ودارای تپ هها و دره های متعددی است که از نظر مسکونی شاید جزو محدودیتها تلقی شود ولی می توان ازآنها و حریم استاندارد مختص خود بعنوان حفاظ طبیعی کاربریهای عمومی و بطور خاص تاسیسات وتجهیزات شهری از جمله منابع آب و گاز و نفت و پمپ های بنزین و…استفاده کرد و از تهدیدات خارجی(حملات هوایی در جنگها و…) تهدیدات داخلی (شورشهای خیابانی، خرابکاریها و…) و همچنین بابکارگیری هنر معماری پدافندی در مقابل سوانح طبیعی (سیل و زلزله و آتش سوزی و…) در امان نگهداشت. هدف این پژوهش، شناسایی مکانهای طبیعی مناسب برای استقرار تاسیسات و تجهیزات شهری،متناسب با معیارهای پدافند غیر عامل می باشد.روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی و روش انجام آن، توصیفی ‐ تحلیلی است.و با CAD و GIS یافته ها: در این پژوهش با استفاده از مطالعات طرحهای توسعه شهری و نقشه هایبکارگیری دو مدل هلدرن و آنتروپی شانون، وقوع پراکنده رویی و علل آن در سطح شهر بروجرد بررسیشده و با در نظر گرفتن استانداردهای شهرسازی و حداقل آستانه و حداکثر شعاع عملکرد نقاطی مشخصشد.
مقاله ۸ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۶
بررسی فنی و اقتصادی تولید برق و انرژی از بیوگاز حاصل از زباله های شهری در شهرستان رباط کریم | عبدالرحیم رحیمی؛ مجید ثقفی؛ سمیه شیرازی
مقدمه و هدف پژوهش: امروزه زباله های شهری علاوه بر آلودگی هوا و خاک، به سبب تولید گاز متانباعث افزایش گاز های گلخانه ای و پدیده گرم شدن زمین می شوند. یکی از راههای ممکن ، حل مشکلاتزیست محیطی و اقتصادی حاصل از زباله های شهری و بهبود مدیریت استفاده از پسماندها و زباله هایشهری برای تولید انرژی و کامپوست است که هدف این مقاله نیز دستیابی به آن است.روش پژوهش: روش پژوهش در این کار پژوهشی مطالعه موردی و مروری تحلیلی است. همچن ین بهمنظور جمع آوری بخشی از اطلاعات، از روش میدانی در قالب توز ی ع ب یش از ١٠٠ پرسشنامه در جامعهآماری استفاده شده است. در نهایت با استفاده از اطلاعات کتابخان ه ای، و فراهم نمودن آمار مستن د بهبکارگرفته شده است. (NPW) منظور ارزیابی اقتصادی طرح، تکنیک روش خالص ارزش حالیافته ها: نتیجه بررسی فنی و اقتصادی احداث یک نیروگاه ٦٠٠ کیلو واتی تولید برق با استفاده از ٧٣ تنزباله در شهر رباط کریم نشان می دهد که اولا با توجه به وضعیت جمعیتی و فرهنگی رباط کریم از لحاظمدیریت شهری پسماند امکان تفکیک زباله وجود دارد. همچنین با انجام سرمایه گذاری اولیه حدود ٥٠میلیارد ریالی، احداث این نیروگاه توجیه اقتصادی دارد زیرا تمامی مبالغ سرمایه گذاری شده در طول پروژهبرگشت داده می شود، حتی در سناریو بدبینانه تا پایان عمر مفید ١٥ ساله نیروگاه ، ب یش از ٣٠ میلیاردریال سود نیز از این طرح حاصل می گردد لذا اجرای آن قویا توصیه می گردد.
