نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی 48 پاییز 1396 بخش 3
فهرست مقالات در نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
مقاله ۲۱ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
تحلیل و بررسی اثرات سرمایه اجتماعی بر اقتصاد شهری (مطالعه موردی: شهر بندرعباس) | احمدعلی اسدپور
درباره پیدایش مفهوم سرمایه اجتماعی در جامعه شناسی، اقتصاد و علوم سیاسی و همچنین درباره معانی، تعاریف و ابزارهای سنجش آن اتفاق نظری در بین محققان وجود ندارد. یکی از مهم ترین زمینه های تأثیرگذاری سرمایه اجتماعی مربوط به اقتصاد شهری می باشد که بدین منظور پژوهش حاضر به بررسی و ارزیابی اثرات سرمایه اجتماعی بر اقتصاد شهری در شهر بندرعباس پرداخته است. روش تحقیق به کار رفته در این پژوهش، روش توصیفی تحلیلی و پیمایش میدانی می باشد که جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شده است. روش تحلیل داده ها استفاده از نرم افزار تحلیل آماری SPSS و آزمون های پارامتریک و ناپارامتریک می باشد. یافته های به دست آمده از تحلیل داده های جمع آوری شده نشان دهنده رابطه مثبت و معنادار در سطح ۹۹% برای بسیاری از مولفه ها می باشد (ضریب همبستگی اسپیرمن). همچنین جهت بررسی میزان اثرگذاری متغیر مستقل (سرمایه اجتماعی) بر متغیر وابسته (اقتصاد شهری) از رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. که یافته های به دست آمده نشان دهنده بیشترین تأثیرگذاری در رابطه با بعد انسجام اجتماعی با ضریب Beta معادل ۰.۹۴۳ و کمترین اثرگذاری در رابطه با مولفه مشارکت با ضریب Beta معادل ۰.۱۰۵ می باشد.
مقاله ۲۲ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
بررسی تطبیقی دو الگوی سنتی و غربی خانه در دوره قاجار؛ نمونه موردی: خانه مِشکیان یزد و عمارت ذوالفقاری زنجان | مهدی سعادتی خمسه
معماری قاجار فصل دگرگونی آرمانها و ارزشها و عرصه تنوع و تضاد در شیوهها و گرایشهای معماری و شهرسازی ایران است. این دگرگونی، همزمان با رنگ باختن تدریجی مبانی هویت اجتماعی گذشته مانند قومیت، مذهب و زبان و نیل آن به سوی مفاهیمی همچون فرادستان (خواص)، و فرودستان (عوام) نمود بسیار برجستهای در حوزه معماری مسکونی پیدا کرد و ساختار همگون و یکپارچه محلات سنتمحور سابق را به عرصه چالش میان سنت و تجدد و ابراز تفاوتها و تمایزات طبقاتی مبدل نمود. این تحقیق، از طریق بررسی توصیفی و تحلیلی چند نمونه مفروض سنتی و غربی خانه در دوره قاجار، در صدد استخراج و تبیین شاخصههای سنت و تجدد در معماری مسکونی آن دوران دارد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که معماری مسکونی قاجار در گذر از جهان سنت به تجدد، صرف نظر از عدم تحول در فن ساختمان، با استقرار برونگرایی به جای درونگرایی، اعمال تغییرات کالبدی و فضایی در نظام گردشی و الگوبرداری مستقیم از عناصر و تزیینات معماری غرب، تحولی بسیار عظیم و پرشتاب را پشت سر نهاد؛ لیکن عدم تکاپو در راستای بهرهبرداری و تکامل دستاوردهای اصیل و تاریخی معماری سنتی ایران موجب شد که تحول به وجود آمده به عرصه تقابل و تضاد در معماری مسکونی ایران مبدل گردد.
مقاله ۲۳ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
جستاری بر نظریههای حقوق شهروندی در معماری شهری ایران | قدرت زارع اندریان، حسین ذبیحی *، سعید کاردار
یکی از مولفههای مهم اجتماعی، سیاسی و حقوقی دولت مدرن در جهان معاصر، جایگاه و «حقوق شهروندان» است. در ادبیات سیاسی و حقوقی دولت مدرن در جهان معاصر، حقوق و امتیازات اتباع و شهروندان از اهمیت خاصی برخوردار است. نگاهی تاریخی به روند تحول و تطور حقوق شهروندی در جوامع بشری از دیرباز تاکنون سیر تحول این مفهوم را تا حدودی تبیین می نماید. از سوی دیگر، امروزه آگاهی شهروندان از حقوق مکتسبه از یکسو و آگاهی برنامهریزان و معماران از حقوق شهروندان، از مولفههای تاثیرگذار بر فرآیند برنامهریزی معماری شهری است که در این مقاله این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق این پژوهش بنا به ماهیت تبیینی آن، روش توصیفی- تحلیلی و روش فراتحلیل است که به بررسی نظریات مربوط به حقوق شهروندی معطوف شده است. در پایان نیز جایگاه حقوق شهروندی در حقوق شهرسازی تبیین شده و نکاتی چند در این مورد بیان شده است.
مقاله ۲۴ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
بهرهگیری از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی به منظور تبیین نقش فلسفه اسلامی در شکلگیری معماری متعالی شهری | علیرضا صادقی *، سینا جنگجو
از فلسفه اسلامی به عنوان تلاشی عقلانی و استدلالی، جهت تبیین رابطه خداوند سبحان با عالم وجود و کشف خطوط کلی و امور جهانشناسانه عالم، نام برده شدهاست. این فلسفه الهی، در حوزههای گوناگون، تلاش دارد تا با بیانی عقلانی، در رفع شبهات از حریم دین کوشا باشد و انسانهای غربتزده امروزی را به قرب الهی رهنمون ساخته و موجبات سعادت و رستگاری ایشان را فراهم آورد. در این زمینه به نظر میرسد هنر معماری متعالی، به عنوان دانشی عقلانی، منطبق با روح و فطرت انسانی و سود جسته از اندیشهای الهی، میتواند وسیلهای باشد که فلسفهی اسلامی را در راه تبیین رابطهی خداوند سبحان و انسان غربتزده امروزی یاری کند. از اینرو مقاله حاضر بر آن است تا با استفاده از روشهای تحقیق توصیفی – تحلیلی و تطبیقی و شیوههای تحقیق مرور متون، منابع و اسناد تصویری و مصاحبه و بهرهگیری از تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، به تبیین رابطه میان فلسفهی اسلامی و هنر معماری بپردازد و قانونمندیها و اندیشهی متعالی موجود در ورای این قانونمندیها در هنر و معماری متعالی را تبیین نماید.
مقاله ۲۵ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
بررسی تزئینات و نقوش بهکار رفته در بناهای معماری و شهری دوره ایلخانی (نمونه موردی گنبد سلطانیه و مسجد کبود تبریز) | منصور یگانه *، محمد هاشمی شهرکی
در معماری دوران اسلامی ایران، معمار، همیشه سعی کرده است که به نحوی فضای داخلی و خارجی را به طرق مختلف تزئین نماید. تزیین معماری اسلامی از نظر محققین غربی هنر اسلامی و سنت گرایان با بینش اسلامی دو مفهوم جداگانه است. از نظر اسلامی تزیین در هنر و معماری اسلامی امری قدسی است و برای بیان مفاهیم رمزی و قدسی طراحی و ارئه شده است. بررسی نقوش گیاهی (اسلیمی و ختائی) و علل وجودی آن در هنر اسلامی، کاربرد وسیع هندسه و خط در هنر اسلامی و عدم استفاده از نقوش جانداران در فضاهای مذهبی نظر سنتگرایان را بیشتر مقبول میکند. شاید بتوان غایت هنر ایرانی را در ساخت و تزیین مساجد دانست. در دوره ایلخانیان مسئله عمده تلفیق و ترکیب اشکال ساختمانی و تزئینی موجود بود. این مقاله تزیینات و نقوش بهکار رفته بناهای دوره ایلخانی را به صورت تطبیقی و با روش کیفی مورد بررسی قرار داده است. اهمیت موضوع تحقیق در آن است که شناخت اصول هندسی و ارتباط آن با زیربنای فلسفی موجب بالارفتن کیفت نقوش و الگوهای به گرفته شده در طرحها میشود. جامعه آماری انتخاب شده در این تحقیق شامل دو بنای شاخص دورۀ ایلخانی است که عبارتند از: ۱. گنبد سلطانیه و ۲. مسجد کبود تبریز. در دوره ایلخانی نقوش هندسی حالت منظم تری پیدا میکند و به عنوان یک الگوی تزئینی مهم به شمار میرود و حتی میتوان گفت که حالت تقدسی بناها با توجه به اسماء متبرکه بناها نسبت به دورههای پیشین بیشتر می شود. در بررسی طرح های تزئینی به نکات جالب توجهی می رسیم بناها با نقوش متبرک الله، علی، محمد تزیین شده و به کارگیری آنها نیز در نقاط مختلف بنا متناسب با عظمت و اهمیت آنها متفاوت بوده است.
مقاله ۲۶ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
نقش عوامل طبیعی در شکل گیری هویت مکان (نمونه موردی شهر یاسوج) | مهرداد کریمی مشاور، فرشاد نگین تاجی
این مقاله به بررسی رابطه عوامل طبیعی بر هویت مکان در شهرستان یاسوج پرداخته است. عوامل طبیعی نقش مهمی در عرصه زندگی ایرانیان داشته است و تاثیر قابل توجهی بر هویت ایرانی دارد. هدف از این مقاله بررسی تاثیر عوامل طبیعی بر هویت مکان و با توجه به عناصر طبیعی، شهرستان یاسوج می باشد. از آنجائی که یکی از اساسی ترین فاکتورها جهت احراز هویت انسان، ارتباط او با ساخته هایش و مؤلفه های فرهنگی و طبیعی و کالبدی محیطی است، هر گونه دگرگونی در این مؤلفه ها عامل تحول در هویت وی نیز خواهد شد. این تحقیق به شناخت و معرفی بهتر عناصر طبیعی در منظر شهری پرداخته است. در این راستا هویت مکانی و ارتباط آن با اجزای عناصر طبیعی سنجش شده است. برای این منظور پرسشنامه ای تهیه شده و برای سنجش متغیر عوامل طبیعی از پرسشنامه محقق ساخته و بر اساس چارچوب تئوریکی بر اساس نظریه سیف الدینی ساخته شده است. پرسشنامه ها به صورت تصادفی بین شهروندان یاسوج پخش شده است و ابزار سنجش تحقیق به صورت انالیز نتایج پرسشنامه به صورت استنباطی همبستگی پیرسون می باشد. نتایج به دست آمده در دو سطح توصیفی و استنباطی مورد بررسی قرار گرفته است. در امار استنباطی، برای آزمون فرضیه از ضریب همبستگی پیرسون و رگراسیون خطی به منظور بررسی فرضیه های پژوهش استفاده شده است. در این مطالعه، نتایج بیانگر رابطه مثبت بین هویت مکانی و عوامل طبیعی است. نتایج نشان داد که عوامل طبیعی نقش مهمی بر چشم انداز یاسوج و نیز افزایش هویت مکانی داشته است. می توان از آن استنباط کرد که رشد محیط و رساندن آن به سطح کیفی شخصیت یا هویت فرد و جامعه را رشد خواهد داد.
مقاله ۲۷ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
تبیین معیارهای طراحی مجموعه های ورزشی درون شهری در انطباق با نیازهای شهروندان معلول | بهزاد رحمانی، هومن ثبوتی
امروزه فضاها و اماکن ورزشی از مهمترین کاربریهای درون شهری هستند که نقشی اساسی در بهبود کیفیت زیستی و افزایش معیارهای زندگی مطلوب شهروندان دارند که پرداختن به مفهوم شکلگیری آنها در تاریخ و ارائه راهکارهای ارتقاء جایگاه آنها در مناسب سازی آنها برای معلولان و اشاره به استانداردها و ضوابط طراحی های مربوط به آن اهمیتی اساسی دارد. روش تحقیق پژوهش حاضر، روش «توصیفی- تحلیلی» است و روش گردآوری داده به صورت اسنادی و کتابخانهای است. نتایج بدست آمده نشان میدهد که اقداماتی که تاکنون توسط نظام مدیریت شهری به اجرا درآمده است از نقطهنظر معلولان در حوزههای اجتماعی- اقتصادی و کالبدی و مدیریتی خاصه در حوزه مناسبسازی و «طراحی فراگیر» شهر و خاصه فضاهای ورزشی کشور موثر واقع نشده و نتوانسته نیازهای معلولان را به شکل شایسته فراهم نماید که در پایان نیز جنبههای مناسبسازی محیط در مجموعههای ورزشی برای معلولان به تفصیل مورد اشاره قرار گرفته است.
مقاله ۲۸ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
دیدگاه هنری ـ جغرافیایی سهراب سپهری به مقوله شهر و معماری | علی کریمی فیروزجائی *، یوسف عالی عباسآباد، سمیه رستمی پور
اثر ادبی همواره، کانون بازتاب شهرها و فضای بیرون بوده است. در قرن حاضر، با توجه به مسائلی همچون جنگ، استعمار، ویرانی فضاهای شهری و بسیاری عوامل دیگر، شهر به عنوان رکن اصلی فضای زیست بشر، کانون توجه قرار می گیرد. نویسندگان هریک به شیوه خود، تصاویری گاه واقعی و گاه تخیلی از شهرها را در اثر خویش خلق کردهاند. از میان نویسندگانی که به توصیف مکان ها و شهرها پرداخته اند، سهراب سپهری، شاعر و نقاش چیرهدست، نمونهای بارز است. تعامل ادبیات و فضا سبب شکلگیری نقد نوین جغرافیایی شده است. در نقد جغرافیایی، طبق اصل ارجاعیت، اثر ادبی با دنیای بیرون در تعامل است. تاثیر جهان بیرونی بر اثر ادبی یک سویه نیست؛ بلکه این تاثیر متقابل و پویا است. بدین ترتیب نه تنها دنیای بیرون بر اثر ادبی اثر میگذارد؛ بلکه اثر ادبی نیز تصویری از فضای واقعی و بیرونی به مخاطب می دهد به عبارتی اثر ادبی بر درک متقابل فضای بیرونی تاثیرگذار است. در مقاله حاضر سعی بر آن است شهر و مکان در شعر سهراب سپهری مورد بررسی قرار گیرد. همچنین تلاش خواهد شد با بهره گیری از نقد جغرافیایی به عنوان روش تحقیق نوین در مطالعه فضاهای شهری، به تاثیر شهر بر شعر سهراب پرداخته شود و اینکه شهر در اثر ادبی به چه شیوه ای بازنمایی میشود. درنهایت، به این پرسش کلی پاسخ داده خواهد شد. منظور از کنش متقابل شهر و شعر نزد سهراب سپهری چیست.
مقاله ۲۹ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
اثربخشی آموزش گروهی خودکارآمدی بر باورهای ناکارآمد حرفهای، رضایت و عملکرد شغلی | زهرا شخمگر *، ملیحه محمدپور، فاطمه رهنما
رمز موفقیت کشورهای صنعتی پیشرفته نیز بهرهگیری از یافتهها و اصول روانشناسی در کار میباشد. ماهیت و هدف روانشناسی صنعتی- سازمانی و به معنای وسیعتر روانشناسی کار نیز آن است که با شناخت علل رفتار آدمی در کار و ارائه راهحلهای مفید علمی و مفید کارایی نیروی انسانی سازمان را افزایش دهد. به پیروی از این موضوع، بهکارگیری معلمان کارآمد و اثربخش از موضوعهایی است که باید در هر نظام آموزشوپرورش بدان اندیشیده شود تا در محیط مدرسه جوی پدید آید که در کنار پرورش دانش آموزان کارآمد و اثربخش بتواند کیفیت کارکرد شغلی را در معلمان نیز پایدار سازد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش گروهی خودکارآمدی بر باورهای ناکارآمد حرفهای، رضایت و عملکرد شغلی معلمین شهر تربتجام بود. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی بود و از منظر روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون، پیگیری با گروه کنترل بود. برای جمع آوری دادهها از پرسشنامههای رضایت شغلی، باورهای ناکارآمد حرفهای و عملکرد شغلی پاترسون در گروه نمونه استفاده شد. دادههای تحقیق با استفاده از آزمونهای میانگین و انحراف استاندارد، شیبخط رگرسیون، لوین، تحلیل کوواریانس چندمتغیری (مانکوا) و آزمون تعقیبی بونفرونی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
مقاله ۳۰ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۴۸ (ضمیمه)
تحلیل ساختار پلان خانه اعیانی پهلوی هنرمندان (محتشمی) اصفهان بر مبنای قوانین گشتالت | لادن شاهزمانی سیچانی، مریم قاسمی سیچانی
معماری خانه اعیانی اصفهان در دوره پهلوی اول، به واسطه گذار از قالب سنتی به معماری غربی حائز اهمیت بسزایی است. ساختار پلان در بناهای این دوره تغییر یافته و میتوان نظریات شکلی متفاوتی را در معماری مسکونی این دوره مشاهده نمود. یکی از این نظریات؛ نظریه روانشناسی گشتالت است. تحلیل آن میتواند ساختار شکلی کالبد بناها را بر مبنای نظریه ای خاص نمایان سازد. قوانین گشتالت به شکل مستقیم از نحوه قرارگیری فضاها، شکل پیرامونی و ابعاد آنها، نسبت پر و خالی و نوع ترکیب بندی فضا تاثیر پذیر است. پژوهشگران دیگر ساختار پلان خانه های پهلوی اول را از دیدگاه اجتماعی و تاریخی و تزئینات بررسی نموده اند، لیکن از منظر شکلی بر ساختار کالبدی در قالب نظریه گشتالت مورد بررسی قرار داده نشده است. این مقاله با رویکردی نو قوانین گشتالت را برای نخستین بار بر ساختار پلان خانه ی اعیانی پهلوی هنرمندان اصفهان مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد. داده های این پژوهش به روش کتابخانه ای، میدانی و مصاحبه با استادکاران سنتی گردآوری شده است. این نگارش به کمک مدل سازی نمونه و تحلیل داده ها تلاش دارد، تاٌثیر قوانین گشتالت را بر پلان خانه اعیانی پهلوی هنرمندان (محتشمی) مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. در این پژوهش ابتدا به ساختار پلان بناهای پهلوی اول، نظریه گشتالت و قوانین موجود در آن پرداخته و سپس نمونه مطالعاتی را مدل سازی و در نهایت میزان وجود و یا عدم وجود این قوانین بر روی ساختار خانه را تحلیل نموده است. بررسیهای انجام شده آشکار ساخت اصول و قوانین روانشناسی گشتالت در نحوه قرارگیری فضاها شکل پیرامونی و ابعاد آنها نسبت پرو خالی بودن فضاها و نوع ترکیب بندی آن در پلان خانه های پهلوی اول اصفهان بکار گرفته شده است.