فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۲

خصوصی‌سازی یک پدیده جهانی و فراگیر است. در سالیان اخیر تمامی دولت‌ها جهت کاهش میزان هزینه‌ها شروع به واگذاری فعالیت‌هایی به بخش خصوصی کرده‌اند که تا قبل از این توسط نهادهای دولتی صورت می‌گرفت. سرعت خصوصی‌سازی بسته به تعاملات موجود در جامعه، تابعی از وضعیت عمومی حاکم بر اقتصاد جامعه و میزان اجازه‌ای است که حکومت به مشارکت مردم و نهادهای خصوصی می‌دهد. هرچند در عمل ملاحظاتی نظیر کیفیت خدمات، عدالت اجتماعی و شرایط اشتغال، جریان خصوصی‌سازی را مورد تردید قرار می‌دهند لیکن اغلب تجارب جهانی حکایت از تحرک بیشتر اقتصاد شهری و ایجاد کارایی و بهره‌وری بیشتردولت در جریان خصوصی‌سازی دارد. در این میان خصوصی‌سازی خدمات شهری به‌عنوان یکی از زمینه‌های مشارکت بخش خصوصی در نظام مدیریت شهری، چند دهه‌ای است که به ادبیات برنامه‌ریزی شهری نیز وارد شده است و کشورهای مختلف (توسعه‌یافته یا در حال توسعه) به نوعی آن را تجربه کرده‌اند. در این مقاله تلاش می‌شود ضمن ارائه مفاهیم پایه خصوصی سازی، فرایند خصوصی‌سازی خدمات شهری (بعنوان یکی از وظایف دولت‌های محلی) مورد بررسی قرار گرفته و فرصت‌ها و چالش‌های فراروی آن، با توجه به تجارب صورت گرفته ارائه شود.

رشد روزافزون جمعیت شهری درتهران به همراه ایجاد مراکز پرجمعیت جدید، فقدان یا ضعف سیاستگذاری و ارزیابی عملکردها و فعالیت‌های گوناگون شهری بر اساس برنامه جامع و کلان ملی، تغییر الگوی مصرف و تداوم تخلیه زائدات به محیط‌زیست شهری از جمله عوامل بحران زایی است که محیط‌زیست طبیعی و کیفیت بهداشت و سلامتی انسان‌ها را در معرض خطرات و زیان‌های گوناگون قرارداده است و سبب شده روزانه بالغ بر ۷۰۰۰ تن مواد زائد دور ریخته شود. این دورریزها شامل فلزات با ارزش، ظروف شیشه‌ای قابل استفاده، کاغذ، پلاستیک قابل بازیافت و پت (pet) و پسماندهای غذایی و…. هستند که از نظر عناصر غذایی غنی می‌باشند. در میان این پسماندها نیز مواد خطرناکی نظیر جیوه درون باطری‌ها ـ کادیوم لامپ‌های مهتابی و مواد شیمیایی و سمی پاک کننده‌ها به چشم می‌خورد که بر طرف کردن آن‌ها علاوه بر اینکه محیط‌زیست و سلامت انسان را به مخاطره می‌اندازد، هزینه‌های سنگینی را به انسان تحمیل می‌کند. امروز متخصصان مدیریت شهری بر این تلاشند راهی را انتخاب کنند که علاوه بر حفظ محیط‌زیست و سلامت بشر هرینه‌های کمتری را هم از نظر اقتصادی به افراد وارد نمایند. این مقاله ضمن بیان اهمیت و ضرورت طرح تفکیک زباله از مبدأ، اشکالات عدم اجرای موفق این طرح را ذکر نموده و در پایان به ارائه راهبردهایی جهت اجرای بهینه طرح می‌پردازد.