نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۵۳

طرح‌ها و پروژه‌های شهری آخرین زنجیره برنامه‌های توسعه‌ شهری محسوب می‌شوند. مدیریت یکپارچه و سیستمی مجموعه طرح‌ها و پروژه‌های ‌شهری ضمن ارتقای بهره‌وری منابع شهری، اثربخشی و کارایی برنامه‌های توسعه شهری را هم باعث می‌شود. مطالعه در نحوه‌ی سیاستگذاری، برنامه ریزی، اجرا و نظارت طرح‌ها و پروژه‌های شهری و ارائه الگویی مناسب از ضروریات مدیریت شهری کشور است. مدیریت سبد‌پروژه رویکردی نو و برگرفته از دانش مدیریت‌ پروژه است که برای بهره‌وری هرچه بهتر و مؤثرتر مجموعه پروژه‌ها و طرح‌ها در سازمان‌های پروژه محور مورد تاکید است. از اجزای اصلی مدیریت سبد‌پروژه می‌توان به چارچوب(مدل فرآیندی)، معیارهای تصمیم‌گیری و مدل‌ها و ابزارهای تعریف سبد‌پروژه اشاره کرد که تصمیم‌گیری در مورد تبیین چارچوب(مدل فرآیندی)مدیریت سبد‌پروژه‌ محور و دسته‌بندی ابعاد و  معیارهای موثر در انتخاب سبد‌پروژه‌ها از مراحل اصلی و تاثیرگذار آن به حساب می‌آید. این پژوهش ازنظر هدف، پژوهشی کاربردی و از حیث گردآوری داده‌ها، تحقیقی توصیفی–پیمایشی محسوب می‌شود. مطابق یافته‌های پژوهش، چارچوب مدیریت یکپارچه پروژه‌های شهری براساس رویکر سبد‌پروژه از سه بخش شناخت استراتژیک، مدیریت سبد‌پروژه‌های شهری و زیرساخت‌های لازم و مکمل مدیریت سبد‌پروژه تشکیل می‌شود و معیارهای مؤثر در انتخاب سبد‌پروژه‌های شهری را می‌توان در ۸ بعد فنی، مالی، اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی، ریسک، سازمانی، رقابتی دسته‌بندی کرد.

دریافت کامل مقاله

مشکلات خاص شهر نشینی‌ بیش از پیش توجه به طرح ها و راهبردهای را ضروری‌ ساخته است. در این راستا طرح های‌ استراتژیک به عنوان طرح های‌ پویا و مشارکت مند در نظام برنامه ریزی‌ شهری‌ مطرح گردیده است.هدف از پژوهش حاضر ارائه مدل ارتباط عوامل موثر برموفقیت برنامه ریزی‌ استراتژیک در مدیریت شهری‌ استان یزد می‌ باشد.که از حیث هدف کاربردی‌ بوده زیرا ، توسعه دانش کاربردی‌ و کاربرد عملی‌ آن در جهت حل یکی‌ از معضلات مدیریت شهری‌ مدنظر می‌‌باشد. این پژوهش از بعد میزان کنترل متغیرها توصیفی‌ و از جنبه گردآوری‌ داده‌ها پیما‌شی‌ است.حجم جامعه آماری‌ ۱۴۰ نفر بوده.که شامل شهرداران، اعضای‌ شوراهای‌ شهر،وکارشناسان دفتر امورشهری‌ استانداری‌ یزد بوده،نمونه این پژوهش را ۵۰ نفر تعیین شدند. ابزار پژوهش شامل یک پرسشنامه محقق ساخته که شامل ۴۴ عامل بود. روایی‌،صوری‌ و محتوایی‌ پرسشنامه به تایید تعدادی‌ از اساتید برنامه ریزی‌ استراتژیک رسید.پس از جمع آوری‌ پرسشنامه ها. داده ها در دو بخش توصیفی‌ و استنباطی‌ و با استفاده از نرم افزار Eexsel   و ّFcmapper و Pajek تجزیه و تحلیل شد. در نهایت با ارائه مدل سیستمی‌ نحوه تأثیر هر یک از عوامل شناسایی‌ شده بر روی‌ موفقیت برنامه ریزی‌ استراتژیک در مدیریت شهری‌ بدست آمد. در این پژوهش عامل تدوین استانداردها برای‌ تسهیل کنترل به عنوان عامل دارای‌ بیشترین مرکزیت در بین سایر عوامل شناسایی‌ شد. سپس با استفاده از منطق سناریوسازی‌ در نقشه شناختی‌ فازی‌ به سناریوسازی‌ در مورد عامل دانش محوری‌ پرداخته شد. در ترسیم مسیرسناریوعامل اثرگذار و شروع کننده سناریو متغیر فرهنگ سازی‌ شناسایی‌ شد.

شریان ­ها و مسیرهای رفت ­و­ آمد با نام ­های مختلفی مانند شارع و گذر، همواره به عنوان ساختاری مهم در سازماندهی و توسعه شهرها، مطرح بوده ­است. در دوره­ صفوی این کارکرد با عنوان «خیابان» به­ صورت یک الگوی انتظام ‌­بخش فضایی، از ساختار باغ­ ایرانی وارد فضاهای شهری شد و تأثیرات هندسی وسیعی در توسعه یکپارچه شهر گذاشت. خیابانِ­ صفوی به ­عنوان عنصری انعطاف­ پذیر از نظر عملکرد، با مداخله در بافت پیشین شهر، اتصال بین اجزاء ارزشمند پیرامونی را برقرار می­کرد. درحالیکه بیشتر خیابان­کشی­های کنونی در مداخلات شهری ایران، با کم توجهی به این اصول، موجب کم ارزشی بافت­ های پیرامونی شده ­است. این مقاله درصدد است تا با تحقیق در مؤلفه­ های هندسی خیابان، ­مهمترین اصول انتظام ­بخش فضایی را تبیین نماید و نشان دهد که هر­یک از ویژگی ­­های این مؤلفه ­ها، چه اصول اساسی را به ­وجود آورده­ است.پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه­‌ای شامل متون و اسناد تاریخی، انجام گرفته ­است.

 پژوهش حاضر با هدف اولویت‌بندی انواع سمن ‌ها در ارتقای اثربخشی مدیریت شهری با رویکرد مشارکت عمومی صورت گرفته است. برای شناسایی مهم‌ترین معیار های مؤثر بر اثربخشی مدیریت شهری و نیز انواع سمن های فعال در حوزه شهری از تحقیقات کتابخانه ‌ای و برای تعیین اولویت معیار های تحقیق حاضر یکی از روش های نرم پژوهش عملیاتی یعنی مدل تصمیم گیری سلسله مراتبی (AHP) مورد استفاده قرار گرفته است. جامعه مورد بررسی را خبرگان و کارشناسان ارشد حوزه مدیریت شهری و سمن ها تشکیل می دهند. بدین منظور تعداد ۱۶ نفر از خبرگان به عنوان نمونه انتخاب شده اند و در مرحله نهایی کار بر اساس ماتریس مقایسات زوجی صورت گرفته است. ابزار اصلی گردآوری داده های پژوهش، پرسشنامه بسته می باشد که روایی آن به صورت روایی محتوا به تأیید خبرگان رسیده است. وزن‌دهی معیار های شناسایی شده با استفاده از روش AHP به این صورت بدست آمده است: معیار بهبود زندگی و کاهش فقر شهری از بیشترین اولویت برخوردار است. معیار های ارائه خدمات شهری ، شفافیت عملکرد مدیریت شهری ، سرمایه اجتماعی و مشارکت شهروندی و مدیریت فرهنگ محلی به ترتیب در اولویت‌ های بعدی قرار داشته اند. انتخاب بهترین سمن‌ها بر اساس معیارهای اصلی شناسایی شده با استفاده از تکنیک AHP می‌توان نتیجه گرفت بهترین گزینه سمن بهداشت، درمان، ورزش و سلامت عمومی است و سمن‌های رفاه و توسعه پایدار ، آموزش و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی ، حقوق شهروندی و اقلیت‌ها و سمن‌های فعال در عرصه بین الملل به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار داشته اند.

آوازه‌سازی شهری‌، یکی از مسائل مهم در حوزه مدیریت شهری است که در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه پژوهشگران قرارگرفته‌است. آوازه‌سازی شهرها نیازمند تلاش‌های هماهنگ و منسجم برای ترسیم تصویر شهری منحصربه‌فرد منطبق با انتظارات شهروندان و گردشگران است که نهایتاً منظر ذهنی آن‌ها را نسبت به شهر یا مکان موردنظر شکل می‌دهد. مدیران  شهری در فرآیند ساخت آوازه و ترسیم تصویر شهر نیازمند خلق و آفرینش جاذبه‌های بصری هستند تا با لحاظ کردن این مولفه بتوانند برای شهر شخصیت منحصربه‌فردی را ترسیم نمایند زندگی شهری به دو بخش روزانه و شبانه تقسیم شده‌است و این موضوع اهمیت خلق تصویر شبانه شهری را در کنار تصویر شهر در روز دارای اهمیت خاصی نموده‌است که در این حوزه نورپردازی اجزای شهر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این پژوهش با روش تحلیلی-توصیفی پس از بررسی ادبیات موضوع در حوزه آوازه‌سازی شهری به منظور مشخص نمودن اولویت‌بندی و روابط بین شاخص‌ها و همچنین مشخص‌کردن میزان تاثیر نورپردازی هر یک از کاربری‌های شهری در خلق آوازه شبانه شهری، مصاحبه نیمه ساختارمند با نمونه ۲۳ نفری متشکل از متخصصین در این حوزه‌، به بررسی ابعاد مختلف موضوع پرداخته‌شده‌است. به منظور پاسخ به این پرسش که نورپردازی کدام یک از کاربری‌های شهری نقش موثر‌تری در خلق آوازه شبانه شهری دارد، ۸ تیپ از کاربری‌های اصلی شهری به تفکیک مورد بررسی قرارگرفته‌اند تا میزان تاثیر نورپردازی آن‌ها مورد بررسی قراربگیرد. همچنین برای تحلیل رابطه بین متغیرها از آزمون کندال‌تاو بهره گرفته‌شده‌است. تحلیل نشانگر این است که نورپردازی ساختمان‌های تاریخی و فرهنگی، کاربری‌های خدماتی، ساختمان‌های تجاری و پارک‌ها به ترتیب بیشترین تاثیر را در ایجاد تصویر شبانه شهری دارند.