فصلنامه مسکن و محیط روستا شماره ۱۳۱

 

 

 

 

 

 

 

---

این مقاله کوشش دارد، رابطه منطقی محیط، فضا و توسعه را مورد بحث قرار دهد؛ مقوله‌ای که در آن اغلب پژوهش‌های دانش جغرافیا و شاخه‌های دیگر علمی که به مقولۀ توسعۀ روستایی می‌پردازند، مطرح می‌شود. این بحث بر دو مقوله تأکید دارد: نخست، ارتباط بین این سه مقوله نباید به‌عنوان ارتباطی مطلق تصور شود، زیرا؛ این ارتباط در عمل، پیوندی است مبتنی بر پویش ساختار- کارکردی و دیگر این‌که گرچه در عمل این سه مقوله به خودی خود و به نحو مستقل مورد بحث قرار می-گیرند، اما از لحاظ نظری، دارای سرشتی هم پیوند بوده، به مثابه مقوله‌ای واحد مد نظر هستند.

 

مفهوم خانه به‌عنوان کانون زندگی خانوادگی برای انسان در زمان و مکان، همواره متفاوت بوده است و این مفهوم تابع انتظارات و توقعات ازخانه و پاسخ‌های به آن بوده است. در این میان خانۀ روستایی علاوه بر محیطی برای زندگی، در‌بر گیرندۀ فضاهای لازم برای تولید و معیشت روستائیان نیز هست که اغلب مجموع این فضاها در محدودۀ مشخصی گرد هم آمده‌‌اند. با این حال، در روستای تاریخی ابیانه خانه یا به زبان محلی «کَیا» یک چهار دیواری بسته و محصور نیست و با آنچه از مفهوم عام خانه حتی خانه روستایی در ذهن وجود دارد، متفاوت است.

 

 دریافت کامل مقاله

 

 

---

این پژوهش در پی شناخت جایگاه مقررات ملی صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ارتقای مسکن روستایی و ارائه نکات اساسی برای تسهیل به‌کارگیری این مقررات در روند ساخت وساز در روستاهاست. امروزه، اهمیت صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ساختمان‌ها بیش از پیش بر متخصصان، مدیران جوامع و مردم آشکار شده است، به گونه‌ای که بسیاری از صاحب‌نظران این موضوع را به‌عنوان یک عامل کلیدی در آینده توسعه پایدار در صنعت ساختمان مطرح می‌کنند. در همین راستا و با توجه به‌آنکه منابع انرژی و محیط زیست با محدودیت‌های جدی مواجه شده‌اند، در بیشتر کشورها صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ساختمان‌ها به یکی از اولویت‌های اصلی در مقررات ملی ساختمان در چند دهه اخیر تبدیل شده است.

 

 

بافت کالبدی روستاهای ایران ضمن برخورداری از ارزش‌های معماری همانند سادگی و بی‌پیرایگی؛ دارای الگوهای بصری و زیبایی‌شناختی، انطباق با محیط طبیعی، هماهنگی با عملکرد زیستی و معیشتی، استفاده از مصالح بوم‌آورد و دانش بومی است. در این میان بافت کالبدی برخی از روستاهای کشور به‌دلیل برخورداری از ویژگی‌های خاص معماری، تاریخی و فرهنگی به‌عنوان میراثی ارزشمند و بجای مانده از نیاکان ما به شمار می‌رود که حفظ و نگهداری آن‌ها از اهمیت فراوانی برخوردار است.

 

 

اولویت‌بخشی به توسعۀ روستایی به‌عنوان یکی از اصول اساسی نظام مقدس جمهوری اسلامی شناخته شده است. با توجه به برآوردهایی که صورت گرفته است به‌دلیل شرایط خاص اقلیمی کشور ایران و به‌‌ویژه کم آبی و خشکسالی‌های متعدد در سالیان اخیر – اساس دستیابی به این توسعه نمی‌تواند فقط بر توسعۀ بخش کشاورزی در روستاهای ایران بنا نهاده شود. تجارب کشورهای موفق جهان در امر توسعۀ روستایی مانند کشورهای چین و هندوستان، نشان دهندۀ اهمیت فراوانی است که صنعتی کردن روستا در ایجاد فرصت‌های شغلی و در آمدزایی و در نهایت جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها و پیامدهای منفی آن در کل کشور دارد.

 

روستا‌ها به منزلۀ فضای حیاتی تعداد بسیاری از انسان‌ها به‌ویژه در جوامع درحال توسعه که با انبوهی از مشکلات، محدودیت‌ها و کمبود منابع و سرمایه روبه‌رو هستند، به منظور جوابگویی به تأمین نیازها و همچنین ارتقای سطح و کیفیت زندگی، اشتغال و بهبود وضعیت اقتصادی- اجتماعی ساکنان این سکونتگاه‌ها درگذر زمان نیازمند رشد و توسعه هستند. از آنجا که فقیرترین روستانشینان را افراد بدون زمینِ کشاورزی یا با زمین کشت اندک، تشکیل می‌دهند؛ می‌توان با تنوع‌بخشی به فعالیت-های غیرکشاورزی در این سکونتگاه‌های انسانی موجبات اشتغالزایی، کاهش فقر و ایجاد رفاه اجتماعی نسبی را در این کانون-های کوچک جمعیتی فراهم آورد.