فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی شماره ۵

امروزه مسائل مربوط به حوزه مسکن روستایی به یک امر جهانی تبدیل‌شده و جوامع و کشورهای مختلف با مشکلات زیادی در این حوزه روبرو بوده و داشتن سرپناه مناسب و باکیفیت موضوعی است که همه کشورها را به‌نوعی، متناسب با شرایطشان، درگیر ساخته است. ازآنجاکه یکی از عوامل مهم در توسعه و عمران روستایی، مسکن پایدار می‌باشد ازاین‌رو شناخت ویژگی‌ها و تجزیه‌وتحلیل ابعاد و اجزای مختلف مسکن پایدار روستایی اهمیت خاصی دارد؛ بنابراین هدف از این پژوهش ارائه الگوریتم مناسب در جهت پایداری مسکن روستایی بر مبنای تحلیل اطلاعات متقابل در محدوده موردمطالعه می‌باشد. نوع تحقیق کاربردی، روش مورداستفاده توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری داده­ها و اطلاعات از روش­های کتابخانه­ای و میدانی (­پرسشنامه و مشاهده) استفاده‌شده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده­ها از آزمون T تک نمونه‌ای و برای تأثیرگذاری و تأثیرپذیری شاخص‌ها از روش­های تحلیل اطلاعات متقابل (روش‌های انتخاب ویژگی) با استفاده از امکانات برنامه‌نویسی در محیط نرم‌افزار MATLAB بهره گرفته‌شده است. جامعه آماری این تحقیق سرپرستان خانوارهای واحدهای مسکونی مناطق روستایی دهستان پشته زیلایی می‌باشد که بالغ‌بر ۱۱۳۴ خانوار در نظر گرفته‌شده است. نتایج حاصل از طریق تجزیه‌وتحلیل‌های آماری در نرم‌افزار SPSS نشان می‌دهد که بعد اجتماعی دارای پایداری، بعد کالبدی و اقتصادی در شرایط تا حدودی پایدار و ابعاد زیست‌محیطی و معماری دارای ناپایدار می­باشد و همچنین نتایج حاصل از روش تحلیل اطلاعات متقابل نشان داد که بعد اجتماعی با وزن ۳۲۳/۱ بالاترین سطح تأثیرگذاری و تأثیرپذیری را در بین شاخص‌ها در پایداری مسکن روستایی دارا می‌باشد.

 

انسان ازآغازخلقت همواره به دنبال سرپناه بوده که به تدریج با ایجاد تمدن بشری مساله ایجاد شهر به وقوع پیوسته است. افزایش ارتباطات اجتماعی بین انسان ها و ویژگی های جوامع شهری امروزه سبب پیدایش الگو های متفاوت شهر ها و همچنین توسعه آن گردیده است. با توجه به این که شهر پدیده ای چندبعدی و پویاست، پیش بینی و برنامه ریزی دقیق و کامل برای تمام عناصر آن به طور مطلق وجود ندارد. الگوی رشد و توسعه کالبدی به عنوان الگوی فضایی فعالیت های انسان در برهه زمانی خاصی تعریف می شود و به دو دسته اصلی گسترش افقی یا پراکندگی شهری و الگوی شهر فشرده تقسیم می گردد که بررسی این الگو در راستای دستیابی به توسعه پایدار شهری ضروری خواهد بود. در مطالعه پیش رو شهر ساری که یکی از شهر های استان مازندران و همچنین مرکز آن محسوب می گردد با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی برای شش دهه بین سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۵ مورد بررسی قرار گرفته است. بیشترین تراکم جمعیتی مربوط به دهه اول مطالعه یعنی سال ۱۳۳۵ با ۲۳۸،۸ نفر در هکتار و کمترین دهه از لحاظ ساختار تراکم جمعیتی مربوط به سال ۱۳۵۵ با ۷۰،۸ نفر در هکتار می باشد. هدف این مطالعه شناخت و اندازه گیری الگوی رشد کالبدی شهر ساری در ادوار مختلف می باشد که برای دستیابی به آن از روش های درجه توزیع متعادل، درجه تجمع، تراکم و اندازه متروپل استفاده شده است. با بررسی های صورت گرفته نتایجی به دست آمده که نشان می دهد این شهر از نگاه توسعه و گسترش فضایی در گذشته از رشد آرام و فشردگی نسبی برخوردار بوده که با شروع زودهنگام شهرنشینی و مهاجرت بی رویه از روستا به شهر، توسعه و رشد مکانی آن بسیار سریع صورت می پذیرد، چنانکه می توان الگوی رشد پراکنده یا گسترش افقی بی رویه را برای این شهر متصور شد که پیامد های نامطلوبی را نیز به همراه خواهد داشت.