تأليفاتفصلنامه مطالعات مدیریت شهریمجلاتمقالات
فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱۹
فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره 19 پاییز 1393
فهرست مقالات در فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱۹
۱- بررسی تأثیر عوامل میکرو اقلیم بر آسایش محیطی فضاهای پیاده شهری (نمونه موردی: بررسی آسایش حرارتی در خیابان شهرداری تهران، حد فاصل میدان تجریش تا میدان قدس) | سیدابراهیم حسینی؛ سیده حمیده شعبانی؛ غزاله عباسیان؛ ندا بلانیان
۲- تبیین رابطه نظام تأمین منابع مالی مدیریت شهری تهران با سازمانیابی کالبدی-فضایی آن | منیژه لاله پور
۳- ارائه چارچوب نظری تعیین عوامل موثر برآمادگی سازمانی جهت اجرای مدیریت ریسک پروژه ها | کریم حمدی؛ حمیده رشادت جو؛ حسین حاج قنبری
۴- تحلیل عوامل موثر بر توسعه فیزیکی شهرهای کوچک در طی دو دهه اخیر (مطالعه موردی شهر گرمدره) | اسماعیل نصیری؛ مهدی ناصر مقبل
۵- کاربرد برنامهریزی راهبردی عصرمدار در مدیریت بحران زلزله شهر تهران با تأکید بر سناریوپردازی | محدثه عظیمی؛ علی اصغر پورعزت؛ آرین قلی پور؛ علی اصغر سعدآبادی
۶- سنجش میزان رضایتمندی گردشگران نوروزی از تسهیلات و خدمات رفاهی، تفریحی و توریستی شهرستان شوشتر | سعید امانپور؛ عبدالرحمن نوذری؛ رضا بدری
۷- ارزیابی میزان مشارکت شهروندان در مدیریت محلهای(مطالعه موردی: محله سنگلج شهر تهران) | کرامت اله زیاری؛ مجید سعیدی راد؛ سامان حیدری
مقاله ۱ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱۹
بررسی تأثیر عوامل میکرو اقلیم بر آسایش محیطی فضاهای پیاده شهری (نمونه موردی: بررسی آسایش حرارتی در خیابان شهرداری تهران، حد فاصل میدان تجریش تا میدان قدس) | سیدابراهیم حسینی؛ سیده حمیده شعبانی؛ غزاله عباسیان؛ ندا بلانیان
امروزه مباحث سازگاری با اقلیم و پایداری اکولوژیک جزء مباحث اساسی در هر زمینهای از علوم و فناوری میباشد. در زمینه طراحی شهری و معماری نیز این مبحث بخش مهمی را به خود اختصاص داده است.
مباحثی چون آسایش محیطی، صرفه جویی در مصرف انرژی و کنترل تبادل انرژی میان انسان و محیط و محیطهای مصنوع و طبیعی جزء لاینفک مطالعات طراحی شهری میباشند. در کنار این مساله ظهور تفکر پیاده محوری در طرحهای شهری و تاکید بر حاکمیت پیاده در مقابل سواره و ایجاد پیاده راهها و به تبع آن لزوم تامین آسایش استفاده کنندگان از این پیاده راهها مبین ضرورت شناخت و مطالعه عوامل مختلف تاثیر گذار در طراحی فضاهای همساز با اقلیم را است.
در این پژوهش ضمن معرفی عوامل مختلف تاثیر گذار بر آسایش محیطی و با وارد کردن دادههای اقلیمی تهران (ایستگاه مهرآباد) در نرم افزار Ecotect و تحلیل این دادهها به بررسی عوامل تاثیر گذار خرد اقلیم بر آسایش محیطی در فضاهای شهری پرداخته شده است
و با بررسی میزان تابش آفتاب، باد، رطوبت نسبی، میزان سایه اندازی و سایر عوامل محیطی در محدوده مورد مطالعه بر اساس قرار گیری جدارههای شهری، ارتباط آن با شرایط آسایش مورد بررسی قرارگرفته و محدودههای مساله دار و بحرانی از نظر آسایش حرارتی شناسایی شده
مباحثی چون آسایش محیطی، صرفه جویی در مصرف انرژی و کنترل تبادل انرژی میان انسان و محیط و محیطهای مصنوع و طبیعی جزء لاینفک مطالعات طراحی شهری میباشند. در کنار این مساله ظهور تفکر پیاده محوری در طرحهای شهری و تاکید بر حاکمیت پیاده در مقابل سواره و ایجاد پیاده راهها و به تبع آن لزوم تامین آسایش استفاده کنندگان از این پیاده راهها مبین ضرورت شناخت و مطالعه عوامل مختلف تاثیر گذار در طراحی فضاهای همساز با اقلیم را است.
در این پژوهش ضمن معرفی عوامل مختلف تاثیر گذار بر آسایش محیطی و با وارد کردن دادههای اقلیمی تهران (ایستگاه مهرآباد) در نرم افزار Ecotect و تحلیل این دادهها به بررسی عوامل تاثیر گذار خرد اقلیم بر آسایش محیطی در فضاهای شهری پرداخته شده است
و با بررسی میزان تابش آفتاب، باد، رطوبت نسبی، میزان سایه اندازی و سایر عوامل محیطی در محدوده مورد مطالعه بر اساس قرار گیری جدارههای شهری، ارتباط آن با شرایط آسایش مورد بررسی قرارگرفته و محدودههای مساله دار و بحرانی از نظر آسایش حرارتی شناسایی شده
مقاله ۲ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱۹
تبیین رابطه نظام تأمین منابع مالی مدیریت شهری تهران با سازمانیابی کالبدی-فضایی آن | منیژه لاله پور
یکی از مهمترین دغدغههای مدیران و برنامه ریزان شهری، هدایت و کنترل نظام مند توسعه کالبدی-فضایی شهرها است. این موضوع مستلزم منابع و ابزارهایی از جمله وجود منابع مالی کافی است. اما نکته حائز اهمیت در بحث تأمین منابع مالی شهرداریها، پایداری و نیز مطلوبیت منابع درآمدی است. بطوریکه این درآمدها باید علاوه بر داشتن قابلیت اتکاء و استمرار پذیری، تهدیدی برای توسعه کالبدی-فضایی با برنامه و نظام مند شهری نیز نباشند. با آگاهی از این موضوع، مقاله حاضر ترکیب منابع درآمدی مدیریت شهری تهران و تأثیرات آن در کیفیت توسعه کالبدی-فضایی تهران را مورد بررسی قرار داده است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی می باشد، که از طریق مطالعه کتابخانه ای-اسنادی و با رجوع به آمارها و منابع موجود انجام گرفته است. یافتههای تحقیق نشان می دهد، که رها شدگی مدیریت شهری در کسب منابع مالی، منجر به اتکاء مالی شهرداری تهران به درآمدهای ناپایدار ناشی از عوارض ساختمانها و اراضی و بخصوص فروش تراکم مازاد ساختمانی، شده است. بررسی آمارها نشان می دهد، که این رویه در کسب منابع مالی متکی به نقض قوانین و ضوابط طرحهای کالبدی تهران بوده و این موضوع باعث عدم تحقق پیشنهادات طرح جامع تهران و در نتیجه توسعه عمودی ناموزون شهر و گسیختگی هر چه بیشتر در سازمان فضایی- کالبدی آن شده است. در پایان پیام مطالعه حاضر این است که حفظ کیفیت محیط شهری و توسعه زیرساخت ها برای ایجاد و ارائه خدمات به شهروندان در بلند مدت نیاز به برنامه ریزی صحیح و دقیق در جهت کاهش وابستگی مدیریت شهری به درآمدهای ناپایدار و حرکت به سوی اتکاء به درآمدهای پایدار دارد.
مقاله ۳ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱۹
ارائه چارچوب نظری تعیین عوامل موثر برآمادگی سازمانی جهت اجرای مدیریت ریسک پروژه ها | کریم حمدی؛ حمیده رشادت جو؛ حسین حاج قنبری
با نگاهی اجمالی به دنیای فعلی که دنیای رقابت میان سازمانهاست در میابیم آنچه باعث پیشی گرفتن شرکتها و سازمانها در این رقابت شده است توانایی آنها در ارائه محصولات بهتر در گستره وسیعتر و در کمترین زمان ممکن و جذب و حفظ مشتریان وفادار به سازمان است.
در شرایط کنونی پروژهها در هر لحظه از زمان در معرض مواجه با بحران قرار دارند. محیط پروژهها بسیار متغیر بوده و این شرایط عدم قطعیت برای پروژههای بزرگتر، مشکلتر نیز میگردد. از آنجائی که طبیعت پروژهها به گونهای است که همیشه ریسکهائی وجود دارد که اتمام به موقع پروژهها را با هزینه تخصیص داده شده، مورد تهدید قرار میدهد.امروزه دستیابی به تعالی در سازمانها یک اصل ضروری میباشد که میتوانند با استفاده از این اصل در این راه موفقتر گام بردارند.
مدیریت ریسک یکی از روشهایی است که بوسیله آن سازمانها دردنیای رقابت کنونی میتوانند به سوی تعالی حرکت کنند.
در این تحقیق لیستی از فاکتورهای کلیدی موفقیت (CSF) جهت پیادهسازی مدیریت ریسک با مرور ادبیات مربوطه شناسایی کرده ایم و سپس این فاکتورها را جهت شناسایی میزان اثر و رتبه بندی آنها بین کارشناسان توزیع گردید و در نهایت چارچوبی جهت پیادهسازی مدیریت ریسک پروژهها از طریق فاکتورهای نهایی بدست آمده و محاسبات آماری ارائه شده است.
در شرایط کنونی پروژهها در هر لحظه از زمان در معرض مواجه با بحران قرار دارند. محیط پروژهها بسیار متغیر بوده و این شرایط عدم قطعیت برای پروژههای بزرگتر، مشکلتر نیز میگردد. از آنجائی که طبیعت پروژهها به گونهای است که همیشه ریسکهائی وجود دارد که اتمام به موقع پروژهها را با هزینه تخصیص داده شده، مورد تهدید قرار میدهد.امروزه دستیابی به تعالی در سازمانها یک اصل ضروری میباشد که میتوانند با استفاده از این اصل در این راه موفقتر گام بردارند.
مدیریت ریسک یکی از روشهایی است که بوسیله آن سازمانها دردنیای رقابت کنونی میتوانند به سوی تعالی حرکت کنند.
در این تحقیق لیستی از فاکتورهای کلیدی موفقیت (CSF) جهت پیادهسازی مدیریت ریسک با مرور ادبیات مربوطه شناسایی کرده ایم و سپس این فاکتورها را جهت شناسایی میزان اثر و رتبه بندی آنها بین کارشناسان توزیع گردید و در نهایت چارچوبی جهت پیادهسازی مدیریت ریسک پروژهها از طریق فاکتورهای نهایی بدست آمده و محاسبات آماری ارائه شده است.
مقاله ۴ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱۹
تحلیل عوامل موثر بر توسعه فیزیکی شهرهای کوچک در طی دو دهه اخیر (مطالعه موردی شهر گرمدره) | اسماعیل نصیری؛ مهدی ناصر مقبل
توسعه فیزیکی شهر فرآیندی است که طی آن محدودههای فیزیکی شهر و فضاهای کالبدی آن در ابعاد افقی و عمودی و در طول زمان از نظر کمی و کیفی افزایش مییابد. هدف از این پژوهش، بررسی عوامل موثر بر توسعه فیزیکی شهر گرمدره در فاصله زمانی سالهای ۸۵ – ۹۲ میباشد.
با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی مسئله مورد نظر پیگیری شده و دادههای تحقیق از روش پیمایشی جمع آوری شده است. و نظر به اینکه دادههای پرسشنامهای تحقیق در مقیاس طیف لیکرت یعنی رتبهای میباشد، در همین راستا از ضریب همبستگی رتبهای اسپرمن استفاده شده است.
ضریب میزان همبستگی رابطهای میان دو متغییر ترتیبی را نشان میدهد و به عبارت دیگر متناظر ناپارامتری ضریب همبستگی پیرسون میباشد.
منطقه مورد مطالعه در فرآیند توسعه فیزیکی خود در چند دهه اخیر رشد سریعی را پشت سر گذاشته که در نتیجه منجر به تغییر کاربری اراضی، عدم تناسب ویژگیهای اراضی با اصول شهر سازی، افزایش مهاجرت و به تبع آن رشد جمعیت شده است.
با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی مسئله مورد نظر پیگیری شده و دادههای تحقیق از روش پیمایشی جمع آوری شده است. و نظر به اینکه دادههای پرسشنامهای تحقیق در مقیاس طیف لیکرت یعنی رتبهای میباشد، در همین راستا از ضریب همبستگی رتبهای اسپرمن استفاده شده است.
ضریب میزان همبستگی رابطهای میان دو متغییر ترتیبی را نشان میدهد و به عبارت دیگر متناظر ناپارامتری ضریب همبستگی پیرسون میباشد.
منطقه مورد مطالعه در فرآیند توسعه فیزیکی خود در چند دهه اخیر رشد سریعی را پشت سر گذاشته که در نتیجه منجر به تغییر کاربری اراضی، عدم تناسب ویژگیهای اراضی با اصول شهر سازی، افزایش مهاجرت و به تبع آن رشد جمعیت شده است.
مقاله ۵ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱۹
کاربرد برنامهریزی راهبردی عصرمدار در مدیریت بحران زلزله شهر تهران با تأکید بر سناریوپردازی | محدثه عظیمی؛ علی اصغر پورعزت؛ آرین قلی پور؛ علی اصغر سعدآبادی
تهران از جمله شهرهای زلزله خیز جهان است که دانشمندان لرزهنگاری، مکرر درباره احتمال وقوع زلزله در آن هشدار داده-اند. سناریوپردازی پیرامون بحران و توجه به برنامههای یکپارچه اخیراً مورد توجه محققان قرار گرفتهاست. به این منظور، برنامهریزی راهبردی عصرمدار، که دربرگیرنده سناریوهای گوناگون برای مواجه شدن با آینده محتمل است، برای زلزله تهران پیشنهاد میشود و در این راستا تلاش شدهاست تا با رجوع به آراء خبرگان علمی در دانشگاههای تهران، شهید بهشتی، مالک اشتر و امام حسین (ع) و خبرگان اجرایی در سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، شهرداری تهران و شورای اسلامی شهر تهران و مصاحبههای عمیق با آنها، امکان استفاده از این سیستم برنامهریزی بررسی شود. در این پژوهش برای تحلیل دادهها و رسیدن به نتایج از تکنیک تحلیل تم استفاده شدهاست. شش تم چگونگی سناریوپردازی، ارتباط داشتن سناریوها، تدریجی بودن سناریوپردازی و مهمترین سناریوهای اقدام قبل، حین و پس از زلزله شناسایی شدند که نشاندهنده روش سناریوپردازی و تسهیل فراگرد آن برای مسئولان و برنامهریزان در حوزههای مدیریت بحران شهر تهران است تا بتوانند نسبت به تهیه مقدمات و زیرساختهای ضروری آن اقدام کنند. نوآوری تحقیق در لزوم توجه به دانش سناریوپردازی بر مبنای ویژگیهای برنامهریزی راهبردی عصرمدار است؛ ویژگیهایی مثل خردکردن سناریوها، امکان ایجاد رابطه همافزا در ریزسناریوها و ضرورت توجه به زمان یا عصر مورد نظر در برنامهریزی، که به عنوان راه حلی برای برونرفت تدریجی از مشکل بحران زلزله شهر تهران پیشنهاد میشود. میتوان امیدوار بود که مسائلی همچون ترمیم بافت فرسوده و اولویتبندی مناطق بر اساس خطرپذیری، هماهنگی حکومت در زمان بحران و اقدامات مهم در هر مرحله از بحران زلزله، به درستی برنامهریزی شوند.
مقاله ۶ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱۹
سنجش میزان رضایتمندی گردشگران نوروزی از تسهیلات و خدمات رفاهی، تفریحی و توریستی شهرستان شوشتر | سعید امانپور؛ عبدالرحمن نوذری؛ رضا بدری
با توجه به وجود آثار باستانی فراوان مربوط به دوره ساسانیان و قبل از آن در شهر شوشتر و محیط پیرامون آن و نیز عبور رودخانه کارون از وسط این شهر، آسیابها و تأسیسات و سازههای آبی که از شهرت جهانی برخوردار هستند و درمجموع وجود محیطهای مناسب گردشگری، سالانه تعداد زیادی از گردشگران شهری از این شهر بازدید میکنند. این مقاله باهدف بررسی وضعیت تسهیلات و خدمات گردشگری موجود در شهر شوشتر و سنجش میزان رضایت گردشگران از این تأسیسات اقامتی- سیاحتی، در ایام نوروز سال ۱۳۹۳ انجامگرفته است.
ماهیت این پژوهش نظری ـ کاربردی و روش مطالعه آن توصیفی ـ تحلیلی هست. برای این منظور دادههای میدانی موردنیاز با ابزار پرسشنامه گردآوریشدهاند حجم نمونه این پژوهش تعداد ۱۵۰ نفر از گردشگران شهری بوده که به روش تصادفی ساده انتخاب گردیدهاند. پس از تکمیل پرسشنامهها و استخراج دادههای موردنیاز، با استفاده از روشهای آمار توصیفی و استنباطی نسبت به تحلیل آنها اقدام شده است.
پژوهش گویای این واقعیت است که ازنظر پرسششوندگان، وضعیت تأسیسات و خدمات گردشگری شهر شوشتر در سطح مطلوبی قرار ندارد و میزان رضایت گردشگران از آنها در سطح پایینی قرار دارد.
علاوه بر این مشخص شد که بین رضایت گردشگران از وضعیت مک آنهای گردشگری و امکانات و خدمات گردشگری و همچنین بین حجم تبلیغات و تعداد گردشگران ورودی به شهر رابطه معناداری وجود دارد.
ماهیت این پژوهش نظری ـ کاربردی و روش مطالعه آن توصیفی ـ تحلیلی هست. برای این منظور دادههای میدانی موردنیاز با ابزار پرسشنامه گردآوریشدهاند حجم نمونه این پژوهش تعداد ۱۵۰ نفر از گردشگران شهری بوده که به روش تصادفی ساده انتخاب گردیدهاند. پس از تکمیل پرسشنامهها و استخراج دادههای موردنیاز، با استفاده از روشهای آمار توصیفی و استنباطی نسبت به تحلیل آنها اقدام شده است.
پژوهش گویای این واقعیت است که ازنظر پرسششوندگان، وضعیت تأسیسات و خدمات گردشگری شهر شوشتر در سطح مطلوبی قرار ندارد و میزان رضایت گردشگران از آنها در سطح پایینی قرار دارد.
علاوه بر این مشخص شد که بین رضایت گردشگران از وضعیت مک آنهای گردشگری و امکانات و خدمات گردشگری و همچنین بین حجم تبلیغات و تعداد گردشگران ورودی به شهر رابطه معناداری وجود دارد.
مقاله ۷ فصلنامه مطالعات مدیریت شهری شماره ۱۹
ارزیابی میزان مشارکت شهروندان در مدیریت محلهای(مطالعه موردی: محله سنگلج شهر تهران) | کرامت اله زیاری؛ مجید سعیدی راد؛ سامان حیدری
تجارب جهانی نشان میدهد که برنامهریزی دیگر نمیتواند به عنوان دانای کل پاسخگوی خواستههای ذینفعان باشد. بنابراین در چند دهه اخیر تمرکز بر برنامهریزی از پایین به بالا در کشورهای توسعه یافته بیشتر شده است که عامل موفقیتهای گوناگونی در عرصههای مختلف شهری بوده است. با این وجود بررسی این امر در کشورهای درحال توسعه نیز جای تأمل دارد. امروزه در شهرهای کشورهای توسعه نیافته برنامهریزی به صورت متمرکز و از بالا به پایین میباشد که عرصه را برای مشارکت ذینفعان در اداره امور شهر تنگ کرده است. در پژوهش حاضر سعی بر آن بوده است که این ضعف عمده برنامهریزی در مدیریت محله سنگلج نشان داده شود. همچنین هدف این پژوهش ارزیابی مشارکت شهروندان در مدیریت محلهای در محله سنگلج میباشد.
پژوهش ازنظر روش توصیفی- تحلیلی است. این پژوهش با بهرهگیری از نمونهگیری غیر احتمالی تعداد ۹۶ نفر از شهروندان محله سنگلج را بهعنوان نمونه انتخاب کرده و پرسشنامههایی که از قبل طراحیشده بود در میان آنها توزیع گردیده شده است. دادههای بهدستآمده با استفاده از نرمافزار SPSS مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. آزمونهای مورداستفاده در این نرمافزار، آزمونt تک نمونهای و آزمون پیرسون است.
یافته های تحقیق و آزمون های آماری نشان داد تمایل به مشارکت در میان شهروندان محله سنگلج بالا است میانگین ۵۷/۳ گویای تأیید آن میباشد. درنهایت نیز نشان داده شد بین میزان مشارکت و عملکرد شورایاری رابطه معناداری وجود دارد و مقدار آن نیز ۸۳۷/ میباشد که بر اساس تفسیر آزمون همبستگی نشان از سطح بالای همبستگی دارد.
پژوهش ازنظر روش توصیفی- تحلیلی است. این پژوهش با بهرهگیری از نمونهگیری غیر احتمالی تعداد ۹۶ نفر از شهروندان محله سنگلج را بهعنوان نمونه انتخاب کرده و پرسشنامههایی که از قبل طراحیشده بود در میان آنها توزیع گردیده شده است. دادههای بهدستآمده با استفاده از نرمافزار SPSS مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. آزمونهای مورداستفاده در این نرمافزار، آزمونt تک نمونهای و آزمون پیرسون است.
یافته های تحقیق و آزمون های آماری نشان داد تمایل به مشارکت در میان شهروندان محله سنگلج بالا است میانگین ۵۷/۳ گویای تأیید آن میباشد. درنهایت نیز نشان داده شد بین میزان مشارکت و عملکرد شورایاری رابطه معناداری وجود دارد و مقدار آن نیز ۸۳۷/ میباشد که بر اساس تفسیر آزمون همبستگی نشان از سطح بالای همبستگی دارد.