فصلنامه پژوهش‌های مرمت و معماری ایرانی اسلامی ۲

 

 

 

 

 

 

آنچـــه که مســـلم اســـت نـــور در نحـــوه ادراک انســـان از محیط نقش بســـزایی ایفـــا می‌نماید. شـــدت، ضعـــف، نوع و جایگاه اســـتفاده از آن نیز ســـبب بوجـــود آمدن رفتارهـــای گوناگونی در انســـان می‌شـــود چراکه درک انســـان از محیط توســـط حـــس بینایی، از طریـــق برخورد نور بـــه اجســـام و بازتـــاب آن بـــه چشـــم و مغـــز حاصل می‌شـــود. تأثیـــر نـــور در معماری ایـــران نیز غیرقابل‌انـــکار اســـت. از گذشـــته تاکنـــون معمـــاران ایرانی بـــا اســـتفاده از ویژگی‌های کیفی و کمـــی نـــور در فضـــا توانســـته‌اند هویت‌هـــای مختلفـــی بـــه معمـــاری در مقیـــاس کوچک و شهرســـازی در مقیـــاس بزرگ‌تـــر ببخشـــند.

 

دریافت کامل مقاله

گـــذار از مراتـــب بـــرای رســـیدن به کمـــال غایـــی همیشـــه در فرهنگ مســـلمانان مـــورد توجه بـــوده اســـت. در معمـــاری بـــرای تداعـــی مفهـــوم گـــذار از جهـــان خاکـــی بـــه جهـــان معنوی سلســـله‌مراتب در نظـــر گرفتـــه شـــده اســـت. مســـجد به‌عنـــوان مکانی بـــرای اتصـــال جهان خاکـــی و مـــاوراء آن آمادگـــی فـــرد را بـــرای گـــذار مرحله‌به‌مرحلـــه محقـــق می‌کنـــد. هـــدف اصلـــی ایـــن تحقیـــق دســـتیابی به ســـیر تحـــول و تغییـــرات فـــرم کالبـــدی در رعایـــت اصل سلســـله‌مراتب کـــه تأ کیـــد بـــر حفـــظ حریـــم و محرمیـــت دارد نیـــز بـــا تمهیداتـــی معمارانـــه در ورود بـــه بناهـــا داشـــته اســـت.

 

 

---

در دهه گذشـــته، مســـائل مهمی در گفتمـــان در مورد هویت فرهنگـــی و جنبه‌های مالکیت اماکـــن میـــراث تاریخـــی روی داده اســـت و از ایـــن منظـــر تعامـــاات جـــدی میـــان مباحـــث معرفـــی و تفســـیر میراث به‌عنـــوان فرهنگ مادی با مباحث عملکردی شـــکل گرفته اســـت. ایـــن فرایند در گذشـــته بـــه دلیل عـــدم ارزیابی انتقـــادی اصول مرتبـــط بـــا زمینه‌هایی مانند طراحـــی و زیبایی‌شناســـی و همچنیـــن تاریـــخ، انسان‌شناســـی و دیگـــر علـــوم اجتماعـــی عقـــب مانده اســـت. این کندی در بخشـــی بـــه حفاظت اخیـــر و تا حدی توســـعه این حرفه به‌صـــورت جزیـــره‌ای و اجتنـــاب از بررســـی انتقـــادی روایت‌هـــای تاریخـــی و فرهنگـــی کـــه حاصل از مناســـبات حفاظت گذشـــته ناشـــی شـــده است.رویکـــرد نظـــری و روش‌شـــناختی در حفاظـــت کـــه بـــر تاریخ‌نـــگاری هنـــری، انسان‌شناســـی و تحقیقـــات علمـــی اســـتوار اســـت، یـــک ابـــزار قدرتمند بـــرای پاســـخگویی به ســـؤاالت در خصـــوص شـــکل، معنـــا و اثـــر کارهای انســـانی اســـت.

 

دریافت کامل مقاله

در قـــرآن آیات مشـــخصی بـــرای تدفین ذکر شـــده و دفن کـــردن مرده در خـــاک به‌عنوان یکی از اصـــول مهـــم شـــریعت مـــورد تأ کید قرار گرفته اســـت از ســـوی دیگر برجســـته کـــردن قبور و ســـاختن بنـــا بر روی آن نـــه تنها توصیه نشـــده بلکـــه به نظر می‌رســـد در بســـیاری از مذاهب اســـاامی نهی شـــده اســـت. ســـاختن مقابـــر حداقل پـــس از ســـده دوم هجری در ایـــران رواج پیـــدا کـــرد و مفهـــوم مـــردگان با شـــأن باالی مذهبـــی در قالب ســـاختن مقابر باشـــکوه بر ســـر گـــور اولیـــای مذهبـــی و گاه شـــاهان رایـــج گردیـــد. مقبره‌های امـــروزی بیشـــتر به‌صورت یک نمـــاد دید‌ه می‌شـــوند.

 

در مقاله حاضر با بررســـی ویژگی معماری گذشـــته ایران، ســـعی می‌شـــود دلیل فقدان رنگ تعلـــق را در معماری امروزه جامعه کشـــورمان را بررســـی شـــود. بـــرای این منظـــور نمونه‌هایی از خانه‌های ســـنتی دارای ســـکنه شـــهر شـــیراز به‌صورت میدانی بررســـی می‌شـــود و نظرات ســـاکنین آن‌هـــا بـــا اســـتفاده از پرســـش‌نامه‌هایی کـــه حـــول حـــس تعلـــق طراحی شـــده‌اند جمـــع آوردی شـــده و بـــا اســـتفاده از نرم‌افـــزار )SPSS( مورد تحلیـــل قرار گرفت. بررســـی‌های انجـــام شـــده نمایانگـــر این بود که خانه‌های گذشـــته مـــا در کالبد و عناصر کالبـــدی، در دو خصلـــت فـــرم و انـــدازه که در عناصـــر مختلفی ماننـــد حیاط، ایوان، ســـردر، نورگیـــر و فرم در و پنجـــره وجـــود دارنـــد و نیـــز در عناصر تزئینات کـــه در عناصـــری مانند تزئینـــات حیاط‌ها، نماهـــا و فضاهـــای داخلـــی نمـــود زیـــادی دارند. درنهایـــت نتیجه به دســـت آمـــده حاکی از ایـــن اســـت که اگـــر در مســـاکن جدیـــد از خانه‌هـــای ســـنتی الگوبـــرداری مناســـب صورت گیـــرد، می‌تـــوان حس تعلـــق را در ســـاکنین این خانه‌هـــا افزود.