فصلنامه مسکن و محیط روستا شماره ۱۶۵

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

فرسودگی کالبدی سکونتگاه‌ها و ضرورت حفاظت و احیای محیط زندگی خصوصاً در کشور‌های با پیشینه تاریخی مسئله‌ای است که همواره مورد توجه مسئولان امر بوده است. برخورداری ایران از تمدن و تاریخ کهن باعث شده تا یکی از اهداف مهم طرح‌های جامع و هادی سکونتگاه‌ها، بهسازی بافت آن‌ها باشد. با توجه به تعداد زیاد و توزیع فضایی و جغرافیایی سکونتگاه‌های کوچک در کشور توجه به نحوه طراحی و توسعه آن‌ها همواره از اهداف برنامه‌ریزان، طراحان و متولیان موضوع بوده است.

 

توسعه روستایی و بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر در آن، با توجه به پراکندگی جغرافیایی، تنوع اقلیمی، تنوع بافت جمعیتی و آسیب پذیری اقتصادی آن‌ها امری پیچیده، هزینه‌بر و نیازمند زمان و امکانات فراوان است. مشکلات ناشی از آلایندگی سوخت‌های فسیلی، اتلاف انرژی، هزینه‌های تعمیر و نگهداری خطوط و شبکه انتقال و نظایر آن موجب جایگزینی انرژی‌های تجدیدپذیر به‌عنوان راهکار اصلی در دیگر کشورها شده است اما این نوع انرژی نیز همواره با موانعی چون مشکلات سیاستگذاری، اجتماعی، فنی، اقتصادی و … مواجه بوده که استفاده از ظرفیت‌های کشور را محدود ساخته است.

 

 دریافت کامل مقاله

هرچند بخش‌های کردنشین غرب ایران تاریخی دیرینه دارد ولی تاکنون لایه­های پنهان معماری به‌ظاهر ساده آن‌ها به‌صورت دقیق بررسی نشده است. در گفتمان معماری معاصر رویکردهای گوناگونی در پی تداوم سنت­های بومی‌اند که از این میان نگرش تاریخی-تکاملی (گونه­شناسی) نگرش­ها و اصولی برای شناخت عوامل کالبدی و ذهنی معماری حتی در مقیاس منطقه در خود دارد. کاربست این نگره­ بستری درخور برای چگونگی تداوم ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی و پیوند کالبد معماری با بستر منطقه به دست می­دهد.

 

 

---

یکی از شاخه‌های دانش در حوزه معماری، طراحی پژوهی است که به مطالعه فرایند طراحی می‌پردازد. پژوهشگران این حوزه مفاهیم مختلفی برای توضیح فرایندهای ذهنی طراح به کار گرفته‌اند که یکی از آن‌ها اصول راهنما است. اصول راهنما اصولی است که طراح به آن‌ها باور دارد و از آن‌ها در قاب‌بندی و فهم اولویت‌های مسئله طراحی بهره می‌گیرد

 

حس مکان نوعی رابطه حسی و تعاملی میان فرد و محیط زندگی را تبیین ‌می‌کند و رابطه مثبتی با پیوند میان فرد و مکان و دریافت‌های کیفی مثبت و رضایتمندی از محل زندگی دارد. از آنجا که به استناد سرشماری‌های سراسری کشور، مهاجرت روز افزون روستاییان به شهر و دل کندن و ترک روستا از مشکلات گریبانگیر جوامع روستایی می‌باشد، شناخت عوامل انگیزش حس مکان و حفظ و تقویت آن توسط تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان روستایی می‌تواند در رفع این مشکل تأثیر‌‌گذار باشد.

 

پرداختن به وجوه مختلف مسکن مطلوب و مؤلفه­های اصلی تبیین­کننده آن یکی از دغدغه­های اصلی متخصصین این حوزه است. مشخص است که دستیابی هرچه صریح­تر و عملی­تر به این مؤلفه­ها، از به خطا رفتن و به همان نسبت هدر رفتن سرمایه­های کلان اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی جلوگیری می­کند. به استناد غالب پژوهش­هایی که در زمینه ارتقای کیفیت مسکن صورت گرفته است نقش مردم به‌عنوان عامل تعیین­کننده و تثبیت­کننده کیفیت مسکن، انکارناپذیر است.

 

این مقاله به ارزیابی تغییرات شاخص ردپای اکولوژیکی در محیط­های روستایی در اثر جایگزینی انرژی فسیلی با منابع تجدید‌پذیر انرژی می‌پردازد. رشد جمعیت و به‌تبع آن افزایش استفاده­ از سوخت­های فسیلی، اثرات مخرب زیست‌محیطی گوناگونی را به‌دنبال داشته است. بیش از‌۴۰ درصد استفاده از کل انرژی که ۷۰ درصد آن‌را مصرف برق تشکیل می­دهد، در ساختمان­ها مصرف می‌شود. از این رو ضروری می­نمود با تمرکز بر بخش ساختمان، انرژی‌های تجدید‌پذیر که به مراتب اثرات زیست‌محیطی کمتری دارند، جایگزین انرژی حاصل از سوخت‌های فسیلی گردند.

 

 

پایین بودن سطح کیفیت زندگی در سکونتگاه­های روستایی پیامدهای اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و محیطی بسیاری در این مناطق بدنبال دارد. از طرفی بهبود کیفیت زندگی در روستاها می­تواند زمینه­ های توسعه منطقه­ای را فراهم نماید لذا توجه به موضوع کیفیت زندگی در مفاهیم توسعه روستایی در سال­های اخیر از اهمیت بسزایی برخوردار شده است. هدف از این تحقیق، بررسی مؤلفه‌های سازنده کیفیت زندگی در روستاهای درب­آستانه و باباپشمان استان لرستان است که پس از زلزله سال ۱۳۸۵ جابه ­جا شده­ اند. تحقیق حاضر از نوع توصیفی، تحلیلی و پیمایشی است.

 

این مقاله با روش تحلیلی- توصیفی و با بررسی و تحلیل متون (روش اسنادی)، به‌دنبال ارائه مدلی مفهومی برای مدیریت روستاهای هدف گردشگری با پتانسیل­های خاص اکولوژیک )‌ارائه مدل ارزیابی دهکده اکوتوریسمی‌( از طریق ایجاد رابطه‌ای دوسویه، میان اصول اکوتوریسم و اجتماعات اکولوژیکی از یک­سو و روستاهای گردشگری از سوی دیگر و کاربست آن در روستای هدف گردشگری تهران- وردیج است. این مدل مبتنی بر چهار بعد زیست­محیطی، اجتماعی، اقتصادی و حکمرایی- فرهنگی است که نشان می‌دهد هرگونه اقدام کالبدی در چنین روستاهایی می­بایست با هدف رسیدن به رشد و تعالی در هر چهار بعد مذکور باشد و پرداختن صرف به هریک از ابعاد،‌ از رسیدن به هدف اصلی ایجاد دهکده اکوتوریسمی جلوگیری می‌کند.