تأليفاتمجلاتمجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایرانمقالات
مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۱۵ (۱)
فهرست مقالات در مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۱۵ بخش (۱)
۱- نخستین یادگار دوران اسلامی کاشان؛ بررسی فرم، سازه و شیوۀ ساخت منارۀ مسجدجامع کاشان | بابک عالمی، صدیقه کمالی، نغمه اسدی چیمه
۲- قابوس‌نامۀ معماری ایران؛ بازخوانی مفاهیم و کارکردهای گنبد قابوس | جعفر طاهری، عبدالمجید نورتقانی
۳- ارزیابی و مقایسۀ آسایش حرارتی در محلات مسکونی شهر اصفهان (مطالعۀ موردی: محلات علی‌قلی‌آقا و دشتستان) | فاطمه السادات مجیدی، شاهین حیدری، محمود قلعه نویی، مریم قاسمی سیچانی
۴ – تبیین مدلی در شناسایی و تقویت عوامل تأثیرگذار بر حس مکان و خاطرۀ جمعی (نمونۀ موردی: حاشیۀ رودخانۀ دز) | زینب لطافتی، حمیدرضا انصاری
۵ – محتوای آموزش معماری در ایران و میزان موفقیت دوره کارشناسی در انتقال این محتوا | عباس صداقتی، عیسی حجت
۶- سیر شکل‌گیری میدان نقش جهان اصفهان | علی شهابی نژاد
۷- محراب‌بری در نگارههای تیموری | رضا نوری شادمهانی
۸- نقش بازآفرینی مجازی در حفاظت از آثار تاریخی در نمونۀ مطالعاتی ایوان موزائیک شهر بیشاپور | علیرضا شاه محمدپور سلمانی، حمیدرضا بخشنده فرد، اصغر محمدمرادی
چکیده مقاله ۱ مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۱۵
آثار معماری بهجامانده از گذشته را می‌توان از جوانب گوناگون و با رویکردهای مختلف، مطالعه کرد. فرم معماری، سازه و فنون ساخت، تزیینات و جزئیات بناها و سیر تحول و تطور آن‌ها از زمان شکل‌گیری تا امروز، موضوعاتی کلی است که می‌توان در بناهای گذشته بررسی کرد. علاوه بر بناها، برخی اجزا و عناصر معماری گذشته نیز به‌دلیل برخورداری از ویژگیهای منحصربهفرد و جالب توجه، واجد ارزش هستند و میتوانند موضوع بررسی باشند.
چکیده مقاله ۲ مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۱۵
قابوس‌نامۀ معماری ایران؛ بازخوانی مفاهیم و کارکردهای گنبد قابوس | جعفر طاهری، عبدالمجید نورتقانی
هدف این مطالعه، تحقیق دربارۀ خاستگاه، مفاهیم و کارکردهای صوری و نمادین گنبد (برج) قابوس بر پایۀ تفسیر و تأویل کتیبۀ ده‌بخشی آن است. این تفسیر تاریخی‌ادبی تازه به بررسی فضای تاریخی شکل‌گیری بنا، بازخوانی برخی مفاهیم کتیبۀ بنا با روش لغت‌شناسی و مقایسۀ آن با کتیبۀ برخی برج‌مقابر ایران می‌پردازد. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهند که قابوس بن وشمگیر برای تثبیت حکمرانی خود، درست پس از زوال سامانیان و اعلان قدرت در برابر حکمرانان قدرتمندی چون آل‌بویه و دیگر معارضان، نماد اقتدار یا منشور حکمرانی خود را در مسیر گرگان [قدیم] به خراسان برافراشت. قصد اصلی قابوس از ساخت این بنا، فراتر از کارکرد تدفینی، پایه‌گذاری یادبودی جاودانه از فضایل، شکوه و در واقع جاه‌طلبی خود بوده است. به تعبیری، گنبد قابوس نمادی از تحکیم قدرت و اقتدار قابوس در عرصۀ سیاسی، و کمال و برتری او در ادب و هنر بوده است.
چکیده مقاله ۳ مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۱۵
ارزیابی و مقایسۀ آسایش حرارتی در محلات مسکونی شهر اصفهان (مطالعۀ موردی: محلات علی‌قلی‌آقا و دشتستان) | فاطمه السادات مجیدی، شاهین حیدری، محمود قلعه نویی، مریم قاسمی سیچانی
آسایش در فضاهای باز شهری یکی از ارکان اصلی استفاده از این فضاها توسط شهروندان بوده و ایجاد محیطی مناسب برای آن‌ها از طریق حفاظت در برابر شرایط اقلیمی نامناسب ضروری است. همچنین تأمین آسایش در خصوص نیازهای اولیۀ انسان بوده و نحوۀ پاسخ‌گویی به آن در کیفیت فضا مؤثر است. در این راستا با توجه به اهمیت آسایش حرارتی در کیفیت فضاهای باز شهری و محله‌ای و همچنین تأثیر این فضاها در تأمین آسایش فضاهای بیرونی و داخلی، این پژوهش به ارزیابی و مقایسۀ وضعیت آسایش حرارتی در فضای باز محلات مسکونی با دو ساختار کالبدی متفاوت پرداخته و دمای آسایش و محدودۀ آن را مورد بررسی قرار داده است.
چکیده مقاله ۴ مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۱۵
تبیین مدلی در شناسایی و تقویت عوامل تأثیرگذار بر حس مکان و خاطرۀ جمعی (نمونۀ موردی: حاشیۀ رودخانۀ دز) | زینب لطافتی، حمیدرضا انصاری
عدم احساس تعلق انسان به محیط پیرامون و فضاهای شهری یکی از مشکلاتی است که در نوشته‌های صاحب‌نظران و نظریات مردم دیده می‌شود. تبدیل شدن یک فضا به مکان و به تبع آن، پدید آمدن حس مکان، محصول مؤلفه‌های عینی و ذهنی است. تأثیر توأمان این مؤلفه‌ها به معنادار شدن مکان نزد مخاطب می‌انجامد و محیط را به عنصری هویت‌بخش تبدیل می‌کند. این پژوهش در پی آن است که رابطۀ میان مؤلفه‌های عینی و ذهنی فضا و سطوح حس مکان را شناسایی کند.
چکیده مقاله ۵
محتوای آموزش معماری در ایران و میزان موفقیت دوره کارشناسی در انتقال این محتوا | عباس صداقتی، عیسی حجت
معماری یک مقولۀ چندمحوری چندبُعدی است. به همین علت، تحقق معماری و یادگیری آن، نیازمند برخورداری از مجموعه‌ای از معرفت‌ها و دانش‌های گوناگون است. مسئلۀ پژوهشی حاضر، بررسی محتوای لازم برای آموزش معماری و تحلیل میزان موفقیت دورۀ کارشناسی در انتقال این محتواست. این تحقیق یک پژوهش‌کاربردی به‌شیوۀ پیمایش کمّی است.
چکیده مقاله ۶
سیر شکل‌گیری میدان نقش جهان اصفهان | علی شهابی نژاد
با وجود پژوهش‌های متعدد دربارۀ روند و تاریخچۀ شکل‌گیری میدان نقش جهان، همچنان پرسش‌های متعددی در این زمینه وجود دارد که جواب دقیقی به آن‌ها داده نشده است. این پرسش‌ها به موضوعاتی از قبیل پیشینۀ میدان، تاریخ دقیق ساخت و اتمام اجزای میدان، ترتیب شکل‌گیری اجزای میدان و… مربوط است. در این مقاله تلاش شده پاسخ‌های دقیقی در حد منابع و اسناد تاریخی موجود به این پرسش‌ها داده شود.
چکیده مقاله ۷
محراب‌بری در نگارههای تیموری | رضا نوری شادمهانی
نگارههای ایران منابعی هستند که ساختار و آرایه‌های بناهای ایران را به‌خوبی بازتاب می‌دهند. بنابراین در مقام منابع مکمل در مطالعۀ معماری ایران باید به آن‌ها رجوع و کمبودهای اطلاعاتی را جبران کرد. با چنین نگرشی، در این مقاله، آرایۀ (آذین) گچی که در نگارههای بهزاد و میرک، نگارگران مکتب نقاشی هرات، بازتاب یافته، بررسی و تحلیل شده است. مقالۀ حاضر نشان می‌دهد که نه در نگارههای تیموری و نه در بناهای باقی‌مانده از این عصر، تنگ‌بری وجود نداشته، بلکه آرایه‌ای که در نگاره‌ها ترسیم و در بناهای تیموری ایجاد شده، «محراب‌بری» است. اگر نمای تنگ‌بری‌ها شبیه تنگ و صراحی است، شکل نمای طاقچه‌های محراب‌بری شبیه محراب است. بنابراین با در نظر گرفتن شکل محراب، این آرایۀ گچی را محراب‌بری نامیده‌اند. بر پایۀ تحلیل نگاره‌ها و خوانش متون تاریخی می‌توان گفت محراب‌بری آذینی برای آراستن عمارات مجلل همچون کاخ‌ها، کوشک‌ها، آرامگاه‌ها و نیز مکانی برای به نمایش گذاردن اشیاء نفیس در برابر دیدگان مشتاق در عصر تیموری بوده است. برخی عمارات سلطنتی را که دارای آرایۀ گچی محراب‌بری بوده‌اند، می‌توان چینی‌خانه نامید.
چکیده مقاله ۸
نقش بازآفرینی مجازی در حفاظت از آثار تاریخی در نمونۀ مطالعاتی ایوان موزائیک شهر بیشاپور | علیرضا شاه محمدپور سلمانی، حمیدرضا بخشنده فرد، اصغر محمدمرادی
هر اثر تاریخی ممکن است در اثر عوامل مختلف دچار فقدان بخش‌هایی از کالبد خود شده باشد. میزان کاستی‌های کمّی و کیفی کالبد با از دست رفتن هویت و یکپارچگی اثر رابطۀ مستقیم دارد و از میزان صحت بازسازی کالبدی و مجازی آن می‌کاهد. از طرف دیگر، عدم درک شکل کامل یک بنا، میزان توجیه حفاظت از آن را متأثر می‌سازد. ایوان موزائیک بیشاپور، که دچار آسیب‌های مذکور بوده، به‌عنوان نمونۀ مطالعاتی انتخاب شده است.
