مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۲ پاییز ۱۳۹۱
فهرست مقالات در مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۲
۱- درآمدی بر تاریخ ذهنیت عامه در معماری ایران | مهرداد قیومی بیدهندی، امید شمس
۲- حسّ حضور، مطلوب‌ترین برآیند ارتباطات انسان با محیط | محمد نقی‌زاده
۳- سازمان فضایی شهرهای ابواب البر دوره ایلخانی | عبدالحمید نقره‌کار، محمدعلی کی‌نژاد، آزیتا بلالی اسکویی
۴ – سیر تحول کاشیکاری در آثار معماری دوره صفویه تا امروز | حسین زمرشیدی
۵ – ویژگی‌های بصری شاخص تزئینات گچبری معماری عصر ایلخانی | عاطفه شکفته
۶- بازآفرینی فرهنگ‌مدار در بافت تاریخی شهر قزوین با تأکید بر گردشگری شهری | بهناز امین‌زاده، راحله دادرس
۷-گونه‌شناسی مزارهای اسلامی در ایران، بر اساس مفاهیم قدسی تشبیه، تنزیه، جمال و جلال | مهدی حمزه‌نژاد، صبا خراسانی مقدم
چکیده مقاله ۱ مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۲
آثاری که از معماری گذشته ایران به جا مانده، گنجینه‌های ارزنده معماری ایران است، اما این آثار، نماینده تام معماری‌ای نیست که در طی سده‌ها در این سرزمین تحقق یافته است. بیشتر آنچه از بناها به دست ما رسیده، آثار فاخر و شاهانه است و از طریق این آثار، به دشواری می‌توان به بخش اعظم معماری ایران ـ معماری عموم مردم ـ پی برد.
چکیده مقاله ۲ مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۲
از روزگاران گذشته تا امروزه که موضوع پرداختن به معرّفی شهر آرمانی (یا شهر خوب یا شهر قابل‌زیست و مانند اینها) و ویژگی‌های آن شدت پیدا کرده است، بسیاری از حکما و مصلحان و داعیه‌داران شناخت راه‌های سعادتمندی بشر، اقدام به معرفی بهترین‌هایی برای انسان در زمینه‌های مختلف کرده‌اند؛ یکی از مهم‌ترین این زمینه‌ها بهترین و مطلوب‌ترین فضای زندگی انسان، اعم از شهر یا معماری بوده است. بسیاری از حکما و عرفا و متخصّصان از تعابیری چون شهر آرمانی، خانه مطلوب، یوتوپیا، شهر خدا، معماری انسانی و امثال اینها سخن گفته‌اند.
چکیده مقاله ۳ مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۲
ساخت مجموعه‌های معماری و فضاهای مستقل شهری تحت عنوان ابواب البر ـ با الهام از امکان مقدس، مشاهده قبور ائمه اطهار و سایر بزرگان دینی و عرفانی ـ و نیز مراکز آموزشی که در واقع ترکیبی از مجموعه‌های علمی و مذهبی‌اند، عمده‌ترین تحول در معماری و شهرسازی دوره ایلخانی می‌باشد. متأسفانه به سبب وقوع حوادث طبیعی و غیرطبیعی بسیار در طول زمان، دسترسی به این شهرها و مطالعه مستقیم آن‌ها به راحتی میسر نیست؛ از این رو، برای بررسی این شهرها و تعیین نحوه ساختار آن‌ها، ناگزیر باید به منابع مکتوب ـ کتاب‌ها، نسخ و متون ارزشمندی که می‌توان تاریخ گمشده معماری و شهرسازی را از لابه‌لای سطور آن‌ها به دست آورد ـ رجوع کرد.
هنر کاشیگری و کاشیکاری از آرایه‌های ارزشمند وابسته به معماری است که ذوق، سلیقه و هنرمندی کاشیگری سرزمین ما، آن را به درجه‌ای از رشد رسانده که تحسین بینندگان را برانگیخته است. آنان که با معماری اسلامی ایران آشنایی دارند، بایستی از آگاهی‌های لازم از ارزش‌های هنری، طرح‌ها و نقوش رنگ و لعاب، پخت و به طور کلی از اصول و قواعد و رموز کاشیکاری نیز بهره‌مند باشند. در این مقاله، از کاشی‌های دوره صفویه تا قاجاریه و در امتداد آن تا به امروز مورد بررسی قرار گرفته و شاخصه‌های کاشیکاری دوره‌های یادشده و اصطلاحات مهم کاشیکاری معرفی گردیده تا علاقه‌مندان با تحولات کاشیگری این دوره آشنا شوند.
ایلخانیان از دست‌نشاندگان مغولان پس از تصرف ایران بودند که میراث هنر سلجوقیان را در تصرف خود گرفتند و تحولاتی در آن ایجاد نمودند که به شکوفایی برخی از آن‌ها انجامید. یکی از تزئینات وابسته به معماری که در این دوره بسیار مورد توجه بود و به اوج رسید، هنر گچبری است که آثار بسیار زیادی از آن در قالب تزئینات معماری به جای مانده است.
چکیده مقاله ۶
در این مقاله، تلاش شده است تا با بهره‌گیری از اصول گردشگری شهری، راهکارهایی برای بازآفرینی بافت‌های تاریخی کشور که به عنوان سرمایه‌های ارزشمند امروزه در مرکز توجه نهادهای شهری واقع شده‌اند، ارائه گردد. در این باره، از بازآفرینی فرهنگی به عنوان رویکردی اساسی تحقیق استفاده شده است.
چکیده مقاله ۷
در طول تاریخ، بناهای مذهبی به‌ویژه مزار امامان و بزرگان علم و عرفان، شکل‌های مختلفی به خود گرفته و به نظر می‌رسد تفاوت در نحوه تجلی صفات و مفاهیم، باعث ایجاد تفاوت‌های کالبدی در آن‌ها گشته است. حال باید دید که آیا این تفاوت‌ها دارای مبانی معنادار خاصی است و آیا بررسی چگونگی تفاوت‌ها می‌تواند در گونه‌شناسی مزارها مؤثر واقع شود؟ نگارندگان این تحقیق درصدد گونه‌شناسی مزارها، بر اساس تفاوت‌های معنایی و مفاهیم معرفتی مطرح‌شده در عرفان برآمده‌اند و این گونه‌ها را با استفاده از مفاهیم تشبیه، تنزیه و صفات جمال، جلال، در سه دسته مزارهای تشبیهی ـ جمالی، مزارهای تنزیهی ـ جلالی، و مزارهای تشبیهی ـ جمالی و تنزیهی ـ جلالی، مورد بررسی قرار داده و به بررسی ویژگی کالبدی مزارها، مرتبط با هر یک از این گونه‌ها پرداخته‌اند.
