مجله علمی منظر شماره ۱۰ تابستان ۱۳۸۹ (۲)
فهرست مقالات در نشریه علمی منظر شماره ۱۰ (بخش۲)
چکیده مقاله ۹ نشریه مجله علمی منظر شماره ۱۰
مروری بر دلایل عدم تحقق طرح های نوسازی تهران | مشیتاله نوروزی
آنچه در حوزه نوسازی بافتهای فرسوده بهعنوان واقعیتی انکارناپذیر هنوز خودنمایی میکند، ابهام در مبانی نظری راهبردی نوسازی و فقدان مدل اجرایی و عملی مشارکت مردمی است. این امر سبب شده تا موضوع نوسازی بافتهای فرسوده همچنان در محاق بلاتکلیفی و سردرگمی باقی بماند. از دیگر سو نیز حاکمیت روحیه عملگرایی افراطی و گریز از یافتن پاسخ برای موضوعات چالشی و بنیادین نظری در نوسازی تهران، سبب شده تا قطار نوسازی قبل از شناسایی مسیر و ریلگذاری مناسب به سوی مقصدی نامعلوم به راه افتد. اقدامات ناهمسو و متعارض نظیر فروش متری مسکن در بافتهای فرسوده، فروش اوراق مشارکت، شناسایی و خرید اراضی ذخیره در محدوده شهر تهران، بیانگر تعلق خاطر متولیان اجرایی نوسازی به اقدامات سهل و آسانی است که حتی در صورت موفقیت نیز منجر به نوسازی نخواهد شد. اما این اقدامات متأسفانه تاکنون بیش از هر چیز دیگری، نشانه نگاه اقتصادی و نه اجتماعی متولیان اجرایی شهر به این موضوع چند بعدی است. اگرچه مجموعه مدیریت شهری، بارها بر نفی نگاه اقتصادی تأکید داشته است. در این مقاله تلاش شده تا با بررسی موانع کلان اجرا و پیادهسازی طرحهای نوسازی، مدلهای مشارکتی بخش خصوصی نیز مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
چکیده مقاله ۱۰ مجله علمی منظر شماره ۱۰
لزوم نهادینه ساختن تعلق به بافت تاریخی شهر | ترانه یلدا
از آنجایی که در جلسه خانه هنرمندان، قرار بود خانم دکتر «سپیده شفایی» دوست و همسفر نگارنده از مسایل جدی شهرسازی سخن بگوید، تلاش بر این شد که ابتدا دوستان شهرسازمان را به شناختن سرزمین شام و شهرهای قدیم و جدیدی که از آن برخاسته بود، علاقمند کرده و نشان داده شود که چگونه این سرزمین کهن تداوم خود را به کوشش مردمانش حفظ کرده است. عشق این مردم به سرزمین و شهر خود باعث شده در شهر مدرن امروز، قلب تاریخی شهر با احترام حفظ و نگهداری شود.
هدف نگارنده از نشاندادن علاقه و دریافت عمیق مردم سوریه و لبنان به میراث و هویت ملی، اینبود که گفته شود : اگر عناصر معنوی و البته مادی شکلگیری هویت را نشناسیم و آن را از آن خود ندانیم و در ذهن خود نهادینه نسازیم، هرگز نخواهیم خواست و نخواهیم توانست بافت تاریخی را حفظ و تداوم بخشیم، زیرا ضرورت آنرا حس نمیکنیم.
چکیده مقاله ۱۱ مجله علمی منظر شماره ۱۰
تأملی بر الگوهای نوین برنامه ریزی و مدیریت تغییرات کاربری زمین شهری
برنامهریزی تغییرات کاربری زمین، همواره به دلیل تعیین نحوه استفاده از زمین و ساختار فضایی شهرها از یک سو و تعیین ارزش اقتصادی هر قطعه از سوی دیگر، بخشی اساسی در فرایند شناخت و تدوین اسناد برنامهریزی شهری بهشمار آمده است. اما در طول سابقه برنامهریزی شهری، آنچه که به عنوان طرح پیشنهادی کاربری، تراکم و … ارائه می شد، با آنچه که در واقعیت بر اثر جریان های اقتصادی و اجتماعی حاکم بر اجتماع به وقوع میپیوست، متفاوت بود. تغییرات دیدگاه و اندیشههای شهرسازی چند دهه اخیر و به تبع آن برنامهریزی تغییرات کاربری زمین، باعث شده تا نیاز به این ضرورتِ مفهومی، ملموستر و راهکارهایی نیز برای بهبود آن ارائه شود. در این راستا، برخی اندیشمندان نظیر «کیول»، «پاین» و «استوارت چاپین»، با تأکید بر پویایی تغییرات استفاده از زمین، رویکردی نوین در برنامهریزی کاربری زمین ارائه کرده و حلقه اتصال الگوی پیشنهادی تغییرات توسعه و فرایند اجرای آن را به عنوان مدیریت توسعه زمین معرفی می نمایند. این نوشتار، پایه های نظری کنترل و نظارت بر توسعه زمین و ساختار مدیریت توسعه آن- که مبنایی برای درک پویایی دگرگونیهای اراضی شهری است- مورد اشاره قرار میدهد تا از رهآورد این تجارب، بتوان در نظام اجرایی طرح های موجود شهر تهران، مدلی تحلیلی برای هدایت و کنترل تغییرات توسعه زمین شهری ارائه کرد.
چکیده مقاله ۱۲ مجله علمی منظر شماره ۱۰
بهرهگیری از ظرفیتهای درونی شهر
طرحها و فرایندهای برنامهریزی و طراحی شهری دو نقش عمدة تاریخی، یکی هدایت توسعههای جدید در اراضی دستنخورده و دیگری هدایت فرایندها و رویههای اصلاحی در سطوح و ابعاد مختلف درون شهرها را داشته است. بر اساس یک تصور نادرست، نقش اول طرحهای (توسعه) تنها در اراضی بکر و دستنخورده خارج شهرها و نقش دوم آنها (اصلاح و بهبود) فقط در بافتهای درون شهر خلاصه میشود. اما نظریات دهههای اخیر معتقد است که برای جوابگویی به توسعه، میتوان به جای اشغال زمینهایی که دستنخورده و به شکل طبیعی خود باقی مانده است، از ظرفیت بافتهای شهری استفاده نمود. رویکرد توسعه درونزا مفهومی نوین را ارائه میدهد که براساس آن نقش اول و دوم طراحی و برنامهریزی شهری به نحوی تلفیق شده و اصلاح، بهبود و مداخلات درون شهری در خدمت توسعه قرار میگیرد و بدین صورت مفهوم اصلاح و بهبود با توسعه در میآمیزد. توسعه میان افزا به عنوان یکی از تجلیات توسعه درونزا سادهترین راهبرد برای تحقق این رویکرد است.
چکیده مقاله ۱۳ مجله علمی منظر شماره ۱۰
طرح منظر شهری محله، راهکار تداوم هویت در روند نوسازی | محمود تیموری
سالها است که طرح های معمول توسعه شهری یعنی طرح جامع و طرح تفصیلی به علت نقایص متعدد در زمینه های مختلف از تئوری و مبانی نظری گرفته تا روش شناسی، تکنیکها، عدم پیشبینی ساز و کارهای اجرا و تحققپذیری در کشورهای مبدع آنها، از دستور کار خارج شده است. ولی در کشور، به دلیل گوناگونی هنوز به قوت و قدرت خود از جایگاه مستحکم قانونی و ویژهای برخوردار است. از جمله موارد ملموس ناکارامدی طرحهای جامع و تفصیلی بحث نوسازی بافتهای فرسوده است؛ به طوری که ساز و کارهای معمول این طرحها که برای بافتهای متوسط شهری با شرایط خاصی قابل اجرا است، در بافتهای فرسوده و تاریخی که شرایط کالبدی، اجتماعی و اقتصادی ویژه و پیچیدهتری دارد، غیرقابل استفاده است. این ناکارامدی از یکسو و لزوم تهیه طرحهای قابل تحقق در بخش وسیعی از بافتهای شهری کشور که تحت عنوان بافت فرسوده شناسایی شده بودند، از سوی دیگر، سبب شد تا با استفاده از بومی سازی تئوری «منظر » و نگرش سیستمی به شهر، «شرح خدمات منظر شهری محله» به عنوان طرحهای موضعی نوسازی و احیای بافتهای تاریخی و فرسوده تهیه و تدوین شود. این نوشتار به معرفی و بررسی ظهور «طرح منظر شهری محله» در ادبیات طرحهای توسعه شهری، به ویژه طرحهای نوسازی بافتهای فرسوده میپردازد.
چکیده مقاله ۱۴
گامهایی به سوی پردیس ایرانی | غلامرضا پاسبانحضرت
در جوامع پویا و سرزندة شهری در طول زمان و در جهت تحقق ایدهآلها و یا نیازهای ساکنین شهر، فضاهای مختلف و متنوعی پدید میآید که در مجموع منظر شهری را شکل میدهد. یکی از فضاهای بسیار مهم، باارزش، تأثیرگذار و آرامشبخش در زندگی مردم شهرنشین معاصر، پارکهای شهری است که رابطه انسان و عناصر طبیعی را برقرار میسازد. مادر پارکهای کنونی از هزاران سال پیش با نام پردیس و باغ در ایران به وجود آمده است که در دهههای اخیر علیرغم این پیشینه، در ایران نیز به نام پارک موسوم شده است. پارکهای شهری ایران که بهتر است آن را «پردیسهای شهری» بنامیم، جدا از کارکرد طبیعی، بستری برای گذران اوقات فراغت و زمینهای برای تعامل شهروندان و یک فضای اجتماعی است که در طراحی آن باید عوامل مؤثر متعددی از جمله اقلیم، بستر طبیعی، آداب و سنن استفادهکنندگان و … در نظر گرفته شود.
چکیده مقاله ۱۵
الزامات برنامهریزی و طراحی فضای سبز پارک | محسن کافی
چکیده مقاله ۱۶
تحول رویکرد بصری به اکولوژیک در طراحی پارکهای شهری | سید مجید مفیدی شمیرانی؛ الهام علویزاده
پارک شهری به عنوان بخشی از زیرساخت طبیعی و مؤلفهای تأثیرگذار در سیمای شهر، محل ارتباط انسان شهرنشین و طبیعت است؛ انسانی که با توسعه سریع پیشرفت های صنعتی و تکنولوژیکی با طبیعت بیگانه شده است. به این ترتیب مفهوم پارک در شهرهای معاصر اهمیت بیشتری یافته و با توجه به نیازهای روانی و اجتماعی جدید افراد، برنامه ریزی پارکهای اکولوژیکی جهت احیای اکوسیستم های فراموش شده شهر، امری ضروری به نظر میرسد. پارک اکولوژیکی موضوع جدیدی در ارتباط انسان معاصر شهری با محیط زیست پیرامونش، مطرح میکند. این نوشتار درصدد پاسخ به جایگاه این گونه پارکها در بازتولید هویت طبیعیـ فرهنگی مکان است. چنین نقشی به عنوان ترکیبی از منظر طبیعی و منظر فرهنگی، زمینه پیوند میراث طبیعی به میراث غیر ملموس یعنی فرهنگ را فراهم م یآورد که این امر موجب استقبال پیوسته مخاطبان و موجد پایداری آن در طول زمان میشود.