مجموعه چندمنظوره یاس هنگام | ایمان آگاه

مجموعه چندمنظوره یاس هنگام
معمار: ایمان آگاه

موقعیت: ایران – تهران – میدان رسالت – خیابان هنگام
وضیعت: طراحی شده 
مساحت: ۲۰۰۰۰۰ مترمربع 
کاربری: تجاري
تاریخ :۱۳۸۸
معمار: ایمان آگاه
همکاران طراحی :علی صداقت – امیرحسین همتی – رضا اسلامی
کارفرما: نیروی انتظامی جمهوری اسلامی

درباره پروژه مجموعه چندمنظوره یاس هنگام

روند طراحی و مبانی نظری پروژه: ” بازار جدید تهران ” توجه اولیه طراحی این مجموعه با عنوان ” مجتمع تجاری مبل شرق” معطوف به خلق یا باز تولید معانی فضایی تجاری عمومی با کیفیت و کارکردی در مقیاس شهری، در چارچوب الگوواره های مورد استفاده در سطح بین المللی بودو با شاخصه های تفکیک گرا و نهایتاً فضاهای متکثر. ناهمخوانی میان بن مایه های ذهنی گروه معماری و ریشه های شکل گیری فضاهای طراحی شده در آلترناتیو های نخستین به هنگام پردازش نهایی در مرحله فاز صفر، روند طراحی را متوقف ساخته و گروه را وادار به بازخوانی برنامه طراحی از ابتدا و توجه به تولید فضاهای “ایرانی” کرد ـ آنچه با توجه به کیفیات بصری در نمونه های موردی به آلترناتیو های بخش دوم منجر شد.

بازارکالای خانه تهران

تلاش برای رسیدن به شکلی از معماری با ذائقه ای ایرانی بود که تضاد و تعارضی با تفکر طراح نداشته باشد . در این مرحله حتی عنوان پروژه نیز به ” بازارکالای خانه تهران” تغییر یافت. تغییر جهت به سمت ایجاد فضای جامع درون نگر، آلترناتیو «الف ـ ۱ـ۳»را که قابلیت انطباق بیشتری با سویه جدید طراحی داشت ، به آلترناتیو«ب ـ ۱ـ۱» از دور دوم طراحی تبدیل کرد. بازخوانی نمونه های بازارهای قدیم ایرانی به مشاهده تشابه میان گونه تجاری مورد طراحی و فضای تیمچه در معماری پیشین ایران انجامید. بنابراین امکان برداشت کالبدی نیز میسر می نمود

فضای باز میانی

فضای باز میانی تیمچه که اکنون در مقیاسی بسیار بزرگتر از ابعاد متداول سنتی اش مطرح بود در حکم یک حیاط شهری یکپارچه درون پروژه طراحی شد تا دغدغه های معماری زمانه خود را نیز پوشش داده باشد.علاوه بر این ، پیرو ارجاعات کالبدی به این فضاها و توجه به پوشش گنبدی تیمچه ها و چارسوق های بازار ودر راستای تاکید بر میانسرای وحدت گرا، مناسب ترین تبلور تجسمی این اهداف در کار بندی دیده شد، یک ساختار سازه ای ـ فرمی وحدت گرا که این بار با دستاورد های تکنولوژیک زمان خویش به صورت واژگون بر پا می گردد تا ضمن پاسخ گویی به همه مسایل گفته شده

تعامل میان پوسته و هسته

و همچنین بازنمود زمانی مناسب ، با نوعی خرق عادت (از حیث مقیاس و جهت) به کشش و جذابیت مورد نیاز فضای تجاری نیز افزوده باشد. تضاد شکلی میان نمود بیرونی و فضای میانی حاصل تاثیر یکی از تفکرات پایه ای معماری، قائل بر پیدایش و نمو معماری در تعامل میان پوسته و هسته بود.

پوسته در برخورد با فضای شهری پیرامون به جداره های راستخطی قائم با نمودی از تکرار وحرکت تبدیل گشت و هسته در پی توجه به تقابل میان فضای آرام خانه ( که بیشتر به صورت خاطره ای دور در ذهن ما وجود دارد ) و تحرکات شهری، به سوی منحنی های نرم و آرام متمایل شد تا بیان قوی تری ازآرامش و اعتما درا درذهن مخاطبینی که برای خرید کالای خانگی در آن حضور می یابند، پدید آورَد (امیدی به بازگشت فضای نوستالژیک خانه های قدیمی درصورت خرید ازاین بازار). طرح مورد بحث هر چند پاسخی در خور برای برنامه طراحی می نمود ، گروه معماری جان مایه ایرانی فضا را به تمامی دست یافته نمی دید،

روند طراحی

بنابراین بار دیگر با توقف روند طراحی و مطالعات دقیق تر(این بار در زیر ساخت های) نمونه های مرجع، مواردی از قبیل توسعه پذیری غیر خطی، الگوی رشد (عمدتاً فراکتال) و نظم مشترک ” ساختاری/ سازه ای / فرمی” در قالب بنیان های (خودآگاه ـ ناخودآگاه) تفکر طراحی شناخته شد که با بررسی نتیجه پژوهش های اندیشمندان ایرانی و غربی در دستاوردهای هندسی معماران ایرانی

و با ارجاع به یکی از ظریف ترین الگو های توسعه هندسی، به تدوین دوباره آلترناتیو الف-۴- ۳ پرداخت. ساختار هندسی مذکور به رغم پیچیدگی های ظاهری ، به سادگی قابل دریافت است (هرچند با مطالعه بیشتر در قواعد ریاضی اش (به ویژه در ارتباط با علوم طبیعی) به عظمت و پیچیدگی ذهنی آفرینندگانش پی می بریم). در واقع از جای گشت ساده دو سطح (هندسی مشخص که مکمل یکدیگرند (بادبادک و پیکان) (به الگو های رشد گوناگونی می رسیم که اشکال بی شماری را می توان با آنها پدید آورد. همان گونه که در شکل مشخص است

 الگوی مورد استفاده

 الگوی مورد استفاده گروه طراحی در این پروژه با تلفیق سطوح مبنای پیش گفته به ایجاد دو مدل پاپیون و الماس می رسد و با همچین کردن ۳ الماس و یک پاپیون یک ده ضلعی بزرگ تر را تولید می کند، نوعی گره چینی با الگوی نمو ده تایی، که در نوع خود بی نظیر است . این الگو علاوه بر امکان انطباق تقریبی با شکل زمین ، آلترناتیو پیشپن را از لحاظ هندسی نظام مند نموده، و از جهت استفاده از سطح، بهینه ساخته است، همچنین منطق سازه ای پروژه را نیز در خود دارد ـ به نوعی که با دال های پس تنیده بتنی بر روی شبکه ای از ستون ها با دهانه های پانزده متری ، به راحتی قابل اجراست .

اما قابل توجه آنکه الگوی یاد شده نظام حرکت درون فضا (سیرکولاسیون) را نیز بر مبنای ساختار خود انتظام می بخشد، که بدون ایجاد محدودیت در زمینه طراحی و بر مبنای انتخاب و خلاقیت معمار ، به سان یک تابع ریاضی” داده” او را در تعامل با ساختار خویش به “خروجی” انتظام یافته ای تبدیل خواهد کرد. به این ترتیب گروه طراح معماری اهداف و مبانی فکری خویش را به صورت حد اکثری در این آلترناتیو تحقق بخشیده و برگزیده است. حیاط یاد شده در واقع از دیدگاه معماری نقطه اوج پروژه به شمار می رود. ارجاعات چنین فضاهایی در معماری گذشته ایران بی شمارند،

میانسرا

همان گونه که اشاره شد در این بازار نو می توان آن را بازنمودِ فضای باز میانیِ تیمچه ها و سراها در بازارهای کهن ایران دانست. این حیاط ها قلب تپنده مجموعه های شکل گرفته در اطراف خود هستند، عامل وحدت بخش فضاهای مجاور که در عین حال امکان تعریف شخصیت مجزای هر یک را در کنار دیگران فراهم می آورد. همچنین از آن ها برای برگزاری مراسم گوناگون مردمی (اعم از ملی و مذهبی) نیز استفاده می شده است.

از دیگر سو در سطح شهر چنین امکانی در ” واشدگاه ها” جستجو می شد، که در ابتدا فضاهای باقی مانده غیر کالبدی بوده و در دوره های متأخرتر به میدان های طراحی و ساخته شده تبدیل شدند.میانسرای مورد بحث در این بازار دقیقاً در جهت نیل به چنین هدفی از یک سمت گشوده شده تا با پلکان و فرم دعوت کننده اش حتی رهگذران را نیز به تجربه فضایی خویش وا داردريال و در سطحی بالاتر از تراز اتفاقات عادی شهر مکانی برای تجمع، تعاملات اجتماعی، جشن ها و سوگواری های مردمی و حتی گذران لحظاتی آرام را فراهم کند، همچنان که در گذشته چنین بود.