میدان قبله | امین سلطان پور

میدان قبله
معمار:امین سلطان پور

موقعیت: ایران -مشهد -میدان قبله
وضیعت: طراحی شده
مساحت: ۱۸۰۰۰۰۰مترمربع 
کاربری: چند عملکردی
تاریخ : ۱۳۹۴
طراح: امین سلطان پور
همکاران طراحی : رامبد ایلخانی. نشید نبیان
کارفرما: هیأت اجرایی میدان قبله

درباره پروژه میدان قبله

بواسطه همجوارى با دو ورودى مهم حرم مطهر، طرح مفصل، و همچنین مراکز جمعیتى مهم بازار رضا، بازار سرشور و بازار فرش، پروژه میدان ضلع قبله، یک پروژه استراتژیک در سطح شهرى، منطقه اى و فرا منطقه اى است. در سطوح زیرین شهر، میدان ضلع قبله شامل یک مرکز فعالیتى چند طبقه اى، با هدف اصلى خدمت رسانى به زائران حرم مطهر مى باشد. در سطح شهر، این پروژه تعریف کننده یکى از مهمترین میادین شهرى و اتصال دهنده فضاى روحانى حرم مطهر، با فضاى اجتماعى و فرهنگى بافت شهر مشهد، در مجاورت حرم مى باشد.

از این روى، سنخیت عملکردى حداکثرى بخش هاى خدماتى زائرین در نظر گرفته شده براى پروژه، با عملکردهاى رویین و زیرین حرم مطهر از یک سوى، و همخوانى و ارتباط حداکثرى ترافیکى و بصرى میدان با پیش زمینه شهرى آن از سوى دیگر، نکات حائز اهمیت در تصمیم گیرى هاى کلان برنامه ریزى و طراحى کالبدى پروژه مى باشند. در مقیاس کلان، ایده هاى شهرى پیشنهادى در دو حوزه بر زمینه پروژه میدان ضلع قبله بارگذارى شده است.: حوزه اول، حوزه حلقه مفصل و حوزه دوم، حوزه بافت متراکم حادث در همسایگى بلافصل جنوبى میدان ضلع قبله مى باشد.

حوزه اول

براى حوزه اول،یعنى حوزه حلقه مفصل، در چهارچوب قوانین هندسى تدوین شده ، فضاهاى حرکتى، فضاهاى مکث در مجاورت عملکردهاى بارگذارى شده، فضاهاى مکث شهرى در حلقه میانى، دسترسى ها به مجموعه رضوى، خیابان هاى منتهى به مفصل و فضاهاى سبز مجاور ، و همچنین دسترسى هاى عمومى به سطح زیرین شهر، نمود حجمى پیدا کرده، و المان هاى شهرى چون سکوهاى نشستن، تابلوهاى تبلیغاتى، حوزه هاى سبز، آب نماها ، رمپ ها و پله ها، دست اندازها و واحدهاى خدماتى و تجارى خرد مقیاس و همچنین نماسازى جداره هاى شهرى در مجاورت طرح مفصل را بخصوص در طبقه اول ، به منظور همگون سازى کف سازى و جداره سازى مفصل، ایجاد مى کنند.

براى حوزه دوم، یعنى حوزه بافت متراکم حادث در همسایگى بلافصل جنوبى میدان ضلع قبله، پیشنهاد بارگذارى شده براى این حوزه، شامل مجموعه اى از ضوابط نوسازى و بهسازى شهرى است، که در طى ۲ تا ۳ دهه بافت متراکم این منطقه را متحول کرده، و به مجموعه اى از حیاط هاى مرکزى سبز شهرى و جداره هاى شهرى متشکل از ساختمان هاى با ارتفاع ۴ تا ۵ طبقه، تبدیل مى کند. عملکرد شهرى پیش بینى شده براى این حوزه، در راستاى تبدیل این محله به یک مقصد شهرى، منطقه اى، ملى و بین المللى براى فرهنگ و هنر اسلامى است.

هر یک از حیاط هاى مرکزى در این مجموعه به هم پیوسته و یکپارچه شهرى، به تم و یا موضوعى خاص در حوزه فرهنگ، ادب و هنر اسلامى اختصاص خواهد یافت. براى ساختمان هاى بارگذارى شده در جداره هر حیاط مرکزى، به تناسب با تم آن حیاط در طبقات اول و میانى کاربرى هاى چون نمایشگاه، کارگاه هاى هنرى ، گالرى ها و تجارى هایى که محصولات آنها منحصر به محصولات هم راستا با تم حیاط است، پیشنهاد مى گردد.

شریان هاى شهرى

در مورد شریان هاى شهرى واقع در مجموعه بلوك هاى شهرى حوزه مورد طراحى، این شریان ها به ۳ دسته شریانهاى اصلى، میان بافتى و فرعى تقسیم شدهاست. عملکردهاى بارگذارى شده در امتداد این سه دسته شریان، متناسب با درجه اهمیت آنها، از عملکردهاى عمومى تر مانند رستورانها و کافه ها و تجارى هاى عمومى در شریان هاى اصلى، تا عملکرد هاى اختصاصى تردر شریانهاى فرعى منتهى به حیاط هاى مرکزى مانند گالرى ها، و کارگاه هاى هنر و صنایع اسلامى، جانمایى شده است. طبقات بالایى، اختصاص به اقامت کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت زائران و اساتید و دانشجویان و هنرمندان هنرهاى اسلامى خواهند داشت.

هدف از بارگذارى عملکردى بر مبناى تم حیاط هاى مرکزى، ایجاد فضاهایى با عملکرد دوگانه کار و اسکان براى هنرمندان هنرهاى اسلامى از یک سو، و محلهایى جهت به نمایش گذاشتن و عرضه محصولات این کارگاه هاى خانگى و خانوادگى، به مخاطبان، و همچنین مراکز عمومى جهت آموزش صنعت گرى و هنر اسلامى به علاقه مندان است.

پیشنهاد تغییر تدریجى کالبدى این منطقه شهرى به گذر فرهنگ و ادب و هنر اسلامى در طى سه دهه، این منطقه را به مرکزى بین المللى براى اشاعه فرهنگ و هنر اسلامى، در مجاورت مجموعه حرم مطهر رضوى تبدیل خواهد کرد. در مقیاس معمارى بر مبناى ویژگى هاى میدان ضلع قبله، اهداف کلان و استراتژى هاى پایه اى معمارى به شرح ذیل در نظر گرفته شده است: ویژگى هاى میدان ضلع قبله: همجوارى با دو ورودى مهم حرم مطهر همجوارى با طرح مفصل همجوارى با مراکز جمعیتى مهم بازار رضا، بازار سرشور و بازار فرش

اهداف

 پیشنهاد طراحى میدان ضلع قبله به عنوان بخشى از طرح کلان کالبدى مفصل فروتنى کلى طرح در مقابل حرم مطهر باز و بدون مانع بودن حداکثرى سطح میدان براى حفظ ارتباط افقى در شهر توجه به کار آمدى روابط عملکردى سطح و زیر میدان به عنوان یک مرکز عملکردى مهم و پر تراکم استراتژى ها : تفکیک ترافیک سواره و پیاده از طریق تغییر تراز دو سطحى کردن فضاى باز میدان به منظور تامین حداکثر فضاى قابل استفاده در تراز شهر پایین بردن مرکز ثقل پروژه به منظور کوتاه کردن طول دسترسى عمودى به مراکز جمعیتى زیرین معرفى سطح میانى شهرى براى کنترل تاثیرات منفى پایانه هاى حرکتى و تاسیساتى در کیفیت فضایى سطح میدان ضلع قبله