موزه شمس تبریزی | شرکت معماری آتی زیست
موقعیت:ایران -تبریز
وضیعت: ساخته شده
کاربری :فرهنگی
مساحت:۱۷۰۰۰ مترمربع
تاریخ:۱۳۸۷
کارفرما :شهرداری تبریز
درباره پروژه موزه شمس تبریزی
فرهنگ، مانند سرزمين، مانند خردمندی و شادی و خوشبختی، نه وارد كردنی است نه خريدنی. فرهنگ و خردمندی به تدريج و با تلاش مستمر نسل ها، مثقال مثقال به وجود می آيد، اما حفظ آنها به خصوص در چنين روز و روزگاری به تلاشی مضاعف نياز دارد، وگرنه خروار خروار از دست می روند. شمس الدين محمد، پسر علی، پسر ملک داد تبريزی از عارفان مشهور قرن هفتم هجری است، که مولانا جلال الدين بلخی مجذوب او شده و بيشتر غزليات خود را به نام وی سروده است. تأثير شمس بر مولانا چنان بود که در مدتی کوتاه از فقيهی با تمکين، عاشقی شوريده ساخت. «سخن شمس»، آئينه شخصيت پيچيده، دوزيست و درونگرای اوست.
در عين روشنی، مبهم است. در عين دلپذيری، شلاق‌گونه است. فشرده و كوتاه است. نغز است. از آموزش و آرمان، گرانبار است. به این ترتیب از آنها، به تندی نمی‌توان گذشت. بلكه با آنها، بايد زيست. در آنها، انديشيد. بر آنها، مرور كرد. بدان ها، مأنوس گشت. از ظاهر آسان‌نمای آنها، عبور كرد، و به عمق باطن آنها، راه يافت، تا به پيام، درونمايه و هدف آنها (نزديک كردن به چيزی، دوردست) فرا در رسید. مخاطب شمس، ابرمرد است، انسان والاست، شيخ كامل است، كسی است كه مسئول رهبری مردم است.
روی سخن شمس، متوجه رهبران است، نه پيروان. يک فضا در معماری وقتی زيباست كه صفت های ويژه ی فضایی با عملكردهای آن هماهنگی داشته باشند (هماهنگی فرم و عملكرد) و اين اصلی است كه در بررسی معماری سنتی كاملاً مشهود می باشد. معنی هماهنگی و همخوانی فرم و عملكرد در معماری، منطبق بر برداشت كلی، شناخت و بيان هنری می باشد. يک اثر معماری پيش از آن كه به عنوان يک كالبد ساختمانی مطرح باشد منعكس كننده ی سلسله تفكرات و اندیشه های مردمان دوره ی خود است.
اهداف پروژه
هدف از طرح این پروژه، توجه به فرهنگ و نقش و تأثیر آن بر معماری و طراحی فضاها در راستای هویت بخشی به فضاهای ادبی و عرفانی می باشد. با توجه به ویژگی های امروزی زندگی شهرنشینی و تبعات آن برای قشرادبی، لزوم به وجود آمدن فضایی برای ظهور و فعالیت تخصصی ادیبان و هنرمندان در شاخه های مختلف تا بتوانند نیازهای خود را برای حضور در اجتماع فرهنگی برآورده کرده و موجب تبادل اندیشه و اطلاعات ایشان بشود، احساس می شود. منظور از خلق این اثر، تنها طراحی یک فضا نیست، بلکه بررسی عواملی که بتوانند معماری را در جایگاه هنری و فرهنگی آن یاری رسانند، در رأس اندیشه ی طراحی این بنا قرار گرفته است. این روزها تجربه ی فضای مطلوب معماری به راحتی ممکن نیست.
زندگی هر روزه ی ما در هیاهوی خیابان های شلوغ شهر و ساختمان های یکسان می گذرد. یکی از عمده ترین اهداف طراحی این مجموعه ی فرهنگی حفظ درختان ارزشمند محوطه می باشد که در این راستا فرم بنا به نحوی شکل گرفته که تعدادی از درختان در آتریوم مرکز پروژه قرار می گیرند و استفاده کنندگان حضور طبیعت را در فضای داخلی همچنان احساس می کنند. شمس خواستار شیوه ی استثنایی دویدن صید از پی صیاد است؛نه روش متداول پی جویی صیاد از صید؛
فضای داخلی
طراح برای تداعی این احساس، ضمن عبور مسیر اصلی پارک از قلب پروژه و عدم دسترسی به فضای داخلی، تنها تلنگری به عابر می زند و در صورت پاسخ، او را به مسیر اصلی می کشاند. شخصیت شمس مرموز و رازگراست. او انسانی درون گرا می باشد. بیشتر از آنچه که بیرون از خود زیسته باشد؛ در خویش زندگی کرده است. در این راستا فضا، به صورت تعمدی، به گونه ی طراحی شده که مسیر رسیدن به فضای داخلی، طولانی و پیچ در پیچ باشد، تا محیط داخلی در عین شفافیت فضایی، از دید عابران در امان بماند.
از یک جهت فضای پیچ در پیچ امکان رؤیت فضای درونی را نمی دهد و از طرف دیگر زمان بیشتری صرف می شود تا افراد، وارد فضای داخلی شده و امکان آمادگی بیشتری برای میزبان فراهم می گردد. شمس، شخصیتی متمایز با زمانه ی خود دارد که در اندیشه و افکار مردمان نمی گنجد.
طراح پروژه، با بهره گیری از ارتفاع کم، پنهان شدن و مخاطب گزینی، بنا را با فرمی متفاوت از اطراف طراحی نموده؛ تا به این ترتیب بنا آشکارتر و ملموس تر گردد. همچنین با قرار دادن ورودی مجموعه در زیرزمین، مخاطب برای نزدیکی به شمس، وادار به افتادگی و خضوع می گردد؛ که این ایده برگرفته از شخصیت شمس می باشد. مخاطب شمس باید تابع او، شیوه ی استدلال و آرمان زیرساز او باشد. شمس، هرگز تابع روانشناسی مستمع” میل مخاطب، منطق او، باور داشته هایش و سرانجام سطح درک مخاطبش نیست.
