طرح سالن کنسرت ملی لیتوانی | استودیو میراژ

طرح سالن کنسرت ملی لیتوانی
معمار: استودیو میراژ (علیرضا کریمی کلور، مصطفی شادکام)

موقعیت: جمهوری لیتوانی، شهر قدیم ویلینوس، تپه توراس
وضعیت: پیشنهاد رقابت
مساحت: ۱۷۰۰۰ متر مربع
کاربری: فرهنگی
تاریخ طراحی: ۱۳۹۷-۱۳۹۸
کارفرما: Vilnius National Concert Hall Architecture Competition
همکاران طراحی: سمیرا کاظمی، پویا سنجری
معمار ارشد: پرهام ادیب پور
فاز صفر و مطالعات: حمیدرضا رحمانی، بهار آرانی، عطیه شیری، کیمیا کریمان
فاز یک و مدل سازی: علی مرزبان، زهرا صلاحی، معصومه حاجی آقایی
رندرینگ: جعفر شادکام، شاهین نامدار
مشاور روابط بین الملل: پدرام ادیب پور
بودجه‌ی کل: ۵۲ میلیون یورو

توضیحانی در مورد مسابقه طرح سالن کنسرت ملی لیتوانی

مساله اصلی ای که ذهن ما را در طراحی خانه موسیقی ملی مشغول خود کرد، موضوع شکل کالبدی هویت در بستر شهری تاریخی بود. موقعیت این بنا در شهر دقیقا نقطه‌ای است که هویت قدیم و جدید لیتوانی با هم برخورد می‌کنند. چگونه می‌توان به جای بنایی که از سال ۱۹۶۳ پابرجا است، بنایی خلق کرد که علاوه بر حفظ خاطره جمعی جامعه، حقایق تاریخ را خدشه‌دار نکند؟ در این تپه مرتفع که چشم‌اندازی به بخش وسیعی از شهر زیبای ویلینوس است مکعبی شیشه‌ای با حفظ تناسبات ساختمان پیشین طراحی کردیم که کاملا خنثی، سعی در انعکاس شهر و طبیعت اطراف خود دارد.

همچنین با حفظ و مرمت ستون‌های نمای شمالی و اصلی ساختمان خانه فرهنگ اتحادیه‌های کارگری، اثری از گرافیتی کار مشهور Mariusz Waras بر آن جا خوش کرده است، در موقعیت پیشین آن، و استفاده از شیشه‌ها به عنوان جامه‌ای بر روی این اثر که دیگر با احترام و وزن تاریخی با آن برخورد می‌شود، حالتی از جسم این ستون‌ها با این اندیشه که “گذشته جایی برای گریز نمی‌گذارد!” همواره از تمام شهر قابل دیدن است.

روند طراحی

نمای این مجموعه به صورت شیشه‌ای دو پوسته شکل گرفت. همان‌گونه که اشاره شد، پوسته اول و خارجی آن انعکاس‌دهنده شهر و طبیعت اطراف بنا و پوسته دوم و داخلی به صورت مات، تنها انعکاس دهنده جنب و جوش‌ها و اتمسفر فضای داخل آن است. این شیشه‌ها تماما از جنس تایل‌های فوتوولتائیک هستند تا با دریافت انرژی خورشیدی در سطح وسیع نزدیک به ۲۸ وات بر ساعت توسط پوسته شفاف خارجی، و ۳۴ وات بر ساعت توسط پوسته مات داخلی به مصرف برق مجموعه پاسخ دهند.

پس علاوه بر ایجاد حس تعلق در ناخودآگاه مخاطب، حالتی گنگ و نیمه شفاف از حقیقت داخل آن در ذهن او پدید می‌آید. تمامی این اتفاقات در روز رخ می‌دهد. در شب اما پروژه داستان دیگری برای بازگویی دارد. در چهار وجه این مکعب به تعداد نزدیک به ۱۸۲۵۲ عدد نمایش دهنده هولوگرافیک قرار دادیم تا خانه موسیقی ملی لیتوانی مانند الماسی در شهر بدرخشد.

نما ساختمان

این نمایشگرها که مجموعا ۱،۱۸۶،۳۸۰ وات بر ساعت مصرف دارند توسط برقی که نمای شیشه‌ای تولید می‌کند تامین می‌شوند. بدین صورت نمای ساختمان در شب هیچ‌گاه تکراری نخواهد بود و همواره در حال نمایش انواع تصاویر سورئال و ابستره است. حتی می‌تواند نمایشگاهی شهری از آثار هنری هنرمندان معاصر لیتوانی باشد و یا به صورت زنده آنچه که داخل سالن کنسرت در حال اجرا است به نمایش درآورد. در این صورت نمای خنثی شیشه‌ای در روز، در شب تبدیل به حجمی چند بعدی و نا محدود می‌گردد که قابلیت نمایش هر چیزی (حتی، آنچه که در روز نمایش می‌دهد، یعنی بافت شهر) را داراست.

پیام این بنا سادگی در بیرون و پیچیدگی در درون است و این درون، مهد موسیقی‌ای است که پیچیدگی در ظاهر دارد، اما در درون خود از ملودی‌ای ساده تشکیل شده است. پس از ورود به مجموعه به فضایی قدم می‌گذارید که کف آن شیشه‌ای است و فضاهای زیرین آن نمایان است. به لطف کف شیشه‌ای، فضاهایی که حتی ۷ متر در زیر زمین قرار دارند از نور فراوان برخوردارند. در نهایت با حجمی صلب از جنس بتن تیره روبرو می‌شویم که در تضاد با مصالح شفاف شیشه‌ای در تمام وجوه است. این سازه بتن آرمه سنگین به صورت دو پوسته است. این دو پوستگی، بر محافظت سالن در مقابل صداهای خارجی تاکید می‌کند. به علاوه الهام گرفته شده از گنبدهای تاریخی دو پوسته هستند.

سازه

حال سازه

آرمه یکپارچه به صورت تلفیقی با سازه خرپایی بر روی بام مسقف شده و بر روی آن فضایی برای محافل هنری، ورکشاپ‌ها و محل تمرین هنرمندان بزرگ ارکستر سمفونی لیتوانی خواهد بود. به صورتی که فردی که در حال تمرین است، هم به بافت شهر و هم به سالن ۲۰۰۰ نفری کنسرت دید کامل خواهد داشت. تمامی عملکردهای اصلی در این هسته بتنی جانمایی شده است و فضاهای فرعی به طبقه زیرین و در محوریت اطراف سالن منتقل شده‌اند. نحوۀ انتقال به طبقات و نیم طبقات مجموعه همگی از راه رمپ‌هایی است که در میان دو پوسته هسته مرکزی مجموعه شکل گرفته‌اند. به علاوه ۹ عدد شفت عمودی برای عملکردهای مختلف خدمات متفاوت ارائه می‌دهند.

طراحی داخلی طرح سالن کنسرت ملی لیتوانی

در طراحی فضای داخلی

سالن ۲۰۰۰ نفره کنسرت ملی سعی کردیم تا به ایده آل مطلوبی از آکوستیک طبیعی دست یابیم. بدین شکل بر روی فرم‌های تاریخی تحقیقات بسیار کردیم. یکی از عوامل تکنیکی این بناها، مرغوبیت آکوستیکی آن‌ها است. فن معماری در تئاترهای قدیم تکامل خود را در این زمینه به خوبی نمایان می‌سازد. بدین صورت نهایتا به فضایی با هندسه بیضی کامل با تناسبات ۳×۴×۵ رسیدیم که این تناسبات و فرم به صورت خالص در سقف نیز حفظ می‌شود و فضای داخلی یکپارچه ای بدون نقاط کور صوتی پدید آمد. مصالح مورد استفاده برای دیواره‌های داخلی سالن، بازیافت بافت‌های طبیعی است.

مصالح

این مصالح علاوه بر حفظ کیفیت آکوستیک سالن، چنان سبک هستند که در صورت آتش‌سوزی جمع شده و هیچ گونه تهدیدی برای جمعیتی که در داخل فضا قرار دارند نخواهند بود. تمامی تاسیسات نور و صدا به غیر از تاسیسات مربوط به سن در پشت این پوسته قرار دارد که به سیالیت و یکپارچگی سمعی کمک بسزایی می‌کند. در طراحی سن سعی شد نهایت انعطاف‌پذیری در محورهای افقی و عمودی پدید آید. شکل سن به صورت دایره‌ای به شعاع ۱۱.۵ متر به مساحت تقریبی ۴۲۰ متر مربع می‌باشد که تمامی آن می‌تواند به صورت فضای خالص در اختیار بزرگترین ارکسترهای جهان قرار گیرد. این در حالی است که فضاهای خدماتی پشت سن به ارتفاعات بالا و پایین سن منتقل شده تا با بالاترین سرعت ممکنه به ارائه خدمات به سن رسیدگی شود.

طراحی سن

سن توسط موتوری عظیم امکان چرخش ۳۶۰ درجه را داراست که برای نمایش‌های موزیکال امکان بالقوه‌ای است. همچنین امکان چند قطعه شدن و پله پله شدن در نقاط مختلف سن وجود دارد که جایگاه مناسبی برای قرارگیری گروه کرال باشد. در بخش زیر زمین نیز سالنی با ظرفیت حداکثر ۵۵۰ نفر به صورت چند عملکردی قرار دارد. در طراحی این سالن به حداکثر انعطاف‌پذیری در استراتژی چینش صندلی‌ها و سن توجه شد. فضاهای خدماتی پشت این سن نیز با زون خدماتی اصلی مجموعه به صورت یکسان و هماهنگ کار خواهد کرد.

طراحی سایت مجموعه طرح سالن کنسرت ملی لیتوانی

در طراحی سایت

مجموعه سعی شد تا اولویت اصلی بستر طبیعی باشد. اولویت دوم نیز پروپوزال شکل جدید منظر تپه توراس است که به سال ۲۰۱۸ میلادی تصویب شد. تنها موضوع پیشنهادی برای منظر تپه، افزایش ظرفیت آمفی‌تئاتر روباز در محدوده پایین دست است. بدین صورت فضایی چند عملکردی و مستقل برای حضور عموم مردم و حتی اجرای موسیقی مردمی به صورت روباز به وجود می‌آید. دسترسی سواره به مجموعه از خیابان تاورو امکان‌پذیر است. دسترسی دوچرخه‌سواران و پیاده‌روهای طراحی شده در پروپوزال اولیه ایده‌آل است و نیاز به تغییرات خاصی ندارد.

با توجه به درخواست مسابقه مبنی بر رعایت حداکثر اصول معماری پایدار، مواردی که در طراحی به آنان تمرکز شد را نام می‌بریم:

• استفاده از سیستم نوین شیشه‌های سولار شفاف
• استفاده از مصالح پایدار و برگرفته از محیط‌زیست طبیعی به عنوان مصالح آکوستیکی
• تمامی فلزات به کار رفته در اسکلت نگهدارنده سازه شیشه‌ای، همچنین خرپاها و آرماتورهای سازه بتنی هسته مرکزی به صورت بازیافتی از بنای پیشین استفاده می‌گردد.
• حداقل میزان دستبرد به طبیعت تپه توراس