تأليفاتمجلاتمجله پژوهش و برنامه ریزی شهریمقالات
مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۹
مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری 39 زمستان 1398
فهرست مقالات در مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۹
۱- تعیین مؤلفه‌های تاب‌آوری کالبدی در بافت مسکونی شهر بجنورد با استفاده از خودهمبستگی فضایی موران | یعقوب ابدالی؛ سیدعباس رجایی
۲- تحلیل وضعیت شاخص های ایمنی پارک های منطقه ای و شهری (مطالعۀ موردی: شهر ارومیه) | حسن حکمت نیا؛ میرنجف موسوی؛ مهدی حسین پور؛ اکبر حمیدی
۳- تبیین راهبردهای تاب‌آوری در بافتهای فرسوده شهری(نمونه موردی: بافت فرسوده شهرکرج) | مهسا اسدی عزیزآبادی؛ کرامت الله زیاری؛ محسن وطن خواهی
۴- ارزیابی ظرفیت تاب‌آوری شهری در برابر خطر زمین‌لرزه با تأکید بر ابعاد اجتماعی و نهادی (مطالعه موردی: منطقه ۱۲ شهرداری تهران) | الناز جزایری؛ رسول صمدزاده؛ حسین حاتمی نژاد
۵- ارزیابی میزان رضایتمندی ساکنان از مسکن مهر (نمونه موردی: مجتمع وحدت شهر شیراز) | احمد پوراحمد؛ حسن عاشوری؛ احمد حاتمی
۶- بررسی و تحلیل اثرات نانو بتن در توسعه پایدار فضاهای شهری (مورد پژوهشی: کلانشهر شیراز) | یاسر زارع؛ لیلا شهریاری؛ سعید پرهوده؛ علی کاربخش
۷- بررسی تطبیقی الگوهای مدیریت رشد شهری در کلان‌شهرشیراز | فهیمه نامور حقیقی شیرازی فرد؛ خلیل حاجی پور؛ امیر حسین شبانی؛ محمود محمدی
۸- تبعات تقلیل فضای انتزاعی در برنامه ریزی شهری به نقشه ی طرح تفصیلی در شهر شیراز | سجاد احمدی؛ علی موحد؛ علی شماعی
۹- تحلیل ساختاری زیست پذیری بافتهای فرسوده شهری با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: بافت فرسوده منطقه یک شهر قزوین) | مرضیه طالشی انبوهی؛ اسماعیل آقائی زاده؛ مریم جعفری مهرآبادی
۱۰- سنجش شاخص های کالبدی- فضایی در مساکن شهری گرگان | ابراهیم معمری؛ محمد فرخ زاد؛ یاسین صیاد سالار
۱۱- تحلیلی بر اثرگذاری کیفیت محیط کالبدی بر الگوهای رفتاری شهروندان (نمونه موردی: میدان بابا طاهر همدان) | ندا صحراکار؛ کیانوش ذاکرحقیقی
۱۲- تغییرات کاربری اراضی و شبیه سازی رشد و توسعه شهری رشت با استفاده از مدل شبکه عصبی و سلولهای خودکار زنجیره مارکوف | داود اکبری؛ مینا مرادی زاده؛ محمد اکبری
مقاله ۱ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۹
تعیین مؤلفه‌های تاب‌آوری کالبدی در بافت مسکونی شهر بجنورد با استفاده از خودهمبستگی فضایی موران | یعقوب ابدالی؛ سیدعباس رجایی
امروزه عمدتاً شهرها و جوامع سکونت‌گاهی در مکان‌هایی ایجاد یا بنا شدهاند که به لحاظ مخاطرات طبیعی در معرض وقوع انواع سوانح طبیعی و یا به دلیل پیشرفت‌های تکنولوژی در معرض انواع سوانح انسان‌ساخت هستند از اینرو یکی از مهم‌ترین الزامات پرداختن به مسائل کالبدی بافتهای مسکونی در شهرها و تبیین مفهوم تاب‌آوری و به تبع آن مقاومسازی این بافت‌ها در مواجهه با حوادث و مخاطرات احتمالی است. قلمرو مطالعه حاضر بافت مسکونی شهر بجنورد است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روششناسی توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر رویکرد مطالعات کالبدی- سازهای است. برای دستیابی به اهداف تحقیق شاخصهای منتخب اسکلت ساختمان، جنس مصالح، تعداد طبقات، دانهبندی، قدمت ساختمان و کیفیت ابنیه استخراج شد. برای کشف روند الگوها از ابزار رگرسیون و برای وزن دهی به لایهها در دادههای فضایی از روش خودهمبستگی فضایی ابزار موجود در نرمافزار Geoda استفاده شد.
مقاله ۲ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۹
تحلیل وضعیت شاخص های ایمنی پارک های منطقه ای و شهری (مطالعۀ موردی: شهر ارومیه) | حسن حکمت نیا؛ میرنجف موسوی؛ مهدی حسین پور؛ اکبر حمیدی
پارک‌های شهری بخشی از زیرساخت‌های عمومی‌اند که شهروندان می‌توانند از آنها برای سرگرمی‌های بصری، زیستمحیطی، آموزشی، بهداشتی، فرهنگی ـ اجتماعی و تفریحی استفاده کنند. اما یکی از چالش‌های عمده در تحقق چنین کارکردهای حیاتی پارک‌ها، نبود ایمنی کافی است. بنابراین، سنجش کیفیت ایمنی پارک‌ها به منظور ارتقای کارآیی آن مقؤله مهمی محسوب می‌شود. هدف پژوهش، تحلیل شاخصهای ایمنی پارک‌های منطقه‌ای و شهری ارومیه میباشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی ـ تحلیلی است. روش گردآوری دادهها، اسنادی و پیمایشی است. حجم نمونه با توجه به مقیاس عملکردی، وسعت و میزان جمعیت مناطقی که پارک-ها در آن قرار گرفته‌اند، از طریق فرمول کوکران معادل ۳۸۰ نفر برآورد گردید. شیوۀ نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای نیز برای انتخاب نمونه‌ها بکار گرفته شد. ابزار پردازش دادهها شامل مدل تصمیمگیری چند معیاره الکتره جهت وزن‌دهی پارک‌های موردمطالعه از نظر شاخصهای ایمنی و آزمون تحلیل مسیر و ضریب همبستگی پیرسون برای سنجش روابط بین متغیرها و نیز ویژگی‌های فردی پاسخگویان است.
مقاله ۳ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۹
تبیین راهبردهای تاب‌آوری در بافتهای فرسوده شهری(نمونه موردی: بافت فرسوده شهرکرج) | مهسا اسدی عزیزآبادی؛ کرامت الله زیاری؛ محسن وطن خواهی
هدف اصلی این پژوهش دست یابی به راهبردهای بازآفرینی پایدار بر اساس ابعاد تاب آوری در شهر کرج می باشد. این پژوهش توصیفی-تحلیلی و کاربردی است که جمع آوری داده ها با مطالعات کتابخانه ای- اسنادی، بررسی های پیمایشی و مصاحبه با مدیران و مسئولین شهری صورت گرفته شده است. به منظور تحلیل داده ها از تکنیک SWOTET، مدل ویکور فازی و تاپسیس فازی استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که وجود اراضی مستعد کشاورزی درون محدوده کالبدی شهر و پیرامون، موقعیت مناسب نسبت به بزرگراه تهران_ قزوین و در حال انجام بودن مطالعات طرح های بازآفرینی از جمله فرصت های موجود در بافت فرسوده شهر کرج می باشد. از سوی دیگر نبود امکانات مناسب اجرایی نمودن شورایاری در سطح کل محلات، علنی و شفاف نبودن مراحل اجرایی طرح‌های تهیه‌شده برای شهروندان و پایین بودن سطح بهداشت و کمبود امکانات خدماتی سه عامل تهدیدزای مهم برای بافت فرسوده شهر کرج به شمار می روند که بر اساس آن چشم انداز بازآفرینی بافت فرسوده شهر کرج بر اساس ابعاد تاب آوری بدین شرح تدوین شده است.
مقاله ۴ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۹
ارزیابی ظرفیت تاب‌آوری شهری در برابر خطر زمین‌لرزه با تأکید بر ابعاد اجتماعی و نهادی (مطالعه موردی: منطقه ۱۲ شهرداری تهران) | الناز جزایری؛ رسول صمدزاده؛ حسین حاتمی نژاد
در دهههای آتی محرک اصلی خسارات و تلفات فزاینده ناشی از بلایای طبیعی، رشد جمعیت شهری و مایملک شهروندان در مناطق بلاخیز است. بزرگ‌ترین کانون ثقل جمعیتی ایران شهر تهران در قالب ۲۲ منطقه شهرداری است که از طرف شمال و جنوب با تراکم بالایی از گسل‌های فعال احاطه شده است. از طرفی برای مقابله با مخاطرات طبیعی به‌ویژه زمین‌لرزه رویکردهای متعددی وجود دارد که رویکرد تاب‌آوری در ابعاد چهارگانه یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. هدف پژوهش حاضر ارزیابی ظرفیت تاب‌آوری شهری منطقه ۱۲ تهران در برابر زمین‌لزره از لحاظ ابعاد اجتماعی و نهادی‌است، که براساس حد بهینه درسطح جهانی ارزیابی شده است. به منظور تعریف حد بهینه در این پژوهش، چنین فرض شد که مقدار عددی هر شاخص در مناطقی در سطح جهان را که تاکنون درآن بحران‌های متعددی اتفاق افتاده که در برابر آن تاب‌آور بودهاند (نظیر ژاپن و کالیفرنیا) می‌توان حد بهینه تاب‌آور بودن درنظر گرفت.روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است.
مقاله ۵ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۹
ارزیابی میزان رضایتمندی ساکنان از مسکن مهر (نمونه موردی: مجتمع وحدت شهر شیراز) | احمد پوراحمد؛ حسن عاشوری؛ احمد حاتمی
مطالعات در مورد ضایت مسکونی درک ما را از سطح موفقیت یا شکست پروژه های مسکن، کیفیت پروژه و عوامل رضایت یا نارضایتی ساکنان افزایش می دهد. این مطالعات در اطلاع رسانی سیاستهای مسکن بسیار مهم است. هدف این پژوهش، ارزیابی میزان رضایتمندی ساکنان از مجتمع مسکن مهر وحدت شهر شیراز میباشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی– تحلیلی میباشد. جمع آوری دادهها به صورت پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است. جامعه آماری پژوهش کل ساکنان مجتمع مسکن مهر وحدت شهر شیراز و حجم نمونه برابر با ۳۸۴ نفر که با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی ساده انتخاب شده است. در تجزیه و تحلیل اطلاعات و دادهها از آزمون آماری t تکنمونهای استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که شاخصهای استحکام مسکن با میانگین کلی (۵۸/۲)، نحوه تصرف مسکن با میانگین کلی (۲۶/۳)، تراکم و ازدحام با میانگین کلی (۱۳/۳)، کیفیت محله با میانگین کلی (۰۴/۳)، ۸ شاخص از ۱۱ شاخص دسترسی به خدمات در محله با میانگین کلی (۵۲/۲)، پایین تر از حد متوسط (۵/۳) و دارای وضعیت نامطلوبی بوده و ساکنان از آنها رضایت نداشتهاند.
مقاله ۶ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۹
بررسی و تحلیل اثرات نانو بتن در توسعه پایدار فضاهای شهری (مورد پژوهشی: کلانشهر شیراز) | یاسر زارع؛ لیلا شهریاری؛ سعید پرهوده؛ علی کاربخش
تاکنون در راستای تحقق توسعه پایدار شهری از سوی متخصصان، برنامه‌ریزان، و سیاست‌گذاران شهری نسخه‌های متعددی پیچیده شده است و این برنامه‌ها در مواردی موفق و در موادی ناکام مانده است. استفاده از فناوری نانو در توسعه پایداری فضاهای شهری، از جمله مواردی است که اکثر صاحب‌نظران روی آن توافق نظر دارند. یکی از مهم‌ترین موارد استفاده از فناوری نانو در فضاهای شهر، فناوری نانو بتن است. علی‌رغم توجه و تأکید محققان بر استفاده از این فناوری در فضاهای شهری، شواهد نشان میدهد تاکنون از این فناوری استقبال ضعیفی به عمل آمده است. این پژوهش در راستای توسعه و ترویج استفاده از این فناوری مدرن در فضاهای شهری، با هدف بررسی و تحلیل اثرات نانو بتن در توسعه پایدار کلانشهر شیراز، با در نظر گرفتن نظرات و دیدگاه‌های متخصصان، کارشناسان، محققان و اساتید دانشگاهی که در خصوص موضوع مورد مطالعه دارای تجربه کاری و تخصص علمی بودهاند، انجام گرفته است. دادههای مورد نیاز با استفاده از مطالعات اسنادی و مطالعات پیمایشی جمع‌آوری شده است.
مقاله ۷ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۹
بررسی تطبیقی الگوهای مدیریت رشد شهری در کلان‌شهرشیراز | فهیمه نامور حقیقی شیرازی فرد؛ خلیل حاجی پور؛ امیر حسین شبانی؛ محمود محمدی
رشد روزافزون جمعیت در کلان‌شهرها باعث گسترش افسارگسیخته شهرها و پراکنده رویی شده است که در نقطه مقابل رشد هوشمند و توسعۀ درونزا قرار دارد. شهر شیراز دارای ۱۷۰۰ هکتار بافت فرسوده و ناکارآمد و حدود ۴۵۰ هکتار اراضی بایر و رها شده در داخل شهر است. وسعت این مقدار از بافتهای نیازمند توجه، لزوم به کار گیری توسعۀ درونزا و ابزارهای دستیابی به آن را نمایان میسازد. هدف این پژوهش بررسی تطبیقی سیاستهای مدیریت رشد شهری (سیاستهای بیرونی مدیریت رشد و سیاستهای درونی مدیریت رشد) جهت شناسایی بهترین سیاست درونی مدیریت رشد در شهر شیراز میباشد. بدین منظور در پژوهش از ترکیب مدل‌های تاپسیس و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP-TOPSIS) استفاده شده و تعیین امتیازها با استفاده از روش نمونه‌گیری متوالی و نظرسنجی خبرگان در قالب مدل دلفی دومرحله‌ای و با استفاده از نظرات ۱۷ نفر از کارشناسان و مدیران شهری شیراز بوده است.
مقاله ۸ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۹
تبعات تقلیل فضای انتزاعی در برنامه ریزی شهری به نقشه ی طرح تفصیلی در شهر شیراز | سجاد احمدی؛ علی موحد؛ علی شماعی
در این پژوهش فضا بسان ظرفی خنثی و فاقد تأثیر درک نمیشود، بلکه فضا بهسان محتوایی آگاهیبخش به انسانها فهم شده است. بهعبارتی دیگر زمان در چارچوب فضا متصلب و هر نوع درکی از فضای اجتماعی، مستلزم فهمی تاریخی و آگاهی از اراده انسان است. هدف پژوهش رمزگشایی سازوکارهای مؤثر بر تولید فرم شهری «طبقاتی و بیقواره»، کارکرد «مصرفگرای سوژهساز» و گسست ساختاری «تعاملات اجتماعی» در شیراز است. جریانهایی که درک آنها به‌آسانی حاصل نمیشود و نیاز به موشکافی دقیق و تفکر انضمامی دارد. تجربه فضا جدا از متن نیست، بلکه حاکی از قلمروی نظری و درواقع ارتباط «کیفیت ایدهآلیسم» با«کیفیت زندگی» دارد. هر نوع تعریف مطلق، انتزاعی، ریاضی، اجتماعی و … فضا، بهتبع روششناسی خاص خود را دارد. با توجه به تولید اجتماعی فضا، نوع پژوهش کیفی و مبتنی بر دیالکتیک سه گانه؛ فضای محسوس (کنشها و اقتصاد مسلط بر شیراز)، فضای معقول (ساختارها و قوانین حاکم بر شهر) و فضای زیسته (درک اراده مردم) است.
مقاله ۹ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۹
تحلیل ساختاری زیست پذیری بافتهای فرسوده شهری با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: بافت فرسوده منطقه یک شهر قزوین) | مرضیه طالشی انبوهی؛ اسماعیل آقائی زاده؛ مریم جعفری مهرآبادی
آگاهی از اثرات افزایش زیستپذیری در بافتهای فرسوده شهری نیازمند ارائه تحلیلی ساختاری از آن در آینده است تا به وسیله آن افزایش کیفیت فضاهایی از این دست با به بکارگیری رویکرد زیستپذیری، قابل سنجش و ارزیابی باشد و در نهایت به خلق مراکز شهری پویا و محلههای پایدار کمک کند. در این راستا این پژوهش با هدف غایی تحلیل ساختاری زیستپذیری بافتهای فرسوده شهری منطقه یک شهر قزوین با رویکرد آیندهپژوهی انجام شده است. از نظر روش شناسی، توصیقی- تحلیلی و از لحاظ هدفگذاری کاربردی میباشد. دادهها و اطلاعات پژوهش با استفاده از مطالعات اسنادی و میدانی گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش ۱۶ نفر از خبرگان و متخصصان شهری میباشند که به‌صورت نمونه‌گیری هدفمند انتخاب گردیدند.
مقاله ۱۰ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۹
سنجش شاخص های کالبدی- فضایی در مساکن شهری گرگان | ابراهیم معمری؛ محمد فرخ زاد؛ یاسین صیاد سالار
مسکن خردترین و کوچکترین شکل تجسم کالبدی رابطه متقابل انسان و محیط و خصوصیترین فضای زندگی انسان است. مسلما شناسایی سطوح کیفیت شاخصهای مسکن در نواحی مختلف شهری گامی مؤثر در تبیین سطوح کیفیت زندگی است. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف ارزیابی وضعیت شاخصهای کالبدی مسکن در نواحی شهری گرگان صورت گرفته است. نوع تحقیق در این پژوهش «کاربردی- توسعهای» و روش بررسی «توصیفی-تحلیلی» است. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزار صفحه گسترده اکسل و جهت اولویتبندی نواحی بر اساس شاخصهای مورد پژوهش از تکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره WASPAS و WP استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که در تکنیک WASPAS ناحیه دو با ضریب اولویت (۳۵۵/۰) در رتبه اول، ناحیه سه با ضریب اولویت(۳۳۶/۰) در مرتبه دوم، ناحیه هفت با ضریب اولویت (۳۱۵/۰) در مرتبه سوم، ناحیه یک با ضریب اولویت (۲۸۹/۰) در مرتبه چهارم، ناحیه پنج با ضریب اولویت (۲۷۰/۰) در مرتبه پنجم، ناحیه چهار با ضریب اولویت (۲۶۳/۰) در مرتبه ششم، ناحیه شش با ضریب اولویت(۲۴۰/۰) در مرتبه هفتم و ناحیه هشت با ضریب اولویت (۲۳۵/۰) در مرتبه هشتم قرار گرفته است.
مقاله ۱۱ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۹
تحلیلی بر اثرگذاری کیفیت محیط کالبدی بر الگوهای رفتاری شهروندان (نمونه موردی: میدان بابا طاهر همدان) | ندا صحراکار؛ کیانوش ذاکرحقیقی
در طول تاریخ فضاهای شهری به تدریج با نزول کیفیت محیط کالبدی رو برو بودهاند و به جای صحنههای گفتگو تبدیل به فضاهایی برای خیره شدن و مخصوص حرکت سواره شدهاند. این پژوهش با هدف شــناخت کیفیت محیط کالبدی و تأثیر آن بر الگوهای رفتاری افراد در میدان آرامگاه باباطاهر همدان صورت گرفته است که با استخراج شاخص‌ها و با بکارگیری از پرسشنامه و نقشههای رفتاری اطلاعات لازم را جمع‌آوری و برای تبدیل یافته‌ها به مؤلفه‌های کمی از نرمافزار SPSS و برای اولویتبندی محدوده‌های اطراف میدان جهت مداخله در بهبود الگوهای رفتاری باروش TOPSIS به تحلیل اطلاعات می‌پردازد. یافته های تحلیل نشان میدهد که نحوه استفاده از فضا به گونه‌ای است که محدوده شرقی با فعالیت‌های انتخابی (۵%/۱۱) ،فعالیت‌های اجتماعی (۱۵%)و سپس در محدوده جنوبی با فعالیت‌های انتخابی (۵%/۱۵)، فعالیت‌های اجتماعی (۵%/۶) از امتیازات بالاتری نسبت به دیگر محدوده ها برخوردار هستند و به ترتیب معیارهای اجتماعی، ویژگی بصری، کیفیت زندگی شهری ایمنی و امنیت رابطه مستقیمی با رخداد فعالیت‌های انتخابی و فعالیت‌های اجتماعی دارند نکته حائز اهمیت مدت زمان رویداد این فعالیت‌هاست که در بازه زمانی کوتاه اتفاق می‌افتد، که ارتقا این امر علاوه بر ارتقا کیفیت محیط کالبدی با ایجاد قرارگاه های رفتاری مطلوب و غالب کردن آنها این امر میسر می‌شود.
مقاله ۱۲ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۹
تغییرات کاربری اراضی و شبیه سازی رشد و توسعه شهری رشت با استفاده از مدل شبکه عصبی و سلولهای خودکار زنجیره مارکوف | داود اکبری؛ مینا مرادی زاده؛ محمد اکبری
امروزه با توجه به روند رو به رشد جمعیت در شهرها و روستاها و تمایل به زندگی شهری بیشترین تغییرات کاربری اراضی در نواحی شهری به وقوع میپیوندد. توسعه سریع شهری در دهههای اخیر موجب تغییرات وسیعی در الگوی کاربری زمین پیرامون شهرها شده و تأثیرات زیستمحیطی و اجتماعی–اقتصادی زیادی را به همراه داشته است. در این پژوهش با استفاده از تصاویر ماهوارهای تغییرات کاربری اراضی و شبیهسازی رشد و توسعه شهر رشت به کمک مدل شبکه عصبی و سلولهای خودکار زنجیره مارکوف انجام گرفت. برای این منظور از تصاویر سالهای ۲۰۰۰، ۲۰۰۸ و ۲۰۱۷ ماهواره لندست استفاده گردید. پس از پیش پردازش تصویر و انتخاب بهترین ترکیب باندی، تصاویر با روش شبکه عصبی طبقهبندی شد. سپس تصاویر طبقهبندی شده در مدلساز تغییرات زمین وارد گردید و نقشههای خروجی مدلساز با روش CA-MARCOVE برای سال ۲۰۲۷ پیشبینی شد.
