تأليفاتمجلاتمجله پژوهش و برنامه ریزی شهریمقالات
مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۸
مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری 38 پاییز 1398
فهرست مقالات در مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۸
۱- تبیین مؤلفههای مؤثر بر ارتقاء کیفیت محیطی در بافت تاریخی شهرها (نمونه موردی: بافت تاریخی شهر شیراز ) | علیرضا زارع؛ محمدرضا رضایی؛ حسنعلی لقائی
۲- بررسی پایداری محیطِ کالبدی در محله‌های فقیرنشین با تأکید بر سرمایه اجتماعی (نمونه موردی: محله زمزم شهر تهران) | محمود قدیری؛ حسن حکمت‌نیا؛ لیلا الهیاری بیاتیانی
۳- تحلیل و اولویت بندی مؤلفه های آمیخته بازاریابی در توسعه گردشگری شهری مورد: کلانشهر شیراز | سعیدرضا اکبریان؛ ابراهیم رستگار
۴- شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده برنامهریزی مسکن اقشار کم‌درآمد کلانشهر تبریز با رویکرد آینده‌پژوهی | عادل شری زاده؛ شهریور روستایی؛ هادی حکیمی
۵- بررسی نقش مشارکت شهروندان در افزایش موفقیت مدیریت شهری مورد: کلانشهر شیراز | محمود رضایی کوچی
۶- تحلیل سناریوهای احیاء منطقه شهری قلعه آبکوه در کلانشهر مشهد | محمدرحیم رهنما؛ محمد اجزاء شکوهی؛ سمانه لطف اللهی
۷- ارزیابی اثرات دلبستگی مکانی بر میزان تاب‌آوری اجتماعی در شهرها (مطالعه موردی: منطقه ۱۲ کلانشهر تهران) | محمود آروین
۸- تحلیلی بر عدالت فضایی و تأثیر آن بر بومشناسی سیاسی شهرها نمونه موردی: کلانشهر تهران | ایوب منوچهری میاندوآب؛ حسن آهار؛ ارزو انوری
۹- بررسی نقش آموزش و اطلاع‌رسانی در تمایل سرمایه‌گذاران به استفاده از روش‌های ساخت‌وساز صنعتی در پروژه‌های بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهری (مورد مطالعه: شهر همدان) | مهرداد سرهادی؛ سیدحسین حسینی؛ امین زمانی
۱۰- بررسی تجربه ی روش تجمیع در نوسازی بافت های فرسوده شهری (مورد پژوهی: منطقه ۱۵ کلانشهر تهران) | ساسان مسعودی؛ سید یعقوب موسوی؛ محمد رضا زند مقدم
۱۱- واکاوی بسترهای ایجاد شهر خلاق در نواحی شهری نیشابور | بهرام عامل هلالی؛ زهرا سادات سعیده زرآبادی؛ فریبرز دولت آبادی
۱۲- مقوله «مرکز» و «حاشیه»، تبیین انگارۀ مفهومی از مواجهۀ «خود» و «دیگری» در حیات شهر با تأکید بر رویکرد توسعه درون‌زا | ویدا نوروز برازجانی؛ سیده صدیقه میرگذار لنگرودی؛ بهروز منصوری؛ محمد ضیمران
مقاله ۱ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۸
تبیین مؤلفههای مؤثر بر ارتقاء کیفیت محیطی در بافت تاریخی شهرها (نمونه موردی: بافت تاریخی شهر شیراز ) | علیرضا زارع؛ محمدرضا رضایی؛ حسنعلی لقائی
کیفیت محیط شهری به عنوان بخشی از کیفیت زندگی، از مباحث کلیدی در حوزهی مطالعات شهری است که با رشد سریع شهرها و تمرکز جمعیت و فعالیت دستخوش تغییر قرار گرفته است. در رابطه با بافتهای تاریخی شهرها این امر از اهمیت بیشتری برخوردار است و در این نوع بافت، بسیاری از فضاها دچار فرسایش شده و مؤلفههای کیفی آن دچار نقصان است. بنابراین توجه به کیفیات محیطی بافتهای تاریخی یکی از مهمترین عوامل در شناسایی محدودهها هدف جهت مداخله در آنهاست. تحقیق حاضر نیز تبیین مؤلفههای موثر بر ارتفاء سطح کیفی بافتهای تاریخی در محدوده منطقه ۸ کلانشهر شیراز میباشد. تحقیق کاربردی و روش انجام آن توصیفی- تحلیلی است. جامعهی آماری تحقیق ساکنین منطقه هشت شهر شیراز میباشد، جمعیت این منطقه بر اساس آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن برابر ۹۷۶۷ نفر و حجم نمونه نیز براساس فرمول کوکران برابر ۳۶۹ نفر محاسبه شده است.
مقاله ۲ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۸
بررسی پایداری محیطِ کالبدی در محله‌های فقیرنشین با تأکید بر سرمایه اجتماعی (نمونه موردی: محله زمزم شهر تهران) | محمود قدیری؛ حسن حکمت‌نیا؛ لیلا الهیاری بیاتیانی
امروزه در رویکردهای گوناگون توسعه شهری، سرمایه اجتماعی بعنوان عامل اصلی و شرط لازم جهت توسعه محله‌ای و کاهش فقر مورد تأکید قرار گرفته است. از اینرو بررسی سرمایه اجتماعی بخصوص در محله‌های فقیرنشین ضروری است. هدف این پژوهش تحلیل وضعیت و رابطة سرمایه اجتماعی با پایداری محیط کالبدی در محلة فقیرنشین زمزم از منطقه ۱۷ شهر تهران به منظور کسب شناخت لازم و ارائه راهبردهای مناسب میباشد. روش پژوهش از نوع توصیفی‌ـ تحلیلی میباشد. دادههای مورد نیاز به روش میدانی و با استفاده از پرسشنامه خانوار گردآوری شد. حجم نمونه به روش کوکران و برابر با ۲۵۰ خانوار تعیین شد و نمونهگیری به روش تصادفی سیستماتیک انجام گرفت. اندازه‌گیری شاخص‌های سرمایه اجتماعی و پایداری محیط کالبدی با استفاده از مدل SAW انجام شد. وزن شاخصها نیز با روش AHP گروهی و با پرسش از ۱۵ خبره دانشگاهی در رشته‌های مرتبط بدست آمد.
مقاله ۳ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۸
تحلیل و اولویت بندی مؤلفه های آمیخته بازاریابی در توسعه گردشگری شهری مورد: کلانشهر شیراز | سعیدرضا اکبریان؛ ابراهیم رستگار
آمیختۀ بازاریابی، یکی از مباحث مهم در بازاریابی گردشگری است و در فرآیند برنامهریزی و توسعه مقاصد و تأسیسات گردشگری مورد توجه است. در همین رابطه هدف پژوهش حاضر، بررسی و اولویتبندی مؤلفههای مؤثر در بازاریابی گردشگری شهر شیراز است. روش انجام پژوهش توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مدل آمیخته بازاریابی با ارزیابی هفت مؤلفه اساسی این مدل یعنی مؤلفههای قیمت، تبلیغات، مکان، شواهد و امکانات فیزیکی، مردم، محصول و برنامهریزی است. گردآوری دادهها بر اساس تدوین یک پرسشنامه محقق ساخت با توجه به شرایط ساختاری گردشگری شهر شیراز بر مبنای مؤلفههای هفت گانه مدل آمیخته بازاریابی بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل گردشگران، مدیران هتل و راهنمایان گردشگری است که در مجموع تعداد ۱۶۳ پرسشنامه توسط آنها تکمیل گردید. برای پردازش و تحلیل دادهها از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون فریدمن و کروسکال والیس) استفاده شد.
مقاله ۴ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۸
شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده برنامهریزی مسکن اقشار کم‌درآمد کلانشهر تبریز با رویکرد آینده‌پژوهی | عادل شری زاده؛ شهریور روستایی؛ هادی حکیمی
در بیشتر موارد پرداختن به آینده با اتکا به پیش‌بینی و تحلیل روندها، مشکلات بی‌شماری در اجرای برنامه‌ها به وجود آورده است. این مشکلات در برخی موارد ناشی از بی‌توجهی به تأثیرگذاری نیروهای پیشران و عوامل کلیدی مؤثر بر تسهیل حل مشکلات و چالش‌های آتی است. با توجه به اهمیت خاص تأمین مسکن برای اقشار آسیب‌پذیر جامعه شهری و لزوم برنامهریزی نوین در جهت شناخت و مدیریت چالش‌های آینده، آینده‌پژوهی در این عرصه به یک ضرورت انکارناپذیر تبدیل شده است. در این راستا پژوهش حاضر با بهره‌گیری از رویکرد نوین آینده‌پژوهی و اصول پارادایم هنجاری به بحث و بررسی در ارتباط با عوامل تأثیرگذار بر وضعیت آینده برنامهریزی مسکن اقشار کم‌درآمد کلانشهر تبریز میپردازد. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده برنامهریزی مسکن اقشار کم‌درآمد کلانشهر تبریز میباشد. بدین منظور برای شناسایی عوامل مؤثر بر وضعیت آینده سیستم از روش دلفی استفاده شد؛ که در نتیجه آن ۵۹ عامل اولیه مؤثر بر وضعیت آینده سیستم شناسایی شدند. در ادامه برای استخراج عوامل کلیدی تأثیرگذار بر روند آینده سیستم، روش تحلیل تأثیرات متقاطع به وسیله نرمافزار MICMAC به کار گرفته شد.
مقاله ۵ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۸
بررسی نقش مشارکت شهروندان در افزایش موفقیت مدیریت شهری مورد: کلانشهر شیراز | محمود رضایی کوچی
این پژوهش با هدف بررسی نقش مشارکت شهروندان در افزایش موفقیت مدیریت شهری شهر شیراز انجام شده است. روش این تحقیق با توجه به هدف پژوهش از نوع کمی و پیمایشی است. اطلاعات پژوهش از طریق پرسشنامه محقق ساخته در میان تعداد ۲۷۸ نفر به وسیله فرمول کوکران برآورد شده بود، جمعآوری شده و رابطه بین همه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته در یک مدل معادله ساختاری آزمون شده است. نتایج حاصل از مدلسازی معادله ساختاری که در راستای آزمون فرضیات بوده است؛ نشان داد که در مدل پژوهش قویترین اثر مربوط به رابطه بین بازنمایی قدرت شهروندان با میزان موفقیت مدیریت شهری با ضریب (۹۱/۰) بوده است. بعد از آن اثر متغیر تأثیرگذاری و نظارت شهروندی باضریب (۷۹/۰) در جایگاه دوم اثرگذاری قرار دارد. در نهایت به ترتیب متغیرهای تمایلات جمعی، دموکراسی، بازسازی شهر و ساختار سیاسی حاکمیت هر کدام با ضرایب مشخصی اثر مستقیم و معناداری بر میزان موفقیت مدیریت شهری در شهر شیراز داشته‌اند.
مقاله ۶ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۸
تحلیل سناریوهای احیاء منطقه شهری قلعه آبکوه در کلانشهر مشهد | محمدرحیم رهنما؛ محمد اجزاء شکوهی؛ سمانه لطف اللهی
بکارگیری رویکردهای آیندهنگاری در احیاء بافت فرسوده، لزوم توجه به مقولۀ برنامهریزی سناریو را امری ضروری جلوه میدهد. سناریونگاری روش بسیار مؤثر و مفیدی برای برنامهریزی میانمدت و بلندمدت در شرایط با عدمقطعیت است. هدف این پژوهش بررسی سناریوهای احیاء قلعه آبکوه مشهد است. نوع تحقیق بر مبنای هدف کاربردی، از نظر ماهیت و روش توصیفی _تحلیلی، از لحاظ جمعآوری اطلاعات و دادهها ترکیبی از کتابخانهای و میدانی میباشد. به منظور تدوین سناریوها تعداد ۲۵ پرسشنامه بین نخبگان اجرایی و دانشگاهی توزیع گردیده است. دادههای جمعآوری شده با استفاده از نرمافزار میکمک تجزیه و تحلیل شده است. براساس نتایج ماتریس اثرات متقاطع در نرمافزار میکمک، نداشتن سند مالکیت با ۷۵ امتیاز، بیشترین تأثیرگذاری را دارد و آشفته بودن سیمای شهری با ۸۶ امتیاز، بیشترین تأثیرپذیری را دارد.
مقاله ۷ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۸
ارزیابی اثرات دلبستگی مکانی بر میزان تاب‌آوری اجتماعی در شهرها (مطالعه موردی: منطقه ۱۲ کلانشهر تهران) | محمود آروین
دلبستگی به مکان برخاسته از فعالیت‌ها و تعاملات بین انسان-مکان و انسان –انسان در یک مکان خاص است. وجود و سطح بالای دلبستگی در ساکنان یک مکان، محله، شهر سبب اهمیت آن مکان برای فرد و افزایش مشارکت در فعالیت‌های عمرانی و سیاسی و افزایش سطح تعاملات اجتماعی شهروندان می‌شود. همچنین این روابط عاطفی با مکان بر توانایی واکنش مردم به تغییرات و درک خطر و آمادگی در برابر مخاطرات (تاب‌آوری اجتماعی) تأثیر می‌گذارد. هدف این پژوهش بررسی تأثیر دلبستگی مکانی بر تاب‌آوری اجتماعی در منطقه ۱۲ شهر تهران میباشد. تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی–تحلیلی است. به منظور گردآوری دادههای مورد نیاز از دو شیوه تحلیل اسنادی و پیمایشی بهره گرفته شده است که زیرمجموعه روش تحقیق کمی است. ابزار پژوهش، پرسشنامه می باشد. جامعه آماری ساکنان منطقه ۱۲ شهر تهران شامل ۲۳۹۶۱۱ نفر است که با فرمول کوکران حجم نمونه ۳۸۴ به‌دست‌آمده است.
مقاله ۸ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۸
تحلیلی بر عدالت فضایی و تأثیر آن بر بومشناسی سیاسی شهرها نمونه موردی: کلانشهر تهران | ایوب منوچهری میاندوآب؛ حسن آهار؛ ارزو انوری
مفهوم بومشناسی سیاسی شهر بامعادل سازی مفاهیم زیستی در ارتباط با شهر، به مطالعه و بررسی روابط متقابل فرآیندهای سیاسی، زیست محیطی و اقتصادی و نقش کمبود منابع در فضای داخلی شهر میپردازد و در قالب آن میتوان اثر ساختار اجتماعی بر محیط زیست شهری را درک کرد. هدف این تحقیق بررسی و تحلیل توسعه فضایی مناطق ۲۲ گانه شهر تهران و تأثیر آن بر شرایط زیست محیطی مناطق میباشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده است که برای جمعآوری اطلاعات مورد نیاز از روش اسنادی (کتابخانه ای) استفاده شده است. تعداد شاخصها برای بررسی توسعه فضایی ۴۲ مورد بوده است. این شاخصها در ۶ بعد اصلی اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیربنایی، امنیتی، فرهنگی گنجانده شده است و ۴ شاخص نیز برای ارزیابی شرایط زیست محیطی در سطح مناطق مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتهاند. برای تحلیل دادهها و ارزیابی شرایط توسعه فضایی و زیست محیطی کلانشهر تهران از مدل AHP و تحلیل عاملی استفاده شده است.
مقاله ۹ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۸
بررسی نقش آموزش و اطلاع‌رسانی در تمایل سرمایه‌گذاران به استفاده از روش‌های ساخت‌وساز صنعتی در پروژه‌های بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهری (مورد مطالعه: شهر همدان) | مهرداد سرهادی؛ سیدحسین حسینی؛ امین زمانی
بافت فرسوده شهر همدان بیش از ۳۵ درصد مساحت شهر را در برمی‌گیرد و بیش از ۵۰ درصد جمعیت شهری را در خود جای داده است، و به دلیل تأثیرات چندگانه و مخرب اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی که متوجه ساکنان این بافت‌ها می‌کند، یکی از مناطق با اولویت بالا محسوب می‌شود. روش‌های ساخت‌وساز صنعتی به‌عنوان رویکردی در جهت ساخت ساز پایدار، با عوارض زیست‌محیطی کم و قابلیت انطباق با سبک‌های مختلف معماری مطرح شده‌اند، و می‌توانند به‌عنوان راهبردِ مؤثری در جهت مواجه با چالش‌های زمانی، هزینه‌ای و کیفیتی پروژه‌های بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهری محسوب شوند. این تحقیق که با رویکردی قیاسی و کمی به انجام رسیده است در تلاش است تا با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی، و بررسی استنباطی دادههای میدانی، تأثیر فعالیت‌های آموزشی و اطلاع رسانی را بر افزایش تمایل سرمایه‌گذاران به استفاده از این روش‌ها مورد مطالعه قرار دهد.
مقاله ۱۰ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۸
بررسی تجربه ی روش تجمیع در نوسازی بافت های فرسوده شهری (مورد پژوهی: منطقه ۱۵ کلانشهر تهران) | ساسان مسعودی؛ سید یعقوب موسوی؛ محمد رضا زند مقدم
از آنجائیکه استفاده از روش تجمیع با سوالات زیادی در بین محققان برنامه ریزی شهری روبرو بوده است ، این تحقیق در صدد است که پیامدهای اجتماعی و اقتصادی اجرای روش تجمیع در نوسازی بافت های فرسوده نواحی ۱و ۲ منطقه تهران ۱۵ را مورد مطالعه قرار دهد. پژوهش پیش رو به روش پیمایش انجام گرفته و با استفاده از ابزار پرسشنامه و کاربرد روش نمونهگیری طبقهای و تصادفی دادهها جمعآوری شده اند جامعه آماری تحقیق؛ شهروندان ۲۴ تا ۸۰ سال ساکن در منطقه ۱۵( نواحی ۱و ۲) شهر تهران است. مبانی نظری پژوهش، از نظریههای مختلف در جغرافیا و برنامه ریزی شهری استفاده و در پایان، چارچوب نظری متناسب پیشنهاد شده است. در نهایت با استفاده از آمارهای توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرمافزار spss، دادههای گردآوری شده؛ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. در خصوص ارتباط متغیرهای جمعیت شناختی با رضایت از طرح تجمیع از طریق آزمونهای تی تست، همبستگی، اسپیرمن و پیرسون مشخص گردید که جنسیت، تحصیلات با میزان رضایت از طرح تجمیع ارتباط مستقیم دارد و سن دارای ارتباط منفی در این زمینه است.
مقاله ۱۱ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۸
واکاوی بسترهای ایجاد شهر خلاق در نواحی شهری نیشابور | بهرام عامل هلالی؛ زهرا سادات سعیده زرآبادی؛ فریبرز دولت آبادی
در قرن ۲۱، شهرها در چارچوب اقتصاد جدید جهانی به شدت با یکدیگر در رقابت هستند و هر یک سعی می‌کنند فرصت‌های بیشتری را به سوی خود جذب کنند. در نظریههای نوین توسعه‌ی شهری، نظریه شهر خلاق بیان می‌کند که طبقه خلاق کلید رشد اقتصادی و ثروت شهرها هستند، بنابراین شهرها بایستی بستری را برای جذب طبقه خلاق ایجاد کنند. با وجود اقدامات انجام شده در کشورهای توسعه یافته جهت استفاده از طبقه خلاق برای توسعه شهرها، اما ایران تاکنون آنطور که شایسته است نتوانسته از آنها بهره‌مند شود. شهر نیشابور، به عنوان شهری که دارای تاریخ و فرهنگ غنی است و پتانسیل‌های خلاق بودن را دارد به عنوان مورد پژوهی انتخاب شد. هدف پژوهش حاضر سنجش بسترهای جذب طبقه خلاق در نواحی شهر نیشابور است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است، اطلاعات موردنیاز از طریق روش اسنادی تهیه شده اند.
مقاله ۱۲ مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری ۳۸
مقوله «مرکز» و «حاشیه»، تبیین انگارۀ مفهومی از مواجهۀ «خود» و «دیگری» در حیات شهر با تأکید بر رویکرد توسعه درون‌زا | ویدا نوروز برازجانی؛ سیده صدیقه میرگذار لنگرودی؛ بهروز منصوری؛ محمد ضیمران
یکی از مفاهیم عمده در نگاه مدرن و پست‌مدرن به پدیده‌ها، دوگانۀ «خود» و «دیگری» است. در علوم اجتماعی، هنگامی‌که صحبت از دیگری می‌شود، بحث این است که اقلیت و اکثریت جامعه چگونه شکل می‌گیرد؛ بنابراین در اندیشۀ جامعه‌شناختی، اقلیت‌ها معمولاً دیگری را تشکیل می‌دهند. چراکه «اکثریت» در چارچوب جامعه، واجد قدرت می‌شوند و همین قدرت، زمینه‌ساز معنای «دیگری» در چارچوب «بازنمایی» خواهد شد. در شهرهای ایران، حاشیه‌نشینی و یا به تعبیری دیگر کانون‌های خودانگیخته بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی شهری را شکل می‌دهند. پرسشی که مطرح می‌شود آن است که چگونه حاشیه به‌عنوان «دیگری» می‌تواند توسعه یافته، در خود ریشه کند و در جامعه تبدیل به نیروی «مولد» شود؟
