تأليفاتمجلاتمقالاتنشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی
نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی 39 تابستان 1394 بخش 2
فهرست مقالات در نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
۱۱- تحلیل فضایی فشار بخار آب در جنوب و جنوب غرب ایران با استفاده از تکنیک-های خودهمبستگی فضایی با تآکید بر مراکز و کانون‌های جمعیتی | یونس خسروی *، دکتر حسن لشکری، دکتر علی اکبر متکان، دکتر حسین عساکره
۱۲- بایسته‌های حقوقی بودجه نهادگرا | حمید قهوه چیان، سید سلمان سامانی
۱۳- تبیین معیارهای طراحی فضاهای فرهنگی با رویکرد پایداری اجتماعی و پویایی فضایی؛ موردپژوهی: فرهنگسراهای شهر تهران | سحر سلماسی *، دکتر لیلا کریمی فرد
۱۴- جستاری بر مفهوم‌شناسی عرصه‌های عمومی شهری در بازخوانی نظریه انتقادی و مکتب فرانکفورت | دکتر علی رضا بندر آباد، دکتر واراز مرادی مسیحی، حامد کاوش نیا *، حسین عالی
۱۵- تدوین اصول و معیارهای ادراک فضایی در معماری بازارهای سنتی ایران | زهرا عباسی *، دکتر فرح حبیب، دکتر سید مصطفی مختاباد امرئی
۱۶- تدوین مؤلفه‌های شفابخشی منظر در باغ‌های ایرانی و کاربرد آن در طراحی فضاهای باز شهری | رکسانا عبداللهی *، دکتر بهناز امین زاده، دکتر آزاده شاه چراغی، دکتر ایرج اعتصام
۱۷- بودجه‌ریزی عملیاتی پاسخی به نیازهای مدیریت نوین دولتی (درآمدی بر نظام حقوقی بودجه ریزی عملیاتی ایالات متحده آمریکا) | بنیامین شکوه فر *، هادی رحمانی
۱۸- ارزیابی گردشگری شهری با تاکید بر توسعه زیرساختهای گردشگری و رقابت‌پذیری شهری؛ موردپژوهی: کلانشهر تهران | حامد فامیل نوروزی، شهرام شریفی *، آیلین شیدایی
۱۹- الگوی پیاده‌سازی اخلاق حرفه‌ای در سازمان‌های ایران | مهرزاد شاه علی *، دکتر علی رشید پور، دکتر اسماعیل کاوسی، دکتر علی اکبر اعتباریان
۲۰- تحلیلی بر ابعاد پیوستگی توده و فضا در عرصه‌های عمومی شهری | دکتر منصور یگانه *، دکتر محمدرضا بمانیان
مقاله ۱۱ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
تحلیل فضایی فشار بخار آب در جنوب و جنوب غرب ایران با استفاده از تکنیک-های خودهمبستگی فضایی با تآکید بر مراکز و کانون‌های جمعیتی | یونس خسروی *، دکتر حسن لشکری، دکتر علی اکبر متکان، دکتر حسین عساکره
بخار آب به عنوان مهمترین گاز گلخانه‌ای نقش مؤثری در گرمایش زمین ایفاء می‌کند. از این رو شناخت وضعیت این عنصر اقلیمی در مناطق جمعیتی می‌تواند نقش مهمی در بررسی آسایش اقلیمی یک منطقه داشته باشد. لذا در این پژوهش ابتدا به بررسی خودهمبستگی فضایی و شناسایی الگوی رفتاری مقادیر فشار بخار آب در جنوب و جنوب‌غرب ایران با استفاده از تکنیک تحلیل اکتشافی داده‌های فضایی (ESDA) و آماره موران محلی پرداخته شده است و سپس تأثیرات این عنصر مهم اقلیمی در کانون‌های جمعیتی مورد بحث قرار گرفته است. در این راستا از داده‌های فشار بخار آب ۷۸ ایستگاه سینوپتیک موجود در پهنه جغرافیایی جنوب و جنوب‌غرب ایران با طول دوره آماری مناسب و بالاترین درجه تفکیک زمانی بهره گرفته شد. برای انجام تحلیل‌های خودهمبستگی ابتدا محدوده مطالعاتی با توجه به بهینه‌ترین تفکیک مکانی، به یاخته‌های ۹×۹ کیلومتر (۳۳۳۸ یاخته) تقسیم گردید. سپس مقادیر فشار بخار آب به صورت میانگین ماهانه، سالانه و دهه‌ای برای هر یاخته و با استفاده از نرم‌افزار MATLAB استخراج شد. نتایج تحلیل خودهمبستگی فضایی طی سه دهه گذشته (۲۰۱۰-۱۹۸۱) حاکی از تقویت خوشه‌های فشار بخار آب زیاد (بالا- بالا) و تضعیف خوشه‌هایی با مقادیر پایین (پایین- پایین) است. ایجاد خوشه‌های بالا-بالا فشار بخار آب در حاشیه خلیج‌فارس (به‌خصوص در استان بوشهر) و از بین رفتن مقادیر پایین- پایین در بخش‌های جنوبی زاگرس قابل مشاهده است.
مقاله ۱۲ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
بایسته‌های حقوقی بودجه نهادگرا | حمید قهوه چیان، سید سلمان سامانی
پژوهش پیرامون بودجه در ایران دارای پیشینه‌ای طولانی می باشد. در این تحقیق، مولفه‌های رویکرد برون‌سیستمی نظام حقوقی بودجه با عنایت به تحلیل نهادگرا تبیین و موانع اصلاح آن در ایران بررسی شده است. دستاورد این تحقیق، صرفنظر از طرح رویکرد جدیدی در رشته حقوق مالیه عمومی، بیان ضرورت‌ها، مبانی و راهکارهای اصلاح نظام حقوقی حاکم بر بودجه در ایران می باشد. مهمترین دستاورد این تحقیق آن است که نظام حقوقی بودجه در ایران، بیشتر در پرتو نهادهای غیررسمی شکل گرفته و اگر چه بعد از انقلاب مشروطه، مجموعه قوانین و مقرراتی در این زمینه وضع گردید اما رویه‌های مربوط به حکمرانی، سازمان دولت و نهادهای مرتبط با آن که موجب بسط نظام غارتی، تهدید مالکیت خصوصی، کم‌توجهی به لوازم توسعه و شاخصه‌های حکمرانی خوب در ایران بوده، لذا بدون اصلاح نهادِ دولت و ایجاد تحول در تصمیم‌گیری‌ها و تخصیص منابع، وضعیت نامطلوب گذشته استمرار خواهد داشت. بر این اساس بازنگری نظام حقوقی بودجه در گرو اصلاح حقوق اساسی و نظام اداری است.
مقاله ۱۳ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
تبیین معیارهای طراحی فضاهای فرهنگی با رویکرد پایداری اجتماعی و پویایی فضایی؛ موردپژوهی: فرهنگسراهای شهر تهران | سحر سلماسی *، دکتر لیلا کریمی فرد
امروزه تبیین معیارهای پایداری فضاهای زیستی با رویکرد پایداری اجتماعی از مهمترین موضوعات در حوزه برنامه‌ریزی معماری و شهر است که باید در فرآیند طراحی معماری موردنظر قرار گیرد. از سویی دیگر، هدف از فرهنگسراها، ایجاد محیطی آزاد، صمیمی و دارای فضایی باز است که از طریق یک سیستم غیرمتمرکز اداره می‌شود. به بیان عامیانه می‌توان فرهنگسراها را پاتوق‌هایی فرهنگی با تعاملات اجتماعی دانست که به‌عنوان یک مرکز فرهنگی، بخشی از فعالیت‌های فراغتی را پوشش می‌دهد که به ضرورت طراحی معمارانه این فضاها برای پویایی اجتماعی اشاره دارد. بر این اساس، مقاله حاضر با بهره‌گیری از «روش توصیفی- تحلیلی» در مرحله نظری و «روش پیمایشی» در مرحله تحلیلی و با ابزار گردآوری داده مشتمل بر مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی به بررسی مفهوم پایداری اجتماعی در معماری و طراحی فضاهای فرهنگی پرداخته است و برای تحلیل داده‌های حاصل از پژوهش و تبدیل آن به احکام معماری و سپس طراحی، از روش چیدمان فضا استفاده شده است. در ادامه این داده‌ها به صورت نمودارهای هم‌ترازی و سپس به صورت نقشه‌های گاما آورده شده است و در مرحله‌ی نهایی با استفاده از این تحلیل‌ها و مطالعات صورت‌گرفته بر روی سایت و با توجه به استانداردها و برنامه‌ی فیزیکی، طراحی معماری فرهنگسرا صورت گرفته است. در پایان نیز به معیارهای طراحی فضاهای زیستی با درنظرگیری پایداری اجتماعی و پویایی فضایی اشاره شده و راهکارهایی در راستای بهبود وضعیت ساختاری و فرهنگی فرهنگسراهای شهر تهران برای پویایی اجتماعی و امکان‌دهی حضور در عرصه‌های جمعی مورد اشاره قرار گرفته است.
مقاله ۱۴ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
جستاری بر مفهوم‌شناسی عرصه‌های عمومی شهری در بازخوانی نظریه انتقادی و مکتب فرانکفورت | دکتر علی رضا بندر آباد، دکتر واراز مرادی مسیحی، حامد کاوش نیا *، حسین عالی
امروزه طرح و تعمیم نظریه های انتقادی به شهر و منجمله «عرصه های عمومی شهری» در ادامه تلاشهای انسان معاصر برای دست‌یابی به شرایط زیستی مطلوب به عنوان یکی از مهمترین آرمانهای جنبش‌های اجتماعی و همچنین حاصل «غنای تجربه‌های تاریخی و ثمره نظری انباشتگی معرفتها» است. حوزه عمومی در واقع ایده یا مفهومی هنجاری است که در چارچوب کلی نظریات کلی هابرماس درباره کنش ارتباطی و اخلاق گفتگو جای دارد. حوزه عمومی بخشی از حیات اجتماعی است که در آن شهروندان می توانند به تبادل نظر درباره موضوعات و مسایل مهم مربوط به خیر عمومی (مصالح عامه) بپردازند. نتیجه این امر شکل گیری افکار عمومی است. فیلسوفان دموکراتیک نیز بر این باورند که این فضاها تجلی کالبدی حوزه عمومی، عرصه فعالیت، ارتباط و گفتگوی انسانهای آزاد و گروه های مختلف و همچنین محل شکلگیری حیات مدنی است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و روش اسنادی و استدلال منطقی و با ابزار گردآوری داده مشتمل بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی به بررسی برخی نظریه‌های انتقادی به شهر و مکتب فرانکفورت (بالاخص هابرماس، آرنت و هاروی) پرداخته است.
مقاله ۱۵ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
تدوین اصول و معیارهای ادراک فضایی در معماری بازارهای سنتی ایران | زهرا عباسی *، دکتر فرح حبیب، دکتر سید مصطفی مختاباد امرئی
بازارهای سنتی ایران با سابقه کهن خود در کنار جنبه اقتصادی، از نقش فعال اجتماعی و مذهبی نیز برخوردار بوده‌اند؛ به این صورت که بازار به‌صورت همزمان یک محور مهم ارتباطی، اقتصادی و فرهنگی شهر بوده و نقش و منزلت مهمی در حیات اجتماعی شهرهای ایران داشته است. از سویی دیگر، شهروندان با فضاهای شهری به طور اعم و بازارها بطور اخص، ارتباط ادراکی خاصی برقرار می‌کنند که نحوه کاربست فضا و مطلوبیت از آن را نیز تعیین می‌کند. در واقع فضایی در شهر می‌تواند در راستای پاسخ‌دهی محیطی مطلوب باشد که از نظر شهروندان نیز قابل درک باشد که باید در فرآیند مساله‌گشایی طراحی شهری و بازارهای مدرن در شرایط معاصر نیز مورد استفاده قرار گیرد. بر این اساس مقاله حاضر به تدوین اصول و معیارهای ادراک فضایی در معماری بازارهای ایرانی پرداخته است. نتایج و یافته‌های تحقیق، در رابطه با «ویژگی‌های نظام کارکردی بازار ایرانی، تبیین مدل مفهومی نظام کالبدی بازار ایرانی، نظام ادراکی در بازار ایرانی، تبیین مدل مفهومی نظام ادراکی بازار ایرانی، نظام معنایی بازار ایرانی و تبیین مدل مفهومی نظام معنایی» بوده است و در پایان نیز مدل جامع مفهومی ادراک فضایی بازارهای سنتی ایران مورد اشاره قرار گرفته است.
مقاله ۱۶ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
تدوین مؤلفه‌های شفابخشی منظر در باغ‌های ایرانی و کاربرد آن در طراحی فضاهای باز شهری | رکسانا عبداللهی *، دکتر بهناز امین زاده، دکتر آزاده شاه چراغی، دکتر ایرج اعتصام
توجه به ارتباط میان منظر و سلامت در مدت زمان طولانی در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف عیان گردیده است؛ لذا درنظرگیری رویکرد منظر تحت عنوان منظر شفابخش می‌تواند راهکاری موثر و سودمند در زمینه شفابخشی فضا به نظر رسد؛ چراکه با توجه به تلاش بیشینه طراحان منظر در جهت ایجاد خصوصیات شفابخشی در فضای چنین منظری، ارتقاء آسایش، کمک به سلامت، جلوگیری از ایجاد بیماری در مراتب عالی‌تر و در ضمن استفاده از روشهای درمانی انسانگرا و طبیعی تاحد زیادی مورد علاقه بشر امروزی به جای روشهای مکانیزه می‌باشد. لحاظ چنین رویکردی در مناظر فضاهای باز شهری به منظور تحقق انجام ضرورتهای مدنظر مطرح شده و با توجه به فقدان پژوهشهایی در این حیطه، ابزاری کارساز و مفید خواهد بود که در این مقاله از میان مضامین دربرگیرنده رابطه منظر و سلامت که از اهمیت خاصی نیز برخوردار است، پژوهشگر را به رویکرد منظر شفابخش رهنمون نموده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که رویکرد طبیعی درمانگر ناشی از باغ‌های ایرانی و قابل استفاده در طراحی فضاهای باز شهری دارای این حسن است که می‌تواند رویکرد ارتقاء کیفی و زیست‌پذیری را در مناظر شهری ایران تثبیت کند و این گرایش را برای استفاده بهینه از طبیعت هرچند در سطح کم ولی با هدف وجود سطوحی در شهر برای کاهش تنش و افزایش سلامت و بعضاً ممانعت از بیماری از یکسو و از سوی دیگر حفاظت از میراث ارزشمند و تاریخی کشور (باغ‌های ایرانی) و باززنده سازی آنها تا حدممکن را در جامعه بارور کند؛ مزید بر این مطلب که تئوری‌های مربوط به منظر شفابخش عمدتاً در مورد فضاهای عمومی خاص و برای افراد ویژه‌ای مطرح شده‌اند.
مقاله ۱۷ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
بودجه‌ریزی عملیاتی پاسخی به نیازهای مدیریت نوین دولتی (درآمدی بر نظام حقوقی بودجه ریزی عملیاتی ایالات متحده آمریکا) | بنیامین شکوه فر *، هادی رحمانی
امروزه تحولات بنیادینی در نظام بودجه‌ریزی کشورهای مختلف (بویژه کشورهای توسعه یافته) به دنبال تحول در سبک مدیریت دولتی آنها بوجود آمده است. در این کشورها به طور روزافزون بر عملکرد بودجه‌ای تاکید می‌شود و ضمن تاکید بر بهترین عملکرد، براساس قوانین مصوب، قوه مجریه موظف است که اطلاعات عملکرد گذشته و همچنین پیش بینی عملکرد آتی خود را در چهارچوب بودجه سالیانه به قوه مقننه ارائه دهد و همچنین از مدیران بودجه بخواهد که پس از اجرای بودجه، گزارش عملکرد بودجه را به قوه مقننه ارائه دهند. مفهوم نظارت قوه مقننه نیز متحول شده است. این نظارت هم اکنون لزوماً به معنای تطابق کارکردهای بودجه‌ای با قانون بودجه نیست، بلکه همسو بودن و انطباق با هدف‌ها و برنامه‌های تعیین شده می‌باشد. این کشورها در تلاشند نظام بودجه ریزی خود را در یک فرایند بهبود یا تغییر به یک نظام عملکرد محور یا عملیاتی که در آن ارتباط بین اعتبارات بودجه‌ای و عملکرد دستگاه‌های اجرایی شفاف و قابل درک است، نزدیک‌تر سازند و از این طریق پشتوانه اطلاعاتی معتبر و قابل اطمینانی برای تصمیمات بودجه‌ای دولت و مجلس فراهم آورند.
مقاله ۱۸
ارزیابی گردشگری شهری با تاکید بر توسعه زیرساختهای گردشگری و رقابت‌پذیری شهری؛ موردپژوهی: کلانشهر تهران | حامد فامیل نوروزی، شهرام شریفی *، آیلین شیدایی
امروزه «صنعت گردشگری» به‌ویژه «گردشگری شهری» در جهان از اهمیت خاصی برخوردار شده است و متأسفانه علی‌رغم توانمندی بالای ایران در این زمینه، جایگاه شایسته‌ای را در این صنعت پیدا نکرده است، لذا توجه به مسائل گردشگری و مقوله «رقابت‌پذیری شهرها»، می‌تواند در این زمینه بسیار مفید، واقع شود. با این‌حال آنچه که امروزه باید بیش از گذشته در گردشگری مورد توجه قرار گیرد، «ایده رقابت‌پذیری شهرها» و امکان‌سنجی ایجاد و شکلگیری شهرهای جهانی در مقوله «گردشگری شهری» در این موضوع می باشد. بر این اساس در این مقاله در روش توصیفی- تحلیلی در مرحله مبانی نظری و روش تحلیل ثانویه در مرحله تحلیل داده‌ها استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که رقابت‌پذیری گردشگری شهری کلانشهر تهران تنها در حوزه زیرساختهای شهربازی و مجتمع‌های اقامتی نیاز شدید به توسعه در این زمینه را لازم می کند. در عین حال در بعد زیرساختهای تفریحی، ازدیاد میزان کمی آنها و ارتقاء میزان کیفی آنها بالاخص در ابعاد ایمنی از موضوعات مهم در بعد رقابت پذیری شهر تهران است. در پایان راهکارهایی در ابعاد مختلف به تفصیل اشاره شده است.
مقاله ۱۹
الگوی پیاده‌سازی اخلاق حرفه‌ای در سازمان‌های ایران | مهرزاد شاه علی *، دکتر علی رشید پور، دکتر اسماعیل کاوسی، دکتر علی اکبر اعتباریان
مقاله حاضر براساس یک مطالعه میدانی تحت عنوان «طراحی الگوی پیاده‌سازی اخلاق حرفه‌ای در سازمان‌های ایران» تدوین گردیده است. پژوهش مزبور به لحاظ هدف؛ کاربردی و از نظر روش اجرا؛ توصیفی ـ پیمایشی است که با توجه به مراحل مدل‌سازی کمّی انجام شده است. در تحقیق مذکور ابتدا عوامل مؤثر بر اخلاق حرفه‌ای براساس روش اسنادی از منابع معتبر موجود، استخراج و سپس بر اساس تکنیک دلفی مهمترین عوامل تأثیرگذار از نظر متخصصین مربوطه پالایش گردیده‌است. در ادامه نیز میزان تأثیر و اهمیت و اولویت هر یک از عوامل شناسایی شده، تعیین و الگوی مربوطه مبتنی بر یک رویکرد سیستمی طراحی شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که عوامل مؤثر بر پیاده‌سازی اخلاق حرفه‌ای در سازمان‌ها در سه بُعد فردی، سازمانی و محیطی قابل مداقه می‌باشد.
مقاله ۲۰
تحلیلی بر ابعاد پیوستگی توده و فضا در عرصه‌های عمومی شهری | دکتر منصور یگانه *، دکتر محمدرضا بمانیان
موضوع این مقاله، بررسی ابعاد پیوستگی و انسجام توده و فضا در عرصه های عمومی شهری است. داشتن پیوستگی و انسجام یکی از اصلی‌ترین معیارهای کیفیت فضاهای شهری محسوب می‌شود. فضاهای سنتی و بومی عمدتاً واجد چنین کیفیتی بودند. مدعای این مقاله آن است که در حال حاضر، هم از لحاظ عملی و هم از لحاظ نظری فضاهای شهری و علوم مرتبط با طراحی محیطی در این زمینه دچار چالش‌های اساسی هستند. نتیجه آن‌که به لحاظ نظری، رویکردهای نظری نسبت به‌این موضوع فاقد جامعیت لازم بوده و در عمل، اکثر فضاهای شهری فاقد پیوستگی و انسجام لازم می‌باشند. نوشتار حاضر با رویکردی پدیدارشناختی – روان‌شناختی، موضوع پیوستگی و انسجام فضاهای عمومی شهری را مورد مطالعه قرار داده و معیارهای پیوستگی ساختمان و شهر در فضاهای عمومی شهری را بررسی نموده‌است. با رویکرد پدیدارشناختی، مطالعه صرفاً محدود به وضعیت فضاهای عمومی شهری با توجه به شرایط خاص آنها فارغ از عوامل علی گردیده است. با رویکرد روان‌شناختی، نقش مردم در ادراک و شناخت پیوستگی ساختمان و شهر در فضاهای عمومی شهری مطالعه شده‌است. در این مقاله پیوستگی ساختمان و شهر در فضاهای عمومی شهری، تابعی از پیوستگی فضا در ابعاد کالبدی، فضایی، اجتماعی- فعالیتی، و نمادین معرفی شده‌است.
