تأليفاتمجلاتمقالاتنشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی
نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی 39 تابستان 1394 بخش 1
فهرست مقالات در نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
۱- شهر دوستدار سالمند و معیارهای طراحی مراکز تعاملات اجتماعیِ سالمندی با رویکرد سلامت‌روان | هوشنگ فروغمند اعرابی *، دکتر لیلا کریمی فرد
۲- آرمان آرمانشهری در شهرهای آرمانی شیعی | محمد هادی ادیب خواه
۳- نقش تمرکززدایی کامل در تحقق دولت محلی کارآمد | دکتر حسین رحمت اللهی *، دکتر احسان آقا محمد آقایی، دکتر مهران شیراوند
۴- خوشه‌بندی صنایع در محیط فازی از لحاظ توجه به میزان سبزیت زنجیره تامین جهت مدیریت زیست محیطی | دکتر علیرضا پویا، احمد قربان پور
۵- بررسی تطبیقی معماری اماکن مذهبی و شهرسازی دوره بیزانس در ترکیه با دوره سلجوقی در ایران | دریا نصرت پور *، دکتر سعید خاقانی، دکتر ودیهه ملاصالحی
۶- بررسی عوامل موثر بر دلبستگی مکان در فضاهای باز آموزشی | دکتر محمد مهدی گودرزی سروش *، وحید قربانی
۷- احیاء و ساماندهی بافتهای فرسوده شهری در راستای توانمندسازی زنان شهروند؛ موردپژوهی: اقدامات شهرداری تهران | مریم فرج پور *، علیرضا دودانگی، دکتر حسین سلطان زاده
۸- گفتمان آینده‌پژوهیِ آرمانشهری در شهرهای امن اسلامی در بستر دُکترین مهدویت | محمد مهدی بلندیان
۹- تبیین مفهوم مسکن و سکونت در رویکرد پدیدارشناسی و رهیافت پارادایم‌های فرهنگی زیستی | شاهین ایلکا، دکتر بهروز منصوری *، دکتر سید محمد رضا نصیر سلامی، دکتر سید علی اکبر صارمی
۱۰- رابطه عزت نفس سازمانی و تعهد سازمانی با رضایت شغلی در کارکنان شاغل شهر تهران | دکتر محمد تقی حاجی عمو عصار، راشن عبداللهی *، دکتر داریوش رحمتی، وحیده سادات فر خجسته
مقاله ۱ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
شهر دوستدار سالمند و معیارهای طراحی مراکز تعاملات اجتماعیِ سالمندی با رویکرد سلامت‌روان | هوشنگ فروغمند اعرابی *، دکتر لیلا کریمی فرد
امروزه توجه به جایگاه و نقش سالمندان در نظام برنامه‌ریزی شهری و معماری از یک‌طرف و تحقق-پذیری شهرهای دوستدار سالمند، از اولویتهای اساسی در فرآیند برنامه‌ریزی شهر و معماری است که تطورات بافت اجتماعی و تغییر ساختار سنی کشور و تحولات جمعیتی موجود که به پیر شدن جمعیت شهری می‌پردازد، نیز بر این امر تاکید دارد. در این میان، پرداختن به مقوله «سلامت روان» از اصلی-ترین نیازهای روان‌شناختی سالمندان است که در این پژوهش با تاکید بر نظریه‌های سلامت روان و نظریه‌های طراحی فضاهای شهری و معماری، تلاش شده است تا معیارهایی در طراحی مراکز تعاملات اجتماعی سالمندی در قالب فضای افزایش تعاملات اجتماعی مورد اشاره قرار گیرد.
مقاله ۲ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
آرمان آرمانشهری در شهرهای آرمانی شیعی | محمد هادی ادیب خواه
آرمانشهرها و آرمان‌گرایی در طول تاریخ از اهمیت فراگیری برخوردار بوده اند؛ چنانچه آرمانشهر در دیدگاهی جهان‌شمول، جلوه‌ای از خواستها و آرمانهای بشری است تا بتواند تمنیّات و رویاهای خویش را در ساختار اجتماعی و کالبدی شهر به عینیّت برساند. بر همین اساس است که هر اندیشمند بر حسب حوزه اندیشه انتقادی خود، ویژگیها و شاخصه‌های آرمانشهر را از دیدگاهی خاص مورد ارزیابی قرار داده است. راست است که اندیشه متفکّر و نقّاد، و شرایط و مقتضیّات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی، در بیان و تعیین ویژگیها و حتی نوع رویکرد به مفاهیم شهر آرمانی تاثیر دارد؛ و این چنین است که رویکردهای متفاوتی در برخورد با این مقوله ذهن بشر را به‌خود معطوف داشته است. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی و تحلیلی است که از ابزار گرداوری داده شامل مطالعات کتابخانه ای و روش اسنادی بهره برده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که آرمانشهر غربی در جستجوی همه ابعاد در عالم مادی و بطور کامل‌تر در مقام مصداق «غار افلاطونی» است. در این تمثیل، عروج ذهن از بخش‌های پایین خط به بخش‌های بالاتر، پیشرفتی شناخت‌شناسی است و ذهن در جریان مستمری از تکامل، از حالت شناخت نابسنده به شناخت کافی دست می‌یابد. همچنین آرمانشهر ایرانی، یک آرمانشهر شیعی است که وابسته به جامعه آرمانی اسلامی و مدینه فاضله مهدوی دارد که خصوصیات آن به تفصیل اشاره شده است.
مقاله ۳ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
نقش تمرکززدایی کامل در تحقق دولت محلی کارآمد | دکتر حسین رحمت اللهی *، دکتر احسان آقا محمد آقایی، دکتر مهران شیراوند
مقاله پیش‌رو با فرض مطلوبیت و بایستگیِ سیاست عدم تمرکز حداکثری اختیارات اداری- سیاسی، می‌کوشد تا نخست علّت وجودی و غایی این تفکر را با بهره‌گیری از داده‌های حقوق عمومی واکاود؛ سپس با نظر به چالش‌هایی که در عمل مانع تحقق حق تعیین‌کنندگی و نقش‌آفرینی شهروندان در عرصه سیاست‌گذاری‌های کلان اداری- سیاسی می‌شود، درصدد است تا در پرتوی سیاست تمرکززدایی کامل اختیارات و با توجه به شکل دولت‌ها: دولت بسیط و انواع آن، دولت مرکب و انواع آن و نحوه نظارت قدرت مرکزی بر آنها، یافته‌های تحقیق را در جهتِ تحقق و استقرار دولت محلی کارآمد و دموکراتیک به کار گیرد. به باور این نوشتار، مشخصه اصلی دولت محلی کارآمد آن است که فرآیند تقویت کردن شهروندان را در حوزه عمومی، با واگذاری بیشترین میزان اختیارات تصمیم‌گیری در امور اداری و سیاسی به شهروندان، تثبیت و تحکیم می‌نماید. از این رو مقاله حاضر در جهت اثبات مدعای پیش گفته، با رویکردی تاریخی- تحلیلی به موضوع مورد بحث می‌پردازد.
مقاله ۴ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
خوشه‌بندی صنایع در محیط فازی از لحاظ توجه به میزان سبزیت زنجیره تامین جهت مدیریت زیست محیطی | دکتر علیرضا پویا، احمد قربان پور
در دهه‌های اخیر به دلیل پیدایش توسعه پایدار، مردم جهان توجه بیشتری به حفاظت از محیط زیست و منابع زیستی دارند. این نگرش مثبت باعث گردیده که مدیران صنایع مختلف در پی رویکرهای عملیاتی جهت ارتقاء عملکرد سازمانی خود با رعایت نکات زیست محیطی به عنوان یک مزیت رقابتی باشند. بدین منظور، هدف این مقاله، ارائه الگویی ترکیبی جهت خوشه‌بندی صنایع استان بوشهر از لحاظ توجه به میزان سبزیت در زنجیره تامین می‌باشد. برای این کار، شاخص مؤثر با مطالعه ادبیات موضوعی و مصاحبه با متخصصین شناسایی و سپس با بکارگیری رویکرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی، میزان اهمیت هر یک از شاخص‌های مؤثر بر میزان سبز بودن مدیریت زنجیره تأمین محاسبه گردیدند. سپس با بکارگیری رویکرد فازی سی مینز صنایع موجود در قلمرو مکانی تحقیق خوشه بندی گردیدند.
مقاله ۵ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
بررسی تطبیقی معماری اماکن مذهبی و شهرسازی دوره بیزانس در ترکیه با دوره سلجوقی در ایران | دریا نصرت پور *، دکتر سعید خاقانی، دکتر ودیهه ملاصالحی
همزمانی دوره‌های تاریخی از یک طرف و مناسبات بین فرهنگی در هر دوره تاریخی، باعث تاثیر و تاثرات فرهنگی و هنری و بالاخص در حوزه معماری می‌شود که بازنمودهای ویژه‌ای در هر مقطع زمانی داشته است. این امر در مقایسه تطبیقی دوره بیزانس در ترکیه و دوره سلجوقی ایران دارای اهمیت بیشتری است که دلیل آن را می‌توان در غنای معماری و شهرسازی دوره سلجوقی جستجو کرد. در این مقاله با روش تحلیلی و مقایسه‌ای به بررسی تطبیقی معماری دوره بیزانس با دوره سلجوقی در ایران پرداخته شود. در این مقاله در یک دیدگاه تطبیقی مقایسه‌ای بین معماری ابنیه دوره سلجوقی و بیزانس ترکیه صورت گرفته و نتایجی چند در این رابطه مورد اشاره قرار می‌گیرد. در پایان به نتایج تحقیق در قالب بیان تفاوتها و شباهتهای احتمالی و تاثیر و تاثر این دوره های زمانی اشاره شده است.
مقاله ۶ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
بررسی عوامل موثر بر دلبستگی مکان در فضاهای باز آموزشی | دکتر محمد مهدی گودرزی سروش *، وحید قربانی
نیاز انسان به تعامل عاطفی با مکانی که در آن زندگی می‌کند و یا به‌عبارتی دلبستگی به مکان از جمله مهم‌ترین ابعاد رابطه انسان و مکان است که باید مورد توجه معماران، طراحان و برنامه‌ریزان شهری قرار گیرد. با ارزیابی به‌عمل‌آمده از دانشگاه‌ها ملاحظه می گردد که بخش اعظم آن را دانشکده‌ها و کلاس‌های درس و سایر فضاهای بسته تشکیل می‌دهند و تمام توجهات برنامه‌ریزان و طراحان معطوف به فضاهای درونی است. در این میان منظر و فضاهای باز از توجه شایسته مغفول مانده‌اند. در دانشگاه های ایران مطالعات و تحقیقات کاربردی با هدف ارتقا کیفیت فضاهای باز دانشگاه‌ها در خدمت یادگیری دانشجویان، به جز چند مورد جزئی انجام نشده است. در این راستا با توجه به خلاء علمی و حرفه‌ای موجود می‌توان از دانش معماری و حرفه منظر کمک قابل توجهی گرفت. در این راستا پژوهش حاضر سعی دارد بر پایه مرور متون و اسناد مرتبط در این حوزه ضمن ارائه تعاریف دلبستگی به مکان به بررسی علل و عوامل دخیل در آن بپردازد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است. نمونه آماری شامل مجتمع های آموزشی دانشگاه آزاد همدان، دانشگاه بوعلی سینا همدان و دانشگاه امام صادق تهران می‌باشد. بر اساس نتایج یافته‌های پژوهش هویت مکان، دلبستگی عاطفی، افزایش کیفیت فضای کالبدی و پیوند اجتماعی بر دلبستگی مکان فضاهای باز آموزشی دانشگاه‌ها از سوی دانشجویان اثر معناداری دارند.
مقاله ۷ نشریه علمی پژوهشی مدیریت شهری و روستایی ۳۹
احیاء و ساماندهی بافتهای فرسوده شهری در راستای توانمندسازی زنان شهروند؛ موردپژوهی: اقدامات شهرداری تهران | مریم فرج پور *، علیرضا دودانگی، دکتر حسین سلطان زاده
امروزه بافتهای فرسوده شهرها، نیازمند توجه بیشتری در حوزه برنامه ریزی و مدیریت شهری برای ساماندهی و احیاء می باشد که در این میان تغییر کاربری این فضاها همزمان با فرایند ساماندهی و نوسازی می تواند راهگشای استفاده مجدد از این فضاها باشد. از سویی دیگر، زنان سرپرست خانوار به عنوان یکی از اقشار آسیب‌پذیر اجتماعی لازم است مورد توجه مدیریت شهری و شهرداریها قرار گیرند که در این میان اقدامات مرکز امور بانوان شهرداری تهران در این رابطه حائز اهمیت است. بر این اساس، در این مقاله در روش توصیفی و تحلیلی و ارزیابی استدلالی به موضوع تغییر کاربری بافتهای فرسوده برای مراکز تفریحی، اجتماعی و اقتصادی بانوان منجمله مراکز شهربانو پرداخته شده است. مرجع تحلیل آمار مرکز امور زنان شهرداری تهران و تحلیل ادبیات نظری در این رابطه بوده است. نتایج تحقیق نیز ضمن اشاره به میزان خدمات رسانی شهرداری تهران و امور زنان منجمله در طرح های توانمندسازی و مجموعه های شهربانو، به ارائه راهکارهایی در راستای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار شهر تهران در حوزه وظایف شهرداری و مدیریت شهری تهران معطوف شده و پیشنهاداتی را در این رابطه مورد اشاره قرار داده است.
مقاله ۸
گفتمان آینده‌پژوهیِ آرمانشهری در شهرهای امن اسلامی در بستر دُکترین مهدویت | محمد مهدی بلندیان
آینده‌پژوهی مجموعه تلاش‌هایی است که با واکاوی منابع، الگوها، و عوامل تغییر یا ثبات، به تجسّم آینده‌های بالقوّه و برنامه‌ریزی برای آنها می‌پردازد. آینده‌پژوهی بازتاب‌دهنده چگونگی زایش واقعیّت «فردا» از دل تغییر (یا ثبات) «امروز»، است. بر این اساس، ترسیم چشم‌اندازی جامع در حوزه شهرسازی و آینده شهرها در ایران اسلامی، نیازمند تدقیق در مولفه‌های آرمانشهر ایرانی- اسلامی آنهم شهرهای امن با رویکرد آینده‌پژوهی است که با توجه به گفتمان مهدویت، لازم است تا شهرها مطابق با ضوابط، اصول و معیارهای طراحی و آماده سازی شوند که زمینه‌ساز ظهور امام عصر (عج) و تحقق شهرهای مبتنی بر اصول و معیارهای فرهنگی دین مبین اسلام باشند. روش تحقیق مقاله، روشی توصیفی- تحلیلی است که از روش استدلالی نیز در تبیین مولفه‌های آرمانشهری، گفتمان مهدویت و فرآیند آینده‌پژوهی بهره برده است. در ضمن روش اسنادی و رجوع به مطالعات کتابخانه‌ای و اسناد موجود نیز مورد توجه بوده است. در این پژوهش در رویکرد آینده‌پژوهی و با رجوع به مفاهیم آرمانشهر ایرانی، و در قالب گفتمان صالحه مهدویت که در اینجا از اندیشه مهدویت امام خمینی (ره) به عنوان مبنای نظری استفاده کرده است، تلاش شده است تا مولفه‌ها، معیارها و راهکارهایی برای بسترسازی و آماده‌سازی شهر و تمدن ایرانی برای مقدمات ظهور و جایگاه و نقش برنامه‌ریزی شهری و شهرسازی در این رابطه پرداخته شود که به اختصار مورد اشاره قرار گرفته است.
مقاله ۹
تبیین مفهوم مسکن و سکونت در رویکرد پدیدارشناسی و رهیافت پارادایم‌های فرهنگی زیستی | شاهین ایلکا، دکتر بهروز منصوری *، دکتر سید محمد رضا نصیر سلامی، دکتر سید علی اکبر صارمی
شکی نیست که معماری در تعاملی دوسویه «هم بر فرهنگ و هم از فرهنگ تاثیر گذاشته و تاثیر پذیرفته» است، چنانچه مقوله جامعه-شناسی مسکن سعی در شناسایی این حلقه‌های مفهومی و معناییِ تعاملاتِ فرهنگ (جامعه) و معماری مسکن دارد؛ لذا رسیدن به یک فرایند اندیشه ارتباطی خاص بینابینی، به‌عنوان ابزار و داده‌های فرآیند پایدارسازی بستر اجتماعیِ معماری با تکیه بر الگوی فکری خاص و نتایج اجتماعی مشخص به صورت واکنش‌های استاندارد ولی نسبی جامعه و نسبت به معماری با بازخورد ادراکی از معماری، از جمله مفاهیمی است که لازم است تا در رابطه فرهنگ و معماری خانه مورد بحث باشد. پرسش پیشینی مفهوم سکونت این است که آیا صرف جایگیری در یک فضا را می‌توان سکونت یافتن در آن نامید؟ روش تحقیق مقاله، «توصیفی و تحلیلی» و «روش استدلال منطقی» است که از «روش اسنادی» و مطالعات کتابخانه‌ای بهره برده است. در راستای نتایج تحقیق به مفهوم پدیدارشناختی سکونت و مفهوم سکونت زیستی در رویکرد پدیدارشناختی اشاره شده و در پایان پارادایم‌های فرهنگی خانه بر اساس نظریه‌های فرهنگی در پیدایش مجتمع های زیستی مورد اشاره قرار گرفته است که عبارتند از: «مطالعه معنای چندمجرایی فرهنگی معماری، مطالعه معنای نمادین فرهنگی معماری، رویکرد غیرکلامی در درک معنای فرهنگی، معماری قواعد فهم اشاره‌های فرهنگی معماری، و قواعد خوانش فرهنگی معماری و محیط.»
مقاله ۱۰
رابطه عزت نفس سازمانی و تعهد سازمانی با رضایت شغلی در کارکنان شاغل شهر تهران | دکتر محمد تقی حاجی عمو عصار، راشن عبداللهی *، دکتر داریوش رحمتی، وحیده سادات فر خجسته
هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه عزت‌نفس سازمانی و تعهد سازمانی بر رضایت شغل کارکنان شاغل یکی از موسسات خدماتی شهر تهران می‌باشد که از بین افراد شاغل این ارگان تعداد ۱۸۱ نفر با روش تصادفی انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات از سه پرسشنامه عزت نفس سازمانی پیرس و گاردنر، کامینکر پرسشنامه تعهد سازمانی آلن و مایر (۱۹۹۰) و پرسشنامه رضایت شغلی JDI کندال و هیولین (۱۹۴۷) استفاده شد. برای تحلیل داده‌های پژوهشی از شاخص‌ها و روش‌های آماری شامل فراوانی و درصد و میانگین، انحراف معیار و ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون استفده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین عزت نفس سازمانی و رضایت شغلی همبستگی مثبت وجود دارد و بین تعهد سازمانی و رضایت شغلی رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد و عزت نفس سازمانی و تعهد سازمانی می‌تواند پیش‌بینی‌کننده رضایت شغلی باشد.
