فصلنامه علمی هنری اثرمجلاتمقالات
فصلنامه علمی هنری اثر شماره ۷۹
فصلنامه علمی هنری اثر شماره 79 زمستان 1396
فهرست مقالات در فصلنامه علمی هنری اثر شماره ۷۹
۱- پژوهشی دربارۀ ساختار معماری بنای آرامگاهی خِرقه در فیروزآباد فارس | حسام الدین احمدی، فخرالدین محمدیان، خدیجه شریف کاظمی
۲- بررسی فلزگری کهن در بخش میمۀ اصفهان، با تکیه بر پتروگرافی سرباره های فلزی | علی اعراب، سیدایرج بهشتی
۳ – بازنمایی قنات وقف آباد یزد در منظر شهری سده های هشتم و چهاردهم هجری شمسی | علی اصغر سمسار یزدی، آمنه کریمیان
۴- روش شناسی تعیین حریم جی باستان اصفهان | لیلا ذاکر عاملی
۵- کرانه های جنوبی رود ارس در گذر زمان با نگاهی بر پراکنش فضایی و زمانی استقرارها | سپیده مازیار، علی زلقی
۶- بررسی و تحلیل برج مهمان دوست دامغان | نگار یوسفی
۷- گزارش مقدماتی نخستین فصل بررسی و شناسایی باستان شناسی شهرستان قلعه گنج (بخش چاه دادخدا) | محمد مرتضایی، سلمان انجم روز
۸- تازه های کتاب و مجلۀ کتابخانۀ پژوهشگاه میراث فرهنگی | ستاره اسحق تیموری، معصومه ازقندی
فصلنامه علمی هنری اثر
نخستین مجله سازمان ملی حفاظت آثار باستانی کشور بعد از انقلاب اسلامی در سالهای ۱۳۵۷ الی ۱۳۵۹ به مجله ی با عنوان آگاهی نامه در سه شماره متوالی منتشر گردید؛ پس از آن مجله ای با عنوان اثر به مدیر مسئولی دکتر آیت الله زاده شیرازی و اعضا هئیت تحریریه آقایان شیرازی، علیرضا مهینی، مهندس مهریار، مصطفی روبوبی و دکتر میرفتاح و دکتر کیانی در سال ۱۳۵۹ چاپ گردید.
در سال ۱۳۶۱ با رفتن آقای ربوبی به خارج از کشور محمد علی مخلصی به جای ایشان عضو هئیت تحریریه و سردبیر مجله اثر شد. تا سال ۱۳۸۵ این مجله تحت حمایت مالی معاونت معرفی آموزش منتشر میگردید. پس از سال ۱۳۸۵ زیر نظر پژوهشگاه به سردبیری دکتر جواد نیستانی و مدیر مسئولی دکتر موسوی کوهپر به کار خود ادامه داد و در سال ۱۳۸۹ آقای دکتر خوشنویس سردبیر مجله اثر گردید. با انتقال پژوهشگاه به شیراز مجله اثر کماکان به مدیریت اجرایی جناب آقای مخلصی و همکاری سرکار خانم ناظریان منتشر شد. در سال ۱۳۹۳ خانم دکتر اشرفی به سردبیری مجله و آقای گلشن مدیر مسئول مجله منصوب گردیدند.
مقاله ۱ فصلنامه علمی هنری اثر شماره ۷۹
پژوهشی دربارۀ ساختار معماری بنای آرامگاهی خِرقه در فیروزآباد فارس | حسام الدین احمدی، فخرالدین محمدیان، خدیجه شریف کاظمی
آرامگاه ها در فرهنگ و تمدن بشری همواره جایگاه والایی داشته اند و بخش اعظمی از روند تکامل معماری در گذر تاریخ در آن ها قابل مشاهده است. شک لگیری و هویت این ابنیه اغلب در پیوند با شخصیت های مذهبی و یا بزرگان محلی و منطقه ای تبیین می شود. آرامگاه سید داود فهلوی در روستای خرقه در فیروزآباد فارس واقع است. این بقعه که در مجاورت قبرستان منطقه بنا شده، از قداست خاصی در میان ساکنان این منطقه برخوردار است.
مقاله ۲ فصلنامه علمی هنری اثر شماره ۷۹
بررسی فلزگری کهن در بخش میمۀ اصفهان، با تکیه بر پتروگرافی سرباره های فلزی | علی اعراب، سیدایرج بهشتی
کوه های کرکس در طول تاریخ جایگاه مهمی در تحولات فلزگری ایران داشته اند. بسیاری از معادن ایران از ادوار گذشته تاکنون در حوالی کوه های کرکس شکل گرفته اند. با وجود اهمیت این منطقه، تاکنون به صورت خاص بر روی فلزکاری دورا نهای تاریخی و اسلامی این ناحیه مطالعه ای صورت نگرفته است. در این پژوهش سعی بر آن است تا ابتدا با بررسی میمه به عنوان غربی ترین ناحیۀ کرکس از نظر تاریخی، محوطه هایی که در این بخش دارای شواهدِ فلزکاری بوده اند، شناسایی و معرفی شوند. طی بررسی انجا م شده در اردیبهشت ۱۳۹۵ ، پنج محوطۀ ذوب فلز از طریق فراوانی سربارههای فلزی بر سطح زمین شناسایی شد.
مقاله ۳ فصلنامه علمی هنری اثر شماره ۷۹
بازنمایی قنات وقف آباد یزد در منظر شهری سده های هشتم و چهاردهم هجری شمسی | علی اصغر سمسار یزدی، آمنه کریمیان
قنات وقف آباد با حدود ۷۰۰ سال قدمت، تا اوایل قرن حاضر با سازوکار سنتی خود، آب مورد نیاز آشامیدن و مصارف شهری شهر یزد را تأمین میکرد. تحولات سالیان اخیر، تغییرات اقلیمی، و تغییر در زیرساخت های شهر از جمله تأمین آب آشامیدنی از طریق شبکۀ لوله کشی شهری به تدریج نقشِ این قنات را در زندگی مردم و فضای شهری کمرنگ کرد. فقدان مستنداتِ کافی دربارۀ مسیرِ دقیقِ این قنات و سازه های آبی مرتبط با آن و ضرورتِ مستندسازی این سازۀ تاریخیِ آبی و تبدیل داده های شفاهی موجود به متنی مکتوب دربارۀ آن که به نظر می رسد واپسین سال های حیات خود را طی می کند انگیزۀ انجام این تحقیق شد.
مقاله ۴ فصلنامه علمی هنری اثر شماره ۷۹
روش شناسی تعیین حریم جی باستان اصفهان | لیلا ذاکر عاملی
جی باستان در شمال زاینده رود و در شرق اصفهان در پهنه ای وسیع گسترده شده، و نشانه های فراوانی از ساختار زیستی اصفهان پیش از اسلام را در خود دارد. جابجایی هستۀ شهر از جی به یهودیه، اندک اندک تصویر شهرستان کهن را از خاطر جمعی زدود و از آن پس یگانه سند مدنیت باستانی این شهر، مهجور و محقر در حاشیۀ شرقی به حیات خود ادامه داد. شکوه تمدن صفوی و عظمت آثار تاریخی بازماندۀ این خاندان در اصفهان بخش اصلی توجهات علمی و پژوهشی را به خود معطوف داشت. این امر در کنار جدا افتادگی فیزیکی شهرستان از مرکز توسعۀ تاریخی شهر موجب ناشناس ماندن و بی توجهی به میراث فرهنگی ارزشمند نهفته در ساختار آن شد.
مقاله ۵
کرانه های جنوبی رود ارس در گذر زمان با نگاهی بر پراکنش فضایی و زمانی استقرارها | سپیده مازیار، علی زلقی
عوامل جغرافیایی و طبیعی، مخصوصاً رودخانه ها و کوه ها، همیشه چه در پیش از تاریخ، و چه در دوران تاریخی و معاصر که انسان قادر به تغییر و کنترل شرایط و عوارض جغرافیایی است نقش بسیار مهمی در شکل دهی استقرارها، روابط بین منطقه ای و فرا منطقه ای بازی کرده است. این عوارض در طول تاریخ گاهی تسهیل کنندۀ روابط یا مانع و سدی برای ارتباط بین جوامع بوده اند. رودخانۀ ارس در شمال غرب ایران یکی از این عوامل جغرافیایی است که هنوز نقش آن در شکلدهی استقرارها و برهم کنشهای منطقهای و فرامنطقه ای در طول تاریخ بر ما پوشیده است و هیچ گاه کرانههای آن به صورت روشمند مورد مطالعات باستان شناختی قرار نگرفته است.
مقاله ۶
بررسی و تحلیل برج مهمان دوست دامغان | نگار یوسفی
برج های آرامگاهی بناهایی یادمانی هستند که جلوۀ بیرونیشان اهمیت بسیار دارد. دستهای از آ نها در بدنۀ خارجی خود لبههای مثلث شکل دارند و گنبد قابوس اولین برج شناخته شده از این نوع است. دندانه های گنبد قابوس با فاصله از هم قرار گرفته اند. برج دندانه دار مهمان دوست نیز از این جهت شبیه به گنبد قابوس است. برج مهمان دوست متعلق به دورۀ سلجوقی است که در آن دوره نوآوری در ساخت بناها رونق داشت. با وجود مطالعاتی که پیش تر دربارۀ آن انجام شده، بررسی نگارنده نشان می دهد که همچنان نکات و مواردی برای پژوهش دربارۀ این برج وجود دارد.
مقاله ۷
گزارش مقدماتی نخستین فصل بررسی و شناسایی باستان شناسی شهرستان قلعه گنج (بخش چاه دادخدا) | محمد مرتضایی، سلمان انجم روز
قلعه گنج به عنوان یکی از نواحیِ شهریِ تازه تأسیس در جنوبیترین نقطه استان کرمان، از حوزههای بررسی نشدهای به شمار میرود که انجام یک بررسی و شناسایی باستان شناسی در آن در ادامه بررسیهای پیشین و همچنین تکمیل نقشۀ باستان شناسی کشور و استان ضرورت داشت. افزون بر این با تغییرات جدید در تقسیمات سیاسی اخیر در شهرستانهای کهنوج و قلع هگنج که با گسترش طرحهای عمرانی همراه است، ضرورت انجام اینگونه بررسیها در جهت شناسایی و ثبت آثار باستانی دوچندان شده است.
مقاله ۸
تازه های کتاب و مجلۀ کتابخانۀ پژوهشگاه میراث فرهنگی | ستاره اسحق تیموری، معصومه ازقندی
علاوه بر کتب و نشریات فارسی، مجلات و کتابهای تخصصی خارجی فراوانی پیرامون معماری و مرمت آثار و بناهای تاریخی و هنرهای وابسته به آن، هنرهای سنتی، باستان شناسی، مردم شناسی تاریخ و ادبیات بر غنای علمی کتابخانه سازمان میراث فرهنگی افزودهاند. به همین جهت نشریه اثر در نظر دارد از این شماره به معرفی تازه های کتاب و مجلات خارجی بپردازد. باشد که از این رهگذر زمینه آشنائی بیشتر محققین و علاقمندان با تازه های کتاب این کتابخانه فراهم آید
