فصلنامه علمی هنری اثر شماره ۷۷

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

نخستین مجله سازمان ملی حفاظت آثار باستانی کشور بعد از انقلاب اسلامی در سال­های ۱۳۵۷ الی ۱۳۵۹ به مجله­ ی با عنوان آگاهی نامه در سه شماره متوالی منتشر گردید؛ پس از آن مجله ا­ی با عنوان اثر به مدیر مسئولی دکتر آیت الله زاده شیرازی و اعضا هئیت تحریریه­ آقایان شیرازی، علیرضا مهینی، مهندس مهریار، مصطفی روبوبی و دکتر میرفتاح و دکتر کیانی در سال ۱۳۵۹ چاپ گردید.

در سال ۱۳۶۱ با رفتن آقای ربوبی به خارج از کشور محمد علی مخلصی به جای ایشان عضو هئیت تحریریه و سردبیر مجله اثر شد. تا سال ۱۳۸۵ این مجله تحت حمایت مالی معاونت معرفی آموزش منتشر می­گردید. پس از سال ۱۳۸۵ زیر نظر پژوهشگاه به سردبیری دکتر جواد نیستانی و مدیر مسئولی دکتر موسوی کوهپر به کار خود ادامه داد و در سال ۱۳۸۹ آقای دکتر خوشنویس سردبیر مجله اثر گردید. با انتقال پژوهشگاه به شیراز مجله اثر کماکان به مدیریت اجرایی جناب آقای مخلصی و همکاری سرکار خانم ناظریان منتشر شد. در سال ۱۳۹۳ خانم دکتر اشرفی به سردبیری مجله و آقای گلشن مدیر مسئول مجله منصوب گردیدند.

 

عصارخانه نوعی «آسیا » برای خرد کردن دانه­های ریز و درشت روغنی بوده که در منطقۀ چهارمحال و بختیاری آنها را«کارخانه » می­نامند.گردش سنگ ضخیم و قطورِ عصاری با نیروی شتر و گاو و گاومیش، علاوه بر استخراج روغن از دانه­ های روغنی، آس کردن برگ و ساقۀ گیاه و درخت و خرد کردن سنگ های معدنی را نیز انجام می داده که بیانگر تنوع کشت، مشاغل متنوعِ وابسته، و تولید و تجارت دانه­های مختلف روغنی و گیاهی یا وارد کردن آن از نقاط دوردست بوده است. ساختمان عصارخانه چون مخصوص کارگاه صنعتی و تولیدی ساخته می­شد، از سبک معماری خاص خود تبعیت می­کرد که باید آن را «معماری صنعتی» نامید.

 

 دریافت کامل مقاله

سنگاب­های اصفهان حاصل دست هنرمندان توانا و چیره دست اصفهانی در ادوار مختلف تاریخ است. این ظروف سنگی بزرگ را در گذشته خیّرین وقف می­کردند و در اماکن عمومی قرار می­گرفت و با آب خنک و گوارای خود هر تشنه لبی را به یاد آقا امام حسین)ع( و شهدای کربلا سیراب می­کرد. در این مقاله به کتیبه­های سنگاب مدور مسجد رحیم خان پرداخته شده است. این سنگاب بر اساس متن کتیبه­ها و مادۀ تاریخ آن در سال ۱۲۹۹ ق توسط آقا میرزا اسدالله فرزند ابوالقاسم ساخته و وقف شده است. در این پژوهش به تحلیل متن کتیبه های حجاری شده بر بدنه سنگاب و بیان احوال پدیدآورندگان آن پرداخته شده است

 

 

---

چهارصفه یکی از کهن­ترین الگوهای به کاررفته در معماری ایران است که در گونه­های مختلف معماری به اشکال متفاوت بروز کرده است. به دلیل فراوانی و تنوع خانه­ های ایرانی، کاربرد الگوی چهارصفه در این گونه معماری، بسیار بیش­تر از سایر گونه­هاست که این مسئله، ضرورت انجام پژوهش حاضر را تبیین می­­کند. هدف از تألیف این مقاله، آشنایی با گونه­های متنوع الگوی چهارصفه در طرح خانه­های ایرانی به روش توصیفی تحلیلی و بر اساس مطالعات میدانی و کتابخانه­ای است.

 

در خلق و تداوم حیات میراث مسکونی اصفهان، وجوه کالبدی و کارکردی متعدد اثرگذار بوده است. لذا شناخت این وجوه در حفاظت این آثار امری مهم و ضروری می­نماید. این خانه­ها علی­رغم ارزش­های تاریخی و فرهنگی فراوان، به خاطر وسعت زیاد، مشکلات حقوقی و قانونی، تغییر شیوۀ زندگی، هزینه­های زیاد مرمت، ناتوانی مالکان در نگهداری، و… به سرعت در حال تخریب هستند.

 

نقشۀ تاریخی رود کارون و رود دز تا اراضی شعیبیّه، یکی از دقیق­ترین نقشه­های ترسی مشده در دورۀ قاجار به شمار می­آید که به احتمال قوی در اواسط دورۀ ناصری تهیه شده است. هرچند سال ترسیم نقشه و نقشه نگار آن نامعلوم است ولی از حیث تاریخی ارزش فراوان دارد. در خوزستان رودخانۀ کارون و رود دز از اصلی­ترین رودخانه­ها به شمار می­آیند و لذا نقش زیادی در شکل­گیری تأسیسات آبی داشته­اند. نقشۀ ترسیم شده بر محور رود کارون و گزارش اراضی حوالی و حواشی رودخانه تنظیم شده است و مناطق و اراضی شعیبیّه، یکاویّه، کعده، عباسی، منصوریّه، سیدیّه و سویُنعی را بر اساس موقعیت جغرافیایی و یادکرد اسامی نواحی منطقۀ دو سوی رود کارون، تبیین و روشن کرده است. این نقشه تاریخی از جهت تاریخ جغرافیا و نقشه نگاری و نیز اسامی نواحی و شهرهای حوزۀ رود کارون در دورۀ قاجار از اهمیت فراوانی برخوردار است

 

بر اساس تفاهم نامۀ همکاری منعقده بین دانشگاه بامبرگ)آلمان (و پژوهشکدۀ ابنیه و بافت­های تاریخی پژوهشگاه میراث فرهنگی ایران، مسجد جامع قِروه)زنجان( طی یک مرحله تحقیقاتی در زمستان سال ۲۰۱۳ مطالعه و بررسی شد. به عنوان بخش مهمی از تحقیقات، بنا با دقت بسیار به شیوۀ لیزر اسکن سه بعدی، مستندنگاری شد.