تأليفاتفصلنامه علمی هنری اثرمجلاتمقالات
فصلنامه علمی هنری اثر شماره ۷۵
فصلنامه علمی هنری اثر شماره 75 زمستان 1395
فهرست مقالات در فصلنامه علمی هنری اثر شماره ۷۵
۱- مقدمه ای بر مطالعه و شناخت باغ های اردشیر خوره (گور) در دوره ساسانی و اوایل اسلامی | حسام الدین احمدی، احمد صالحی کاخکی، ناصر نوروززاده چگینی
۲- درآمدی بر شناخت معماری قلع ههای شهر بافران | مهدی سلطانی محمدی، محمد بلوری بناب
۳ – بررسی کتیبه های برج سه گنبد و مسجد جامع ارومیه | عبدالله قوچانی
۴- بررسی سیر تحول معماری کاروانسرا های حیا ط دار مرکز ایران | مجتبی کاویان، غلامحسین غلامی
۵- تحلیل نقش هندسۀ کالبد در شکل گیری گنبد یخچال های استان کرمان | نیما ولی بیگ، نوشین نظریه
۶- مطالعات خاک شناسی مصالح خشتی تاریخی و باستانی در مناطق مختلف ایران | منیژه هادیان دهکردی
۷- گمانه زنی باستا نشناسی و مطالعات مقدماتی به منظور حفاظت و استحکا مبخشی ایوان غربی تخت سلیمان | میثم لباف خانیکی، علیرضا شا همحمدپور سلمانی
فصلنامه علمی هنری اثر
نخستین مجله سازمان ملی حفاظت آثار باستانی کشور بعد از انقلاب اسلامی در سالهای ۱۳۵۷ الی ۱۳۵۹ به مجله ی با عنوان آگاهی نامه در سه شماره متوالی منتشر گردید؛ پس از آن مجله ای با عنوان اثر به مدیر مسئولی دکتر آیت الله زاده شیرازی و اعضا هئیت تحریریه آقایان شیرازی، علیرضا مهینی، مهندس مهریار، مصطفی روبوبی و دکتر میرفتاح و دکتر کیانی در سال ۱۳۵۹ چاپ گردید.
در سال ۱۳۶۱ با رفتن آقای ربوبی به خارج از کشور محمد علی مخلصی به جای ایشان عضو هئیت تحریریه و سردبیر مجله اثر شد. تا سال ۱۳۸۵ این مجله تحت حمایت مالی معاونت معرفی آموزش منتشر میگردید. پس از سال ۱۳۸۵ زیر نظر پژوهشگاه به سردبیری دکتر جواد نیستانی و مدیر مسئولی دکتر موسوی کوهپر به کار خود ادامه داد و در سال ۱۳۸۹ آقای دکتر خوشنویس سردبیر مجله اثر گردید. با انتقال پژوهشگاه به شیراز مجله اثر کماکان به مدیریت اجرایی جناب آقای مخلصی و همکاری سرکار خانم ناظریان منتشر شد. در سال ۱۳۹۳ خانم دکتر اشرفی به سردبیری مجله و آقای گلشن مدیر مسئول مجله منصوب گردیدند.
مقاله ۱ فصلنامه علمی هنری اثر شماره ۷۵
مقدمه ای بر مطالعه و شناخت باغ های اردشیر خوره (گور) در دوره ساسانی و اوایل اسلامی | حسام الدین احمدی، احمد صالحی کاخکی، ناصر نوروززاده چگینی
اردشیر بنیانگذار شاهنشاهی ساسانی، دشت فیروزآباد )اردشیرخوره/ گور( را به عنوان اولین تختگاه خود انتخاب و با کمک مهندسان خبره، با به کار بستن یک نظام منسجم و منظم انتقال آب، این دشت را برای استقرارِ گسترده قابل سکونت کرد. این نظام مدیریت آب، چنان خوب به اجرا در آمده بود که توانست دشت را تا چهار قرن بعد از فروپاشی دولت ساسانی، به عنوان مرکزی تجاری و کشاورزی در جهان آن روز، مطرح کند. بنا بر منابع تاریخی، قسمت اعظم زمین های کشاورزی دشت فیروزآباد به باغ هایی اختصاص یافته بود که شهر گور )اردشیرخوره( را از هر دروازه تا فاصلۀ حدود یک فرسنگ )شش کیلومتر( در بر م یگرفت. بنابراین مطالعه و شناسایی محدودۀ باغ های اردشیرخوره و راست آزمایی آنچه منابع تاریخی در این خصوص ذکر کرده اند، از مهم ترین اهداف پژوهش حاضر است.
مقاله ۲ فصلنامه علمی هنری اثر شماره ۷۵
درآمدی بر شناخت معماری قلع ههای شهر بافران | مهدی سلطانی محمدی، محمد بلوری بناب
ایمنی و امنیت همواره از دغدغه های اساسی انسان در طول تاریخ محسوب می شده است. لذا آدمی همواره به دنبال یافتن شیوه هایی برای کاهش اثرات عوامل تهدیدکنندۀ ایمنی و امنیت خود بوده است. از آنجا که کشور ایران از قرون گذشته در مسیر حوادث تاریخی و در معرض انواع حمله ها و تهاجم های نظامی ملل مختلف و قبایل همسایه واقع شده بود، پدیدۀ «دفاع » در معماری و شهرسازی اثر زیادی داشته و آثار کالبدی آن قلعه ، حصار، برج، خندق، و… است.
مقاله ۳ فصلنامه علمی هنری اثر شماره ۷۵
بررسی کتیبه های برج سه گنبد و مسجد جامع ارومیه | عبدالله قوچانی
برج آجری سه گنبدِ شهر ارومیه از بناهای ارزشمند قرن ششم هجری است. این بنای استوان ه ا ی شکل که سردری مزین به نقوش زیبا و تزیینات آجرکاری و کتیبه های آجری دارد، از بناهای شاخص این دوره است. در قسمتِ ورودی این برج، کتیب ههایی به خط کوفی و تراشیده شده از آجر، نقش بسته است. در قسمت پایانی کتیبۀ دورِ سردر، تاریخ محرم ۵۸۰ قمری نوشته شده است. مسجد جامع نیز یکی دیگر از آثار معماری ارزشمند ارومیه است. از مشخص ه های این مسجد، محراب گچبری بسیار بزرگ و کتیبه های متعدد کوفی و نسخ و ثلث آن است
مقاله ۴ فصلنامه علمی هنری اثر شماره ۷۵
بررسی سیر تحول معماری کاروانسرا های حیا ط دار مرکز ایران | مجتبی کاویان، غلامحسین غلامی
کاروانسراها مهم ترین بناهای بین راهی و منزلگاه امن کاروانیان در مسیرهای مهم بازرگانی زیارتی ایران بوده اند. ابهامات متعددی در چگونگی تحولات ساختاری و فضایی این بناهای ارزشمند در ادوار مختلف تاریخی وجود دارد و از این رو بررسی شیوۀ طراحی و سیر تحول کاروانسراها ضرورت دارد. مقالۀ حاضر با هدف آشنایی و تبیین تحولات معماری کاروانسراهای حیاط دار مرکز ایران به روش توصیفی تحلیلی و بر اساس مطالعات کتابخانه ای تدوین شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد در دورۀ پیش از اسلام و اوایل دورۀ اسلامی، کاروانسراها به صورت منازل اتراق گاهی با سازماندهی حجرههای متعدد پیرامون حیاط مرکزی طرح انداخته می شدند که این شیوۀ طراحی بر اسکان و استراحت کاروانیان متمرکز بوده است.
مقاله ۵
تحلیل نقش هندسۀ کالبد در شکل گیری گنبد یخچال های استان کرمان | نیما ولی بیگ، نوشین نظریه
بخش زیادی از کشور ایران در شمول مناطق گرم و خشکی است که در آن تهیۀ آب گوارا در فصل های گرم سال همواره دشوار بوده است. معماران برای رفع معضل مردم این مناطق، یخچال های سنتی را ابداع کرده اند. هندسه یکی از عوامل اثرگذار در طراحی فرم این یخچال هاست. بررسی و گونه شناسی هندسی یخچال ها در حفظ و نگهداری این عنصر معماری مؤثر است. بر اساس بررسی های صورت گرفته، پژوهشی دربارۀ جایگاه هندسه در گونه شناسی فرم عناصر یخچال های استان کرمان ( به خصوص گنبد آن ها( انجام نشده است. در این پژوهش سعی شده است برای نخستین بار به جایگاه هندسه در فرم و شکل گنبد یخچال های استان کرمان پرداخته شود.
مقاله ۶
مطالعات خاک شناسی مصالح خشتی تاریخی و باستانی در مناطق مختلف ایران | منیژه هادیان دهکردی
خشت یکی از انواع مصالح گلین و اصلی در بناها و آثار معماری گلی بهجامانده از دوران پیش از تاریخ در مناطق مختلف ایران است. به همین دلیل مطالعه روی این مصالح و فرایندهای فرسودگی آن ها همواره مورد توجه متخصصان حفاظت و مرمت بوده است. کیفیت این مصالح که مفهومی نسبی دارد صرف نظر از کاربرد و نحوۀ ساخت و عمل آوری، تابعی از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی مواد سازنده همچون دانه بندی و میزان چسبندگی خاک مورد استفاده و همچنین نوع کان یهای رسی و نمک های محلول و غیر محلول در آن هاست.
مقاله ۷
گمانه زنی باستا نشناسی و مطالعات مقدماتی به منظور حفاظت و استحکا مبخشی ایوان غربی تخت سلیمان | میثم لباف خانیکی، علیرضا شا همحمدپور سلمانی
ایوان غربی یا ایوان خسرو یکی از عناصر شاخص معماریِ دورۀ ساسانی در تخت سلیمان است. این ایوان در گوشۀ شمال غربیِ محوطۀ مرب عشکل دور دریاچه قرار دارد. ساختار اصلی ایوان متعلق به دورۀ ساسانی است و در دورۀ ایلخانی )سدۀ هفتم هجری( بازسازی شده است. در حال حاضر سالم ترین بخش آن، جرز شمالی است که برای استحکا مبخشی به شبکه ای از داربست فلزی مسلح شده است. وضعیت متزلزل این جرز، لزوم عملیات حفاظتی را گوشزد می کند. از این رو بخش مطالعات معماری و باستان شناسی پروژه از سال ۱۳۹۵ آغاز شد. این کار با همکاری سازمان میراث فرهنگی کشور و دانشگاه درسدن آلمان آغاز شده است
