فصلنامه مسکن و محیط روستا شماره ۱۶۷

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

مسکن روستایی به‌واسطه تعداد، گستردگی، اقتصاد شکننده و نقش تعیین‌کننده آن در توسعه پایدار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. محصول توجه به این مهم، سیاست‌های توسعه وارتقای مسکن روستایی است که منجر به ارائه پیشنهاد الگوی مسکن روستایی برای اقلیم‌های مختلف شده است. همچنین با پیشرفت علوم و توسعه ابزارهای دقیق و معتبر شبیه‌سازی، امکان ارزیابی کمّی و نیز بهسازی طرح‌های پیشنهادی ایجاد شده است. این فرصت در کنار اهمیت موضوع مسکن روستایی امکان ارزیابی عملکرد الگوهای پیشنهادی و پیشبرد طرح و ارائه جزییاتی برای بهبود عملکرد آن‌ها را فراهم می‌سازد.

 

مباحث زیست‌محیطی و به‎ویژه انرژی نقشی کمرنگ در تدوین طرح‌های مطالعاتی روستایی دارند و منجر به پیامدهای منفی زیست‌محیطی همچون مصرف بی‌رویه انرژی می‌شوند. بخش عمده‌‌ مصرف انرژی روستاها به ساختمان‌های مسکونی تعلق دارد و شکل بافت روستا یکی از عوامل تأثیرگذار ب این مسئله است. اغلب پژوهش‌های پیشین به‌بررسی مصرف انرژی در مقیاس خرد و به‌صورت تک‌بنا پرداخته‌اند و مصرف انرژی تک‎بنا به‌عنوان جزوی از کل بافت روستا و در مقیاس واحد همسایگی کمتر مورد توجه قرارگرفته است

 

 دریافت کامل مقاله

مسکن بومی از پدیده­های ارزشمندی است که توانسته ارزش­هایی از جمله فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و مذهبی را در خود متجلی کند. از آنجا که ارزش­های نهفته در مسکن بومی هر شهر و روستا، بیانگر تفکر آن مردم می‌باشد، لذا آرامش و کیفیت زندگی مردم نیز در گرو حفظ همین ارزش­های معماری بوده است. در ایران با وجود تنوع محیطی و اقلیمی، انواع گوناگونی از معماری­های بومی که دارای جنبه‌ای هویتی بودند، شکل گرفتند که شناخت آن‌ها می‌تواند در جهت شناسایی معماری ایرانی سودمند باشد.

 

 

---

مسکن روستایی به‌عنوان مهم‌ترین عنصر کالبدی بافت فیزیکی روستاها، محلی برای سکونت و مکملی برای انجام فعالیت‎های اقتصادی ساکنین محسوب می‎شود. استفاده از مصالح غیراستاندارد، قدمت دیرینه بناها و غیرمقاوم بودن خانه‎های قدیمی در مقابل رخدادهای طبیعی، برنامه‎ریزان و سیاست‎گذاران دولتی را بر آن داشته تا در راستای ارتقای شاخص‎های کمی و کیفی مسکن روستایی، اقداماتی عملی انجام دهند. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تحول در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی مسکن روستایی، در نتیجه عملکرد طرح ویژه بهسازی مسکن انجام شده است.

 

با گذشت  بیش از چند دهه از اجرای طرح­های هادی روستایی کشور و صرف هزینه­های زیاد در مراحل مختلف تهیه و اجرای طرح­ها، هنوز شاهد عدم توسعه مناسب فضا و کالبد سکونتگاه‌های روستایی هستیم. ارزیابی طرح­های هادی در مراحل مختلف از جمله راهکارهای مهم برای رفع نواقص این طرح­ها و تقویت آن‌ها می­باشد. در پژوهش حاضر به تحلیل ادراک جامعه محلی از بازساخت کالبدی- فضایی اجرای طرح هادی در دهستان رشتخوار پرداخته شد. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن، توصیفی- تحلیلی است.

 

امروزه راهبردهای زیست­محیطی در برنامه­ریزی روستایی، سازماندهی فعالیت‌های مرتبط با منابع طبیعی با هدف حفاظت از محیط از طریق آگاه­سازی جوامع محلی می­باشد. در همین راستا، پژوهش حاضر درصدد تبیین تحلیل فضایی عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر آگاهی‌های زیست­محیطی روستاییان شهرستان گرگان می­باشد. تحقیق حاضر از حیث روش، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات،  پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر را سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان گرگان تشکیل می­دهند. برای انتخاب خانوارهای نمونه، کلیه روستاها با توجه به طبقه­ای (برحسب خانوار) که در آن قرار داشتند، کدبندی و با استفاده از نرم­افزار Mini-Tab، تعداد هشت روستا به‌شیوه کاملاً تصادفی (چهار روستا در منطقه دشتی و چهار روستا در مناطق پایکوهی) انتخاب شدند.

 

کلیه سنگ­های به کار رفته در ساخت یادمان­های تاریخی و فرهنگی تحت تاثیر هوازدگی، به معنای ایجاد تغییرات ساختاری در سطح و عمق سنگ، دچار انواع مختلف آسیب و در نهایت تخریب می­شوند. توف­های آتشفشانی با خواصی چون نرمی، تخلخل بالا، سبکی، سهولت در کنده­کاری و کارپذیری در ساخت بسیاری از آثار شاخص معماری جهان مورد استفاد قرار گرفته­اند، این گونه سنگ از نظر دوام، جزو سنگ­های ضعیف محسوب می­شود.

 

 

از زمان استقرار سکونتگاه‌های روستایی در سطح دنیا، همواره بخشی از آن‎ها به‎دلایل مختلف از جمله بلایای طبیعی، حفاظت از منابع و عرصه‌های طبیعی، جنگ، پروژه‌های توسعه شامل دسترسی به ‌منابع، خدمات و امکانات مناسب و سایر عوامل از مکان اولیه خود به مکان‌های دیگر جابه‎جا شده‌اند. در این زمینه کیفیت زندگی روستاییان در روستاهای جدید از دغدغه‌های اصلی متولیان و صاحب‌نظران توسعه روستایی است.

 

به‌دنبال سوانح، بخش زیادی از جامعه دچار تروما (ضربه روانی) می‌شوند. در شرایط پساسانحه، احتمال نابودی ساختارهای فردی-اجتماعی بازمانده و پیچیده‌تر شدن مشکلات به‌واسطه رویکرد، سیاست­ها و مداخلات مرتبط با تأمین مسکن موقت، زیاد است. تحقیق حاضر بر مبنای تحلیل و رتبه­بندی ویژگی­های مورد انتظار از مسکن و سرپناه موقت، در چارچوب رویکرد علمی مراقبت آگاهانه از ضربه روانی سانحه و با رویکرد کاهش استرس­های محیطی، به‎عنوان نقطه شروعی برای بازتوانی روحی- روانی، در ایران انجام شده است.