فصلنامه مسکن و محیط روستا شماره ۱۳۵

 

 

 

 

 

 

 

---

هدف اصلی نوشتار حاضر نیل به تصویر و تصوری بیش و کم روشن از اصول و قواعد شهرسازی بومی (ایرانی – اسلامی) است. از یک سو، مکتب شهرسازی اصفهان به‌دلیل تبیین روشن و دقیق مضمونی، در تاریخ معماری و شهرسازی ایران، به‌عنوان نمادی از شهرسازی بومی معرفی گردیده و شرح و بسط یافته است، و از سوی دیگر دو جنبش «نوشهرگرایی» و «هسته‌های سازمند شهری» Urban Village)) به مثابۀ نمادی از نظریه‌های معاصر شهری و روستایی، که ریشه در انگاره پایداری دارند، بازخوانی شده‌اند.

 

بحران انرژی و ضرورت صرفه‌جویی در مصرف آن، لزوم تجدیدنظر در نحوه ساخت و ساز را به یکی از ارکان اصلی برنامه‌ریزی و طراحی کشور تبدیل نموده است. این مسئله به‌خصوص در روستاها که همواره از منابع کمتری نسبت به شهرها برخوردار بوده‌اند، حیاتی‌تر است. پایین‌ بودن سطح زندگی در روستا، نبود تخصص، دور بودن از امکانات شهری، مشکل دسترسی، مشکلات معیشتی و امثال آن از عواملی هستند که لزوم توجه به صرفه‌جویی انرژی در این مناطق را چند برابر می‌کند.

 

 دریافت کامل مقاله

 

 

---

سکونتگاه‌های روستایی به‌عنوان کهن‌ترین شکل اجتماعات انسانی به دنبال تغییر در شیوه معیشت و نحوه زندگی، عموماً بر پایه کشاورزی و فعالیت‌های وابسته به آن در فضاهای جغرافیایی دارای منابع آب و خاک حاصلخیز ایجاد شده، رشد و گسترش یافته‌اند. در این راستا نوع غالب از شیوه معیشت در این کانون‌های زیستی علاوه بر اینکه گویای کارکرد روستا در آن ناحیه است، عاملی مهم و تأثیرگذار بر بافت، کالبد و شکل منازل مسکونی نیز می‌باشد.

 

اجرای طرح هادی روستایی به منزله یک مداخله کالبدی، روستاها را از ابعاد مختلف (زیست محیطی، اجتماعی – فرهنگی، اقتصادی و مدیریتی – نهادی) متأثر ساخته، دستخوش تغییر و تحول کرده است. هر چند سیاستگذاران اثربخشی همه جانبه‌ای را از اجرای این طرح دنبال می کنند اما امروزه اهمیت اصلی و چشمگیر آن در اثربخشی اقتصادی است.اجرای این طرح از سال ۱۳۶۸ توسط دولت (بنیاد مسکن انقلاب اسلامی) آغاز گردید.

 

 

هر ساله میلیون ها نفر از مردم جهان، در پی اجرای پاره ای از پروژه های عمرانی، به اجبار از محل زندگی خود رانده شده، و در حاشیۀ شهرها، در شرایط دشوارتری نسبت به قبل از جا به جایی، استقرار می یابند. مقالۀ حاضر در جستجوی پاسخی است برای این سؤال که چگونه می توان در شرایط عادلانه، برای جا به جایی غیر اختیاری برنامه‌ریزی نمود و آن را تحقق بخشید. مایکل ام سرِنیا در مدل خطر و بازسازی خود، سؤال های پایه ای در مورد جا به جایی را چگونه فقیر شدن رانده شدگان و چگونگی جلوگیری از آن، می داند.

 

با توجه به اینکه «مدیریت ریسک و بحران سوانح طبیعی»، فرایندی حساس و ارگانیک است؛ میزان مشارکت مردم (در مراحل تصمیم‌گیری، اجرا و نیز نظارت و ارزیابی) می‌تواند به‌عنوان بازوی توانمند مسئولین ستادی، در مدیریتِ فرایند کاهش ریسک و تبعات بحران ناشی از سوانح طبیعی تأثیرگذار باشد. در همین راستا پژوهش حاضر با رویکرد تحلیلی، سعی بر آن دارد تا با شناخت رابطه عوامل و سازوکارهای مؤثر بر جلب مشارکت مردم در مراحل مختلف مدیریت سوانح طبیعی و به‌منظور کاهش خطر ؛ راهکارهایی را به‌منظور جلب مشارکت و همکاری هدفمند مردم در این خصوص، ارائه دهد.