فصلنامه مسکن و محیط روستا شماره ۱۲۷

 

 

 

 

 

 

 

 

---

بررسی تاریخ تمدن در ایران زمین نشان از قدمتی هزاران ساله و ریشه‌ای بسیار کهن دارد و سوابق آن تا چند هزار سال پیش پیدا شده است. اولین نشانه‌های تمدن در ایران به حدود شش هزار سال پیش از میلاد می‌رسد، که انسان‌های ساکن در کوه‌ها و غارها کم‌کم به سمت دشت‌های حاصلخیز شرق، مرکز و غرب نزدیک شدند.

 

معماری روستایی ایران به لحاظ ماهیت کارکردی و پاسخگویی به نیازهای انسانی فعالیت‌های مردمی، عناصر تولیدی و محیط زیست، مجموعه‌ای همگن و متشکل با هویت کالبدی خاص را تشکیل می‌دهد که تجلّی گاه ارتباطات و کارکردها و نقش چند عملکردی فضاها است. طرح، تکنولوژی و شیوه ساخت مسکن روستایی، ابعاد، تناسبات، مقیاس و انطباق با شرایط درون و بیرون واحد مسکونی همه و همه از میزان تأثیر و تقویت روابط انسانی با امکانات و شرایط محیط طبیعی و الزاماتی حکایت دارد که بصورت تجربی و در طول زمان به صورت اصول، معیارها و کمیت هایی در ساختار فضایی مسکن بروز یافته است.

 

 دریافت کامل مقاله

 

 

---

تهیه و اجرای طرح هادی روستایی با بیش از دو دهه سابقه از اساسی‌ترین اقداماتی است که به منظور توسعه فیزیکی روستاهای ایران اجرا شده است. با توجه به ادامه روند اجرای این طرحها، ارزشیابی اثرات کالبدی اجرای طرحها موضوع مهمی است که می‌تواند از یک سو پیامدهای اجرای طرح را در روستاها مشخص کند و از سوی دیگر با شناسایی قوتها و ضعف‌های موجود اطلاعات لازم را برای مدیریت بهتر طرح‌ها فراهم نماید.

 

معمولاً آنچه در بیان هدف طرح هادی گفته می‌شود، ایجاد بستر لازم برای توسعه، رشد و بالندگی روستا طی یک افق ۱۰ ساله است. براساس ماده ۷ اساسنامه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی مصوب آذر ماه ۱۳۶۶ مجلس شورای اسلامی این مهم بر عهده بنیاد گذاشته شده است و دستگاههای ذیربط موظفند هماهنگی با این نهاد را در دستور کار خود قرارداده و مردم نیز در این امر مشارکت نمایند.

 

ساختمان‌ها و زندگی در آنها در طول دو دهه گذشته بسیار تغییر کرده است. در واقع می‌توان گفت که به‌جز تعداد کمی از استثناهای موجود، ساختمان‌های کنونی از آن نوع زیستگاهها نیستند که به حال حاضر تعلق داشته باشند. با توسعه در زمینه مصالح، فرآورده‌ها و روش‌های ساخت ابداعی، حرکت به سوی ساختمان‌هایی با کارایی بالاتر و صرفه اقتصادی بهتر و سازگار با محیط زیست امری ضروری می‌نماید.

 

باور روستاییان و رضایت آنان نسبت به عملکرد سازمان‌ها نقش مهمی در اشتیاق به ماندگاری در روستا و افزایش میزان تولید دارد. اما این نکته که رضایت روستائیان با توجه به چه متغیرهایی مطرح می‌گردد، نکته بسیار با اهمیتی است که در بیشتر اوقات نادیده گرفته می‌شود. چرا که صِرف دریافت نظر مساعد و یا نامساعد افراد به طور اعم و روستاییان به طور اخص از نحوه عملکرد سازمانها، نمی‌توان به قضاوت در زمینه میزان موفقیت عملکرد آنها پرداخت.

 

شاخص‌های مسکن شاید مهمترین و کلیدی‌ترین ابزار در برنامه‌ریزی مسکن باشند. بررسی شاخص‌های اجتماعی مسکن یکی از وسایل و شیوه‌های شناخت ویژگی‌های مسکن به شمار می‌رود که می‌توان به کمک آن پارامترهای موثر در امر مسکن را شناخت و هرگونه برنامه‌ریزی و تصمیم مسکن را تسهیل نمود. در این مقاله با توجه به نقش شاخص‌های اجتماعی در برنامه-ریزی توسعه مسکن به معرفی برخی از شاخص‌های کیفی مسکن (امکانات و تسهیلات، مصالح ساختمانی و سوخت مصرفی) در سطح استان‌های کشور پرداخته شده و نقش این شاخص‌ها در برنامه‌ریزی و توسعه مسکن مورد بررسی قرار گرفته است.