تأليفاتمجلاتمجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایرانمقالات
مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۵
فهرست مقالات در مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۵
۱- فهم چیستی پوشش پتکانه از طریق تحلیل نمونه‌های نخستین در معماری ایران | هادی صفایی‌پور، غلامحسین معماریان، محمدرضا بمانیان
۲- بررسی و تبیین سیر تحول سیاست‌ها و برنامه‌های حفاظت از میراث فرهنگی، بازۀ زمانی سال ۱۳۵۷تا۱۳۹۱ | سمیه فدایی‌نژاد، پیروز حناچی
۳- بررسی سه منارۀ مهم دورۀ سلجوقی؛ چهل‌دختران اصفهان، تاریخانۀ دامغان و مسجد جامع ساوه | میترا آزاد
۴ – بررسی تطبیقی باغ‌سازی ایران در دوران ساسانی و اسلامی براساس توصیف‌های بهشتی | مهدی حمزه‌نژاد، پریا سعادت‌جو، مجتبی انصاری
۵ – تحلیل فرهنگی خانۀ سلماسی تبریز بر اساس نظریۀ رپوپورت | فرزین فردانش، پریسا محمدحسینی، علی‌اکبر حیدری
۶- درآمدی بر مفهوم «مفصل» در معماری براساس روش هایدگریِ ریشه‌شناسی واژه | ژیلا رضاخانی
۷- اطوار مرکز، تحلیلی بر مراتب مفهوم مرکز در معماری | ضحی ندیمی، کاظم مندگاری، علی محمدی
۸- مدرسۀ جعفرآباد بنایی ناشناخته از دورۀ صفوی | عباس‌علی احمدی، محسن جاوری
۹- گزارش علمی: نقش دانشکده‌های معماری در نقشۀ راه تحقق معماری شایستۀ ایران اسلامی (نمونۀ موردی: تلاش‌های دانشکده معماری و هنر دانشگاه کاشان) | سلمان نقره کار
چکیده مقاله ۱ مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۵
براساس تعریفی اولیه، پتکانه نوعی گوشه‌سازی است شامل چند ردیف تاقچه (تاسه) که روی هم سوار می‌‌شوند و جلو می‌آیند. توسعه و تکامل این اندام منجر به شکل‌گیری یکی از جالب‌ترین و پیچیده‌ترین تاق‌های ایرانی به نام تاق پتکانه می‌گردد که به‌دلیل شباهت با برخی دیگر از گونه‌های تاقی و پوشش‌های تزئینی، کمتر به‌عنوان یک پوشش مستقل به آن پرداخته شده است. این مقاله در پاسخ به یک سؤال بنیادی شکل گرفته است که «مفهوم پتکانه به‌عنوان یکی از گونه‌های پوشش فضا در معماری ایران چیست؟»
چکیده مقاله ۲ مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۵
بررسی و تبیین سیر تحول سیاست‌ها و برنامه‌های حفاظت از میراث فرهنگی، بازۀ زمانی سال ۱۳۵۷تا۱۳۹۱ | سمیه فدایی‌نژاد، پیروز حناچی
بسترها و عوامل گوناگونی در فرایند شکل‌گیری سیاست‌ها و برنامه‌های حفاظت از میراث فرهنگی در ایران تأثیر‌گذار بوده‌اند. در این راستا مقالۀ حاضر، تغییرات ساختاری سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور متأثر از تحولات و رویدادهای فرهنگی ـ اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور را که نقش مؤثری در فرایند شکل‌گیری سیاست‌ها و برنامه‌های حفاظت داشته‌اند، مورد بررسی قرار داده است؛ از این رو، هدف اصلی این مقاله بررسی و تبیین سیر تحول سیاست‌ها و برنامه‌های حفاظت از میراث فرهنگی، به‌ویژه از دیدگاه سازمان میراث فرهنگی است.
چکیده مقاله ۳ مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۵
بررسی سه منارۀ مهم دورۀ سلجوقی؛ چهل‌دختران اصفهان، تاریخانۀ دامغان و مسجد جامع ساوه | میترا آزاد
مناره‌ها ی سلجوقی ایران از عناصر مهم معماری اسلامی از نظر حکمی، فرم معماری، سازه و تزئینات هستند که در این چهار حوزه، نیاز به بررسی و تحقیق دارند. احداث مناره در ایران، به‌عنوان راهنما و هدایت معنوی و مادی، از دورۀ پیش از اسلام، آغاز و در عصر سلجوقی به اوج تکامل خود رسید. آن‌ها ابتدا به‌صورت منفرد در دشت‌ها، در کنار راه‌های مهم و مسیر کاروان‌ها و سپس در نزدیکی مساجد و مدارس، به‌عنوان یک عنصر مهم و نشانه، قرار گرفتند.
باغ به‌مثابۀ تمثالی از بهشت، همواره در میان باورهای ایرانیان، جایگاه مقدسی داشته است. برخلاف اندیشه‌های رایج مبنی بر هویت و ساختار یکسان باغ ایرانی در طول تاریخ، شاخصه‌های اصلی باغ‌سازی در ادوار گوناگون بسیار متغیّر بوده است. به‌نظر می‌رسد این تفاوت‌ها با تغییر آیین‌های دینی که تعاریف متفاوتی از بهشت آرمانی ارائه می‌دهند، نمود بارزتری یافته و مستلزم تأملی دقیق‌تر است. این پژوهش سعی بر این دارد تا ضمن بررسی مصادیقی از دوران ساسانی و دستیابی به الگوی کلی باغ‌سازی در این دوران، تغییرات صورت‌گرفته در آن با ورود به دوران اسلامی را مورد ارزیابی قرار دهد؛ همچنین با بررسی شاخصه‌های بهشت آرمانی و مبانی نظری مرتبط با این مقوله در ادیان زرتشت و اسلام، حکمت دستیابی به این الگوها و دلایل تفاوت‌های کالبدی باغ‌های این دو دوره مشخص می‌شود.
در این تحقیق با فرض اینکه خانه بیانی از فرهنگ است، سعی در شناخت خانه‌ای قاجاری در تبریز و چگونگی ارتباط آن با بستر فرهنگی شده است. بدین منظور، از دیدگاه ایمس رپوپورت در تدوین چارچوب نظری این تحقیق بهره گرفته شده است. استفاده از دیدگاه وی علاوه بر این که به شناخت خانۀ سلماسی و مختصات آن کمک میکند، به ارائۀ روشی میانجامد که می‌توان از آن برای فهم و خوانش مصادیق معماری ایران، از جمله خانه‌ها سود جست. زیرا، رپوپورت برای تبیین ارتباط میان محیط مصنوع و فرهنگ، تعاریف و راهکارهایی براساس مطالعات محیطی ـ رفتاری ارائه داده است.
چکیده مقاله ۶
این پژوهش در حوزۀ نظری معماری جای می‌گیرد. هدف اولیۀ آن نیز ریشه‌یابی واژۀ «مفصل» است؛ اما با دستیابی به آن، مسیر کشف اهداف والاتر این پژوهش را که در آینده قابل دستیابی است، نیز طی می‌شود؛ اهدافی نظیر چیستی مفصل و در نتیجه چگونه طراحی‌کردن آن. باور بنیادین این پژوهش را بدین مضمون می‌توان مطرح کرد که «یک مفصل شامل مفاهیمی والاتر از یک اتصال صرف است». ازآنجاکه مسیر عمدۀ این گفتار ریشه‌شناسی واژه است، مطالعۀ اسنادی رویۀ برگزیده برای پژوهش و توصیف و تحلیل دو شیوۀ پیگیریِ آن بوده‌اند.
یکی از مفاهیمی که در مطالعات نظری معماری از آن بسیار سخن گفته شده، مفهوم «مرکز» است. در حوزۀ هنر و معماری، کریستیان نوربرگ شولتس، رودولف آرنهایم و کریستوفر الکساندر، مفهوم «مرکز» را مبنا و اساس نظریه‌پردازی‌های خویش قرار داده‌اند. با رجوع به سخنان نظریه‌پردازان در این باب، آشکار می‌شود که آن‌ها از منظرهای متفاوتی به این مفهوم واحد نگریسته‌اند؛ بنابراین، با جمع‌آوری و کنار هم گذاشتن آرای این نظریه‌پردازان، نه تنها این مفهوم آشکارتر نمی‌شود، بلکه بر ابهام آن افزوده می‌شود. این نوشتار در پی آن است که با تأمّل در آرای مختلف دربارۀ مرکز و یافتن جایگاه هر سخن، این ابهام را تا حدی برطرف کند.
مدرسۀ جعفرآباد در فاصلۀ ۵۰ کیلومتری شمال اصفهان در دشت باستانی برخوار قرار گرفته و برای اولین بار، توسط نگارندگان شناسایی شده است. تحقیق حاضر به‌منظور پاسخ به پرسش‌هایی همچون تعیین زمان ساخت بنا، دلیل ساخت مدرسه در جعفرآباد و تعیین ارتباط مدرسه با سایر ابنیه و علت قرارگیری مدرسه در بافت فعلی جعفرآباد انجام شده است. روش مورد استفاده در این مقاله، توصیفی‌ـ تحلیلی است؛ بر همین اساس، پس از بررسی سطحی باستان‌شناختی آثار و مواد فرهنگی جعفرآباد، مدرسه مورد مطالعه به دقت ثبت و مستند‌سازی شده و در مرحلۀ بعد با مطالعۀ متون و منابع مکتوب تاریخی، به‌ویژه سفرنامه‌ها، متون جغرافیایی محلی و برخی تواریخ مرتبط با دوران صفوی و قاجار و برخی کتب و منابع دورۀ معاصر و همچنین بررسی ارتباط جعفرآباد با سایر سکونت‌گاه‌های دشت برخوار، پاسخ‌گویی به سؤالات مطرح‌شده مورد نظر بوده است.
