مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۳ بهار ۱۳۹۲
فهرست مقالات در مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۳
۱- معماری بی‌زمان، وحدت جوهرۀ عقلی و گوناگونی پویندۀ صورتها در ادوار به‌هم‌پیوستۀ تاریخ | محمّد علی آبادی
۲- خاک و خِرَد، تأملی در شأن معماری در مثنوی معنوی | حمیدرضا پیشوائی، مهرداد قیومی بیدهندی
۳- گونه شناسی مسجد ـ مدرسه در معماری اسلامی ایران، بررسی چگونگی ارتباط میان فضای آموزشی و نیایشی | محمد مهدی هوشیاری، حسین پورنادری، سید مرتضی فرشته‌نژاد
۴ – رویکردی به احیاء مهمان‌خانه قاجاری قزوین | اصغر محمدمرادی، مهرزاد پرهیزکاری
۵ – بهبود کیفی طراحی بر پایه مدیریت بهینه عوامل مؤثر | احسان درری جبروتی، سید غلامرضا اسلامی
۶- بررسی سازه هدف و کاربست آن در ایجاد انگیزش در نوآموز معماری | محمد نیک‌کار، عیسی حجت، عباسعلی ایزدی
۷- ادراک شهروندان از منظر ساختمان‌های بلند شهری، نمونه موردی هتل چمران شیراز | محسن فیضی، علی اسدپور
چکیده مقاله ۱ مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۳
گوناگون شدن پدیداری جوهرۀ واحد عقلی و یا علمی در آثار (یا صورت های کالبدمند آن جوهرۀ عقلی) در هر یک از ادوار به‌هم‌پیوستۀ تاریخ، موضوع کُلّی این مقاله است. در این نوشتار برآنیم تا از منظر تفکّر توحیدی اسلام و در بستری نزدیک به گویش فلسفی آن بگوییم که هر موجود شاخصی و از جمله هر اثر شاخص و منحصربه‌فرد از مجموعه آثار زیبا و پسندیده معماری تنها و تنها در دوره زمانی مشخص و مخصوص به خود از طول تاریخ، اثری بایسته و شایسته است، و کاری است کاملاً به‌جا، به‌موقع و قانون‌مدار؛ بنابراین نیک و پسندیده که با هندسه‌ای مشخص و متعیّن به حدود کمّی و کیفی خاص که در موقعیت زمانی و مکانی منحصربه‌فرد و لذا تکرار ناشدنی در صفحه آیینه وار جهان گذران (و لحظه به لحظه نو شونده) ظاهر و پدیدار می‌گردد.
چکیده مقاله ۲ مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۳
مولوی، معمار یا نظریه‌پرداز معماری نبوده است؛ اما در مثنوی به سبب‌های گوناگون، به تصریح یا به تلویح، به عمد یا غیرعمد، به معماری توجه کرده است. این را میشود در چند مرتبه مشاهده کرد: خبر دادن از عالم معماری که در آن می‌زیسته است؛ به کار بردن صورت‌های معماریانۀ خیال در سخن؛ برقرار کردن نسبت میان معماری و هستی؛ پیش نهادن نظرهای کلی، که به معماری هم قابل تعمیم است؛ دعوت به ذکر خدا به واسطۀ معماری. در این مقاله کوشیده‌ایم، به روش تفسیر متن با متن، شأن معماری را از خلال ابیات مثنوی دریابیم. این کار را در مراتب یادشده و در جهت پاسخ‌گویی به چند پرسش اصلی انجام داده‌ایم: نسبت معماری با هنر و صنعت و پیشه؛ تجلی معماری در زبان مثنوی؛ نسبت معمار با خیال؛ ویرانی در برابر آبادانی؛ تجلی جهان معماری مولوی در آثار و مناقب‌نامه‌هایش؛ ویژگی‌های مادی و غیرمادی مکان مطلوب؛ معماری در مقام واسطۀ ذکر.
چکیده مقاله ۳ مجله علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران شماره ۳
اگرچه آگاهی اندکی از وضعیت فراگیری دانش در ایران پیش از اسلام در دست میباشد، با ورود اسلام به ایران، دانشاندوزی که این بار با دین پیوندی مستحکم داشت، در این سرزمین به شکوفایی میرسد. بر اساس سنت وعظ و خطابه پیامبر(ص) به یارانش، نخستین مکانی که در سده های نخستین اسلامی به منظور آموزش مورد استفاده قرار میگرفت، مسجد بود. با اینکه در دوره های بعد، مدارس مستقل به وجود آمدند، به دلیل آموزش دینیِ مدارس، دوباره پیوند مسجد و مدرسه به گونههای مختلف شکل می گیرد و مسجد ـ مدرسه در معماری اسلامی مطرح میشود، اما به این‌گونه معماری تاکنون بسیار کم پرداخته شده است.
مهمان‌خانه بزرگ قزوین را می‌توان اولین هتل ایرانی معرفی کرد که دارای امکاناتی فراتر از زمان خود بود. این بنای ممتاز در سال ۱۲۹۷ هجری قمری/ ۱۲۵۹ هجری شمسی با منظمات دیگری همانند چاپارخانه و پست‌خانه، جزء مجموعه دولتی ساخته شد و هدف از ساخت آن، ایجاد رفاه لازم برای سفیران و مسافران خارجی در بدو ورود به پایتخت بود. بنای مذکور در انتهای خیابانِ ساخته شده متعلق به دوره صفویه، مقابل سردر ورودی دولتخانه صفوی قرار داشت و در دوره پهلویِ اول هنگام امتدادِ آن خیابان، تخریب شد.
مقاله حاضر، به اهمیت توجه همه‌جانبه به عوامل طراحی میپردازد. این مقاله ابتدا به معرفی فاصله میان میزان و سطح توانمندی‌های شکل گرفته در محیط‌های دانشگاهی با توانمندی‌های مورد انتظار از فارغ‌التحصیلان در فضای حرفه‌ای میپردازد و در ادامه، یکی از عوامل این نقیصه را در نظر نگرفتن بخش یا بخش هایی از عوامل و متغیرها معرفی می‌کند. مطلب دیگر، تعاملی است که میان ارکان مختلف عوامل طراحی رخ می‌دهد. ارتباط میان موضوع‌های مختلف طراحی، ویژگی های طراحی و بستر طرح با روش طراحی و در نهایت، تأثیرگذاری و تأثیرپذیری آن‌ها از یکدیگر، ساختار پیچیده‌ای را می‌سازد که توجه به آن اجتناب‌ناپذیر است.
چکیده مقاله ۶
با گسترش روابط ایران و غرب از اوایل سده چهاردهم هجری شمسی، تغییرات گسترده‌ای در ساختار اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و آموزشی به وجود آمد. همگام با این تحولات، روند آموزش معماری نیز تحت تأثیر قرار گرفت، و آموزش سنتی و شیوه استاد ـ شاگردی، جای خود را به آموزش امروزی و شیوه دانشگاهی (آکادمیک) داد. از سال ۱۳۷۸، اعمال بازنگری‌ها و تصمیمات شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم، سطح رشته معماری را ازکارشناسی ارشد پیوسته به کارشناسی پیوسته تغییر داد و کنکور اختصاصی ورود به رشته معماری برداشته شد. کاهش شناخت نسبی داوطلبان از این رشته، بروز بی‌انگیزگی و یا کاهش انگیزه دانشجویان و به خصوص نوآموزان معماری نسبت به رشته و کار خود، از پیامدهای این بازنگری است؛ از آنجا که بی‌انگیزگی نوآموزان معماری در حال تبدیل شدن به یکی از دغدغه‌های آموزش معماری است، ضرورت پرداختن به دلایل پیدایش، و روش‌های کاهش بی‌انگیزگی و برطرف کردن آن احساس میشود.
چکیده مقاله ۷
ساختمان‌های بلند شهری به واسطه ظرفیت نشانهای خود، نقش مهمی در خلق تصویر ذهنی شهروندان از شهر دارند. پژوهش حاضر به بررسی ادراک شهروندان از منظر هتل چمران که در حال حاضر با ارتفاع ۱۱۰ متر بلندترین ساختمان شیراز است، میپردازد. در این پژوهش از راهبرد اسنادی در بخش نظری و راهبرد پیمایش اجتماعی استفاده شده است. تأکید این نوشتار بر وجوه معنایی و بصری منظر این بنا در ادراک شهروندان بوده و در بخش‌های متعدد شناختی، احساسی، تفسیری و ارزش‌گذاری ارزیابی شده است. جامعه آماری شامل ۱۰۰ نفر (به نسبت برابر از هر دو جنیست) بوده که به روش تصادفی، انتخاب و پرسشنامهای شامل سؤالات باز و بسته بین آنان توزیع گردیده و تحلیل دادهها در نرمافزار SPSS (نسخه ۱۹) انجام شده است.
