فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهر ایرانی شماره ۳۱

---

چکیده مقاله ۱ فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهر ایرانی شماره ۳۱

حواس پنج‌گانة انسان ابزارهایی هستند که درک پدیده‌ها، محیط و فضای پیرامون انسان را برای او امکان‌پذیر می‌سازند. به دلیل غالب بودن حسّ بینایی بر دیگر حواس، توجّه طرّاحان محیط کالبدی نیز اغلب به طرّاحی بصری است؛ غافل از آن‌که عدّه‌ای از افراد اجتماع، از درک کیفیّت‌های بصری ناتوان‌اند. خلق فضایی بصر محور که سایر ادراکات مخاطب خویش را نادیده گرفته، باعث ایجاد فضاهایی ناآشنا برای مخاطب در محیط کالبدی معماری و شهر و غیر انسانی شدن آن‌ها شده است.

 

بافت‌ مناطق تاریخی دورة اسلامی نشان می‌دهد که عوامل مختلفي چون اقليم و فرهنگ بر چگونگی ساختار و شکل‌گیری خانه‌های مسكوني تأثيرگذار بوده است. در بخش دستگردان طبس خانه‌های سنّتی متعدّدی وجود دارد که تعلّق تاریخی آنها به دوره‌هاي صفویّه تا قاجار باز می‌گردد. این خانه‌ها با ساختار پیچیده و متفاوت خود، چهرة دگرگونی در میان بافت سنّتی منطقه، به‌وجود آورده‌اند. با توجّه به قرارگرفتن ناحیه دستگردان در اقلیم گرم و خشک، بناهای این منطقه متناسب با شرایط آب و هوایی بیابانی شکل پذیرفته‌اند.

 

دریافت کامل مقاله

---

دهد شت از جمله شهرهای تاریخی در جنوب غربی ایران، بیش‌ترین رونق خود را در عصر صفویه داشت. این شهر امروزه در حاشیة جنوب شرقی شهر جدید قرار دارد . با توجّه به قرارگیری این شهر در اقلیم نسبتاً گرم و خشک، مؤلّفه‌های محیطی و جغرافیایی متعددی در شکل‌گیری و ماندگاری آن مؤثّر بودند . چگونگی بر هم‌کنش این عوامل طی قرون متمادی مسأله پژوهش پیش‌رو است.

سرعت توسعه در شهرهای تاریخی و افزایش پیچیدگی کارکردهای شهری در دهه‌های اخیر سبب ایجاد تغییرات بسیار در محدودة تاریخی شهرها و رویارویی جریان‌های حفاظت و توسعه شده است. رویکرد «منظر شهری تاریخی» به مثابه رویکردی متأخّر در حوزة حفاظت شهری با هدف تحقّق حفاظت و توسعة یکپارچه و توأمان و ارتقای سطح کیفی بهره‌وری فضاهای شهری مطرح شده است. این رویکردِ ارزش‌محور هم‌چون لنزی است که از درون آن به شهر کنونی نگریسته می‌شود و بر نقش انسان و جامعه در پدید آوردن کالبد شهر تأکید دارد.