فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهر ایرانی شماره ۵
فهرست مقالات در فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهر ایرانی شماره ۵
چکیده مقاله ۱ فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهر ایرانی شماره ۵
چکیده مقاله ۱ تحوّلات کالبدی بازار سنّتی در شهرهای ایران (مطالعة موردی: بازار شهر كرمانشاه) | کیومرث ایراندوست ، آرمان بهمنی اورامانی
در دهه های اخیر و با تحوّلات عمیقِ كالبدی و اجتماعی شهرهای كشور، بازار به عنوان كانون اقتصادی و اجتماعی شهر سنتّی ایرانی دچار دگرگونی و تغییرات قابل توجّهی شده است. در بیش تر موارد، بازار از كانون پر جنب و جوش با مركزیّت قوی، به عنصری نسبتاً حاشیه ای بویژه در ارتباط با عملكرد شهری بدل شده و بخش عمدة آن با افت ارزش و پویایی اقتصادی و اجتماعی و کالبدی روبه رو بوده است. این مسأله باعث شده كه بخش چشمگیری از بازار، بویژه عناصر جانبی و جدا از راسته های اصلی آن دچار ركود و تخریب شوند.
چکیده مقاله ۲ فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهر ایرانی شماره ۵
بررسی شاخص های مؤثر در شکل گیری تعادل در معماری مسلمانان (نمونه موردی: مسجد جامع اصفهان) | محمدرضا بمانیان ، معصومه امینی
چکیده مقاله ۳ فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهر ایرانی شماره ۵
بررسی و تحلیل طرح های کاربندی به کاررفته در تیمچه های بازار تبریز | حسن ستاری ساربانقلی ، امیر جدایی
چکیده مقاله ۴ فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهر ایرانی شماره ۵
بازشناخت چگونگی شكل گیری گنبد اورچین (با تأکید بر ساختار هندسی و معماری) | امین سعیدیان ، مجتبی قلی ، احسان زمانی ، مجتبی انصاری
پرداختن به شیوه های گنبدسازی، شناخت انواع آن، بررسی عملکرد سازه ای، شیوه های ترسیم، سبک شناسی، روش های اجرایی و مسائل مرتبط به آن همواره از دغدغه های معماران ایرانی بوده است. در این بین به معماری گنبد اورچین که از شاخصه های بناهای آرامگاهی در بخش های جنوبی ایران است، توجه نشده و اطلاعات اندکی از آن در تاریخ معماری ایران وجود دارد. در این پژوهش به ریشة لغوی و معنایی گنبد اورچین اشاره شده و خواستگاه معماری این گنبد، متعلّق به دورة سلجوقی، معرفی شده است. سپس روابط هندسی میان زینه های آن تحلیل شده و انواع این نوع گنبد شامل کوکبی و کثیرالاضلاع ترسیم شده اند.
چکیده مقاله ۵ فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهر ایرانی شماره ۵
درآمدی بر اثرات اصالت بخشی بافت های فرسوده شهر تهران (نمونة موردی: محلّة مفت آباد) | محمد سلیمانی ، سیمین تولایی ، یدالله کریمی پور ، اسماعیل آقایی زاده
«باززنده سازی۲» بافت های فرسوده در شهرهای ایران، نیازمند آشنایی با روشها و الگوهای مختلف و متفاوتی است. به کارگیری نظریّة اصالت بخشی، که برای ارتقای زندگی شهری بر جا به جایی طبقة متوسط به بالا با افراد فقیر، تأکید می کند، یکی از راهبردهایی است که می توان در راستای نوسازی شهری در ایران مورد آزمون قرار داد. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی اثرات اجرای نظریّه اصالت بخشی، با تأکید بر اثرات جابه جایی جمعیّت در شهر تهران برای پاسخ گویی به این پرسش است که « باززنده سازی بافت های فرسوده شهر تهران با عنایت به نظریّه اصالت بخشی چه اثرات احتمالی در نواحی همجوار و سایر مناطق شهر خواهد داشت؟»
چکیده مقاله ۶
بازآفرینی پایداری با تأکید بر نقش طبیعت در ساختار کالبدی شهرهای ایرانی ـ اسلامی (بررسی موردی رود دره مقصود بیک تهران) | فاطمه یزدگرد
الگوی شهرهای کهن ایرانی ـ اسلامی در گذشته با اتکای بر دو عامل اساسی شکل گرفته است. در جایگاه نخست، اسلام به عنوان نظام کمال یافتة اجتماعی، فرهنگی، ارزشی و تعالی بخش انسان ها و در جایگاه بعد معماری ایرانی به منزلة تجلّی گاه کالبد فرهنگ ایرانی در ساختارهای فیزیکی قرار دارد. این شهرها با توجّه به ویژگی های کارآیی اقتصادی، پویایی اجتماعی و تعالی فرهنگی در کنار آسیب های اندک زیست محیطی تا حدودی شکل شهر پایدار توسعه یافته را ارتقا داده اند. هر چند در این مجموعه ها تفاهمی چون حقوق شهر و شهروندی به دلیل استقرار حکومت های غیر مردم سالار و غیر اسلامی مورد غفلت واقع شده است.
چکیده مقاله ۷
بازشناسی مفاهیم معنوی «سکونت» در مسکن سنّتی اقلیم کویری | هانیه اخوت ، محمدرضا بمانیان
سکونت، بیانگر برقراری پیوندی پرمعنا بین انسان و محیط مفروض است كه از تلاش برای هویّت یافتن (به مکانی حسّ تعلّق داشتن) ناشی گردیده است. انسان زمانی بر خود وقوف می یابد که مسکن گزیده و هستی خود را تثبیت کرده باشد. از این رو، مفهوم سکونت همواره در طول تاریخ، ذهن اندیشمندان را به خود مشغول داشته است. این مقاله با هدف ساختارشناسی مفاهیم سکونت و مسکن از نگاه اندیشه ورزان و سپس دیدگاه قرآن، تنظیم گشته است. روش پژوهش از نوع توصیفی ـ تحلیلی است و با انتخاب نمونة مسکن های سنّتی در اقلیم گرم و خشک ایران انجام شده است.
چکیده مقاله ۸
شخصیّت شناسی شهر اسلامی؛ با تأکید بر ابعاد کالبدی شهر اسلامی | زهرا خدایی ، علی اکبر تقوایی
با توجّه به تفاسیر متفاوتی که در مورد «شهر و شهرسازی اسلامی» ارائه می شود، شناسایی شخصیّت شهر اسلامی می تواند در تحلیل شهرسازی اسلامی مؤثّر واقع شود. مفهوم شهر اسلامی که شرق شناسان به کار برده اند، مبتنی بر این فرض است که اسلام یک نظام ارزشی کامل است و تمام الگوها و رفتار سازمان اجتماعی را تعیین می کند. در این مقاله سعی شده است با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی و از شیوه های تحقیق مرور متون، منابع و اسناد تصویری به تحلیل شخصیّت شهر اسلامی پرداخته شود. به همین جهت، با تبیین ویژگی هایی که برای شناخت و تعریف هر پدیده لازم است، مقالة حاضر بر آن خواهد بود تا این ویژگی ها را برای شهر اسلامی استنتاج نماید و با تبیین پیدایش و توسعة شهر اسلامی و عوامل مؤثّر در شکل گیری آن، بنیاد و ماهیّت کالبد شهری را بررسی کند.
