برج هایی که نمی‌گذارند کوه‌ها را ببینیم
برج هایی که نمی‌گذارند کوه‌ها را ببینیم
ساخت برج های سر به فلک کشیده در تهران به آشفتگی و بی‌نظمی فضای شهر منجر شده و به باور برخی معماران و طراحان شهری آلودگی بصری ایجاد کرده است.
اعطای تراکم برای ساخت برج ها و ساختمان‌های بلند بالا اگرچه در ابتدا با هدف مدیریت افزایش جمعیت در کلانشهر تهران صورت گرفت، اما رفته‌رفته مشکلاتی را ایجاد کرد که این روزها نمودهای آن در فضای شهری بسیار به چشم می‌خورد.
ساخت ساختمان‌های بلند وکوتاه بدون هیچ نظم منطقی در کنار هم از جمله مهمترین مشکلات اعطای بی سروسامان تراکم است که این روزها شهر تهران ر ا با بی نظمی سرسام آوری مواجه کرده و همزمان سود سرشاری را به جیب برخی معماران و سازندگان ساختمان سرازیر کرده است. این اتفاق که جلوه بصری شهر را نازیبا می کند در سال‌های اخیر نهادهای ذیربط به ویژه شهرداری تهران را با انتقادهای فراوانی مواجه ساخته است.
به باور کارشناسان، در معماری معاصر ایران، توجهی به مقوله فضای شهری نشده است و در برخی موارد استفاده غیرقانونی برخی پیمانکاران از روابط در شهرداری‌ها موجب شده بسیاری از ضوابط ساخت و ساز در تهران زیر پا گذاشته شود. به باور آنان، این اتفاق فرم شهرسازی نه تنها در شهر تهران بلکه در سایر شهرها را تحت تاثیر قرار داد. هرچند شهرداری تهران در دوره مدیریت جدید تلاش کرده است که تا حدود زیادی جلو این روند گرفته شود و یا دست کم به حداقل برسد اما آنچه که پیش‌تر اتفاق افتاده است را نمی‌توان چاره‌ای اندیشید.
تخریب دید بصری شهر؛ تضییع حقوق شهروندان
«سعید نصراللهی» کارشناس عمران، در خصوص مهمترین علل آلودگی بصری ایجاد شده در شهر تهران گفت: بی نظمی در مرتفع‌سازی یکی از مهمترین مواردی است که دید بصری شهر را خراب کرده است. به این معنی که ریتم شهرسازی در تهران رعایت نشده است. به عنوان مثال اکنون شهروندان تهرانی دیدشان به کوه خیلی کم است. این در حالی است که کوه برای شهروندان یک منظر زیباست که تهرانی‌ها به دلیل ساخت و سازهای بی‌رویه و غیراصولی که در چند سال گذشته در مقابل کوه‌های تهران صورت گرفته از آن محروم شده‌اند.
در همه جای دنیا در مقابل کوه ساختمان‌هایی با ارتفاع کم می‌سازند و ساختمان‌ها هر چه از کوه فاصله می‌گیرند مرتفع‌تر می‌شوند و اینگونه یک ریتم منطقی در مرتفع‌سازی شهر رعایت می‌شود. ریتم ساختمان‌سازی در شهر باید به گونه‌ای باشد که هم کسانی که نزدیک کوه زندگی می‌کنند و هم افرادی که انتهای شهر زندگی می‌کنند، بتوانند به ارتفاعات دید داشته باشند. اما متاسفانه این ریتم در تهران رعایت نشده و ما اکنون شاهد ساخت برج‌های عظیم و مرتفع در مقابل کوه‌ها هستیم که دید بصری شهر را نازیبا کرده است.
این مهندس مجری و ناظر ساختمان افزود: ساخت وساز بی‌رویه در بحث برج‌سازی و نبود روال یکدست و گفتمان مشترکِ تدوین شده، در بحث اصول ساخت و ساز برج ها، موضوعی است که باعث بی‌نظمی در شهر شده و دید بصری شهروندان را که حق طبیعی و قانونی آنان است مختل کرده است.
نماسازی‌های نامناسب در شهر تهران
نصراللهی از نماسازی‌های نامناسب در شهر تهران، به عنوان یکی دیگر از مواردی یاد کرد که موجب آلودگی بصری در شهر شده و در این زمینه یادآور شد: یکی دیگر از موضوعاتی که میزان آلودگی بصری در شهر تهران را بالا برده، بحث نماهای ساختمان‌هاست. در این خصوص علیرغم اینکه هزینه‌های گزافی صورت می‌گیرد، اما ناهماهنگی و نازیبایی زیادی در بناها دیده می‌شود.
در سال‌های اخیر برای نمای ساختمان‌ها از سنگ‌های گران قیمتی استفاده شده است، با این وجود نماهای خوبی نداریم و این موضوع نیز به دید بصری شهر آسیب زده است. این در حالی است که اگر در خصوص نماهای ساختمان‌ها کارشناسی بیشتری صورت گیرد، می‌شود حتی با هزینه‌های کمتر، نماهای بهتری داشته باشیم.
به عنوان مثال به جای استفاده از سنگ های گرانقیمت که هم هزینه های سخت و ساز را بالا می برد و هم ساختمان را سنگین می کند و این سنگینی در بحث مقاومت ساختمان در برابر زلزله یک مولفه منفی محسوب می شود، بهتر است از اِلِمان ها (نشانه ها) و متریال‌های (مواد) جدید استفاده کنیم که هم زیباتر و هم ارزان‌ترند یا اینکه با نورپردازی کاری کنیم ساختمان ها به خصوص در شب زیباتر دیده شوند.
تراکم فروشی؛ به چه قیمت؟
تراکم فروشی غیر اصولی یکی از مهمترین چالش‌هایی است که موجب دید بصری نازیبا در شهر تهران شده است؛ موضوعی که نصراللهی بر آن تاکید کرد و در خصوص آن گفت: تراکم فروشی به هر قیمت، یکی دیگر از معضلات است که شهر تهران را درگیر بی‌نظمی کرده است. متاسفانه شهرداری در سالیان گذشته برای اینکه بتواند هزینه‌های خودش را پوشش دهد، شروع به تراکم فروشی به هر قیمتی کرده است.
به عنوان مثال در کوچه‌ای که عرض گذرش هشت متر است، مجوز یک برج ۱۰، دوازده طبقه یا پانزده طبقه داده‌است. وقتی در یک خیابان یا کوچه با گذر کم مجوز ساخت چنین ساختمان‌هایی داده می‌شود ناخودآگاه یک بار ترافیکی؛ هم ترافیک ماشینی و هم ترافیک انسانی به آن منطقه تحمیل می‌شود، تردد مختل می‌شود و در نهایت چنین اقداماتی شلوغی و نازیبایی فضای شهر را به دنبال دارد.
اعطای غیرکارشناسی مجوز ساخت به مراکز خرید، به نظم شهری آسیب می‌زند
این کارشناس عمران اضافه کرد: اعطای غیرکارشناسی مجوز ساخت به مراکز خرید ، یکی دیگر از مواردی است که به نظم شهری آسیب می‌زند. به عنوان مثال در چند سال اخیر در منطقه زعفرانیه یک مرکز خرید بزرگ و معروفی (مرکز خرید پالادیوم)، درست در وسط یک منطقه مسکونی با مجوز شهرداری ساخته شده است که بار ترافیکی زیادی را به منطقه وارد کرده و برای ساکنین موجب دردسر شده است و زیبایی و آرامش منطقه را به هم زده است. از این اتفاق‌ها زیاد رخ داده است. پروژه ایران مال یکی دیگر از نمونه‌هاست که مشخص نیست بر چه اساسی از طریق چندین رمپ (مسیر گذر) به راحتی به اتوبان‌های تهران دسترسی پیدا کرده است. اینها تجاوز به حقوق شهروندی است.
ساخت و سازها ضابطه‌مند نبوده است
«محسن میردامادی» فعال سیاسی و معمار، بتازگی در گفت و گو با رسانه ها، اوج آلودگی بصری شهری در ایران، را متعلق به تهران دانسته و درباره علت ایجاد این آلودگی بصری گفته است: مساله‌ی آلودگی فضایی یا بصری شهری که در شهرهای ما دیده می‌شود، مولود چند نکته است: یکی از آنها بی نظمی است که به دلیل آگاه نبودن مسوولان شهرداری‌ها و یا صاحبان سرمایه که وارد حوزه ساخت‌وساز می‌شوند، به وجود آمده است.
از طرفی صاحب هر ساختمان بنا بر پولی که به شهرداری داده یا رابطه‌هایی که داشته هر مدل ساختمانی که خواسته ساخته است؛ چراکه هیچ ضابطه‌ای برای ساخت‌وساز شهری وجود ندارد که تعیین کند هر ساختمان کجا، با چه مصالحی و چگونه ساخته شود؟
او در انتقاد از نحوه عملکرد مدیران شهری در زمینه حفظ زیبایی بصری در فضاهای شهری، بلوار کشاورز و خیابان ولی‌عصر (عج) تهران را مثال می‌زند و می‌افزاید: بلوار کشاورز سکانس بسیار زیبایی است که در میدان ولی‌عصر وجود دارد. می‌توانستند چنین سکانس زیبایی را با یک طراحی منظم تبدیل به یک شاهکار کنند؛ به گونه‌ای که از لحاظ زیبایی و هویت فاقد آلودگی باشد.
خیابان ولی‌عصر یکی از بهترین سکانس‌های شهری دنیا است
ولی می‌بینیم که این محل به‌خصوص زمانی که به میدان ولی‌عصر نزدیک می‌شود بسیار ناجور است. از طرفی خیابان ولی‌عصر که ۲۰ کیلومتر طول دارد یکی از بهترین سکانس‌های شهری دنیا است. این خیابان باید دارای یک نظم و سیاست واحد باشد. ولی از آنجایی که شهرداری‌ها به دلیل سیاست‌های اشتباهشان به مالکان اجازه می‌دهند تا نسبت به پولی که پرداخت می‌کنند هر کاری دوست دارند انجام دهند، شاهد بی‌نظمی خاصی در این خیابان هستیم، به گونه‌ای که از ابتدا تا انتهای آن هماهنگی وجود ندارد.
کوتاه سخن آنکه، کیفیت و نوع ساخت وساز شهری، تاثیر مهمی بر آرامش و نظم شهری و زیبایی بصری شهر دارد؛ مواردی که می‌توانند به طور مستقیم در احساس رضایت و آرامش شهروندان یک شهر تاثیرگذار باشند.
از اینرو، بهتر است مدیران شهری از این پس، توجه بیشتری به امر ساخت‌وساز شهری در شهرها، از جمله شهر تهران نشان دهند و با تمام قوا در برابر تخلفات بایستند؛ چراکه اگر وضع به همین منوال ادامه یابد در سال‌های آتی کلانشهر تهران دیگر جایی برای زندگی نخواهد بود و نظم و آرامش به طور کلی از شهر رخت خواهد بست.
منبع: ایرنا
