طرح ابریشم چهارراه بهشتی تبریــز | مهندسین مشاور تجیر
طرح ابریشم چهارراه بهشتی تبریــز
معمار: مهندسین مشاور تجیر (علیاکبر صارمی، جواد بنکدار)
موقعیت : ایران،تبریز،چهارراه بهشتی
وضعیت : تکمیل شده
کاربری : تجاری
تاریخ: ۱۳۸۹
معماران مسئول: علیاکبر صارمی، جواد بنکدار
کارفرما: شرکت عمران و مسکنسازان منطقه شمالغرب
مجری: سازمان عمران و مسکن سازان منطقه شمال غرب
طرح اولیه بناهای پیرامونی میدان: مهندسین مشاور تجیر
مشاور طراحی میدان و فرش: مهندسین مشاور شارستان
درباره پروژهطرح ابریشم چهارراه بهشتی تبریــز
طراحی شهری این پروژه با چنین فرضی شروع شده؛ شهر مجموعهای است از مکانها که پیوندشان مجموعه شهر را میسازند. زمانی این مکانها به تنهایی اهمیتی خاص مییابند و زمانی ارتباط بین آنها برجسته میشود.
– این مکانها با توجه به اینکه دارای چه کیفیتی باشند، واجد انرژی خاصی هستند. انرژی این نقاط بر هم اثر گذار بوده و کیفیت جدیدی که فراتر از مجموع آن انرژیها است را فراهم میآورد.
– پیوند بین این مکانها، به عنوان ارتباط شهری، حامل انرژی شهر هستند. بنابراین هر نقطه شهر و یا تودهای از نقاط شهری، نیروی خود را درون این خطوط ارتباطی جاری میسازند.
شهرسازی باروک
در شهرسازی باروک اروپای قرن ۱۸ و ۱۹ ، ارتباط بین مکانهای مهم به صورت خیابان و بلوار مطرح شد و بر این فرضیه هندسی مبتنی بود که کوتاهترین فاصله بین دو نقطه خطی است راست. این فرضیه نگرش سادهلوحانهای را در مسائل شهرسازی بر جای گذاشت. نیروی درونی مکانها میتواند به طرق مختلف به اطراف خود جاری شود، که تصور جاری شدن به صورت خطی مستقیم در یک خیابان، از اولیهترین آنها است. مشاهده مکانهای پرانرژی و کمانرژی شهر هنگام شب، از پنجره هواپیمای در حال فرود قابل تشخیص است. در آن هنگام توده چراغهای شهر که کمنور و پرنور، متراکم و پراکنده، نقطهای و خطی، متمرکز و خوشهای هستند، واقعیت شهر را نشان میدهند. بخشی از انرژی شهر نیز نه در نقاط مشخص و یا خطوط معین، بلکه در اعماق شهر نهفته است و تا حدودی ناپیدا مانند انرژی نهفته در تاریخ و یا انرژی خفته در لایههای زیرین خاک شهر.
فضای جدیدی که به شهر اضافه میشود، نیروی خود را از راههای زیر تأمین میکند.
– از عملی که انجام میدهد و عملکردی که دارد.
– از شکل خاصی که به خود میگیرد.
– از ارتباطی که با محیط و مردم برقرار میکند.
– از ارتباطی که با انرژیهای نهانی و خفته در خاک شهر دارد.
مرحله اول طراحی طرح ابریشم چهارراه بهشتی تبریــز
شهرداری تبریز مجموعهای شهری را در چهارراه بهشتی، حدفاصل بین خیابانهای لک و بیدزار پیش¬بینی کرده بود که حدود ۵۰۰ متر طول و به طور متوسط ۱۲۰ متر عرض داشت. میگفتند طرحی به این منظور تهیه شده که کل این محوطه، غیر از میدان به صورت ساختمانهای چند طبقه متراکم تجاری و خدماتی درآید. با آگاهی از مطلب فوق در محوطه راه رفتیم و در قهوهخانهای چای خوردیم و با مردم صحبت کردیم و حال و هوای محیط را حس کردیم.اولین اقدام این بود که پیشفرض اولیه طرح را که مجموعهای از بناهای متراکم بود، به کلی رد کنیم و به شش هکتار زمین مزبور، به صورت صفحهای خالی، بدون هیچ بنایی بنگریم. چنانچه گفته شد انرژی موجود در محیط، کم کم خود را نمایان ساخت.
مرحله دوم طراحی
شش هکتار زمین همچون بوم سفید نقاشی، بوم عظیمی که بر روی زمین گسترده است، در انتظار اولین اقدام بود. میگفتند، خیابان بازار کهنه که از کنار مسجد کبود میگذرد همان مسیر جاده ابریشم است، مطالعات نیز تا حدودی آن را اثبات کرد. بنابراین نیرویی که جاده ابریشم داشته و دارد، و حاصل پیوند ارتباطات فرامرزی بین مردم از دورترین نقاط روی زمین بوده و هست، سیر اندیشه ما را به مسیر ابریشم کشاند. راه ابریشم، در سر راه خود به فضاهای گوناگون میرسید و از کنار آنها میگذشت، از آنها میگرفت و ادامه میداد و در کوچههای شهر پخش میشد. بدین ترتیب اولین قدم، قرار دادن میدان ابریشم، سر راه جاده بود. قدم بعدی یافتن مسیرهایی بود که از این میدان منشعب میشدند، مسیرهایی که خود حامل نیرو باشند. این مسیرها را به صورت بازار درآوردیم که هرکدام از دکانها همانند نقاط خاص در کنارش قرار گرفتهاند. در انتهای زمین بنای بلندی طراحی کردیم که به خاطر حجم خود حضوری خاص در مقابل میدان داشته باشد.
مرحله سوم طراحی
مجموعهای که گفته شد، مسکونی؛ تجاری و بنای بلند، همانند یاختهای زنده شروع به رشد در اطراف میدان کرد، که بخشی از میدان را تشکیل داد و بخش مابقی، دنباله میدان را. این یاخته در رشد ارگانیک خود با جدارههای پاره شده شهر برخورد کرد، از آنها تأثیر گرفت و بر آنها اثر گذاشت. همجواری مجموعه جدید با بناهای پاره شده، از حساسترین بخشهای پروژه بود. در این نقاط لبه موجود با لبه جدید برخورد میکرد. تأثیرات متقابل این دو، لبه بیرونی را ساخت.
فرش سنگی میدان
فرش سنگی گسترده در این میدان (میدان شهید بهشتی)، نمونه ای از فرش اصیل ایرانی با طرح چهار باغ (باغی) است. نمونه اولیه فرش که در موزه ملی فرش ایران نگهداری می شود، مربوط به قرن ۱۱ هجری شمسی بوده و در منطقه آذربایجان بافته شده است.تیم طراحی میدان به سرپرستی زنده یاد مهندس بهروز احمدی، تصویر فرش را به صورت کامپیوتری شبیه سازی کرده و نقوش گل ها، درختان و نهرهای آب به ریز مربع های ۵ سانتی متری تقسیم شده اندکه هر مربع در مدول های ۸ تایی قرار گرفته تا مربع های بزرگ تری با ابعاد ۴۰ *۴۰ سانتیمتر را تشکیل دهند. فرش سنگی از ۱۲ گونه سنگ با رنگ های متفاوت ساخته شده که ۱۰ رنگ آن به صورت طبیعی بوده و ۲ رنگ آن به صورت مصنوع ساخته شده است.
مساحت فرش سنگی
در ساخت فرش که مساحتی معادل ۱۲۲۶٫۴۰ متر مربع دارد، طول آن ۴۵ متر و عرض آن ۲۹٫۲ متر بوده و در مجموع چهارصد نود هزار و پانصد و شصت قطعه سنگ به کار رفته است.قرار دادن فرش در چنین مقیاسی به عنوان نشانه ای از این منطقه در فضای حیاط مرکزی یکی از میادین تاریخی شهر، به منظور افزایش جاذبه بصری و همچنین ایجاد قرابت شهروندان با هنر و تاریخ این مرز و بوم از اهدافی بوده که معمار و طراح ساختمان ها و فضای میدان آن را مد نظر قرار داده است.