انارستان پدربزرگ | سیزان، خوانش معماری و شهر

انارستان پدربزرگ
معمار:سیزان، خوانش معماری و شهر( پدرام جعفربیگی)

موقعیت :ایران، یزد , شهر تفت , محله برالسویه , کوچه دبستان دخترانه مسرتی , انتهای کوچه سمت راست
وضعیت : تکمیل شده
مساحت سایت: ۷۰۹ مترمربع
مساحت:۹۴۵ مترمربع
کاربری : مسکونی
تاریخ:۱۳۹۳-۱۳۹۶
معمار مسئول: پدرام جعفربیگی
همکاران طراحی: حسین جعفربیگی، نازلی جعفربیگی
کارفرما: محمد علی دهقانی تفتی
سرپرست تهیه نقشه های اجرایی (فاز۲) : حسین آقا جعفربیگی
مقاوم سازی : حسام الدین جعفربیگی , معین غفوری
تاسیسات مکانیکی : محمد حسین مظفری
تاسیسات الکتریکی : مجید والاگهر
نوع تاسیسات مکانیکی : موتورخانه , چیلر تراکمی
نظارت : حسام الدین جعفربیگی
مشاور معماری : مجتبی فرهمند , علی قربانی , فیروز فیروز
پیمانکار : حسین آقا جعفربیگی
سرپرست کارگاه : حسام الدین جعفربیگی
تیم اجرایی: شادروان علی رحیمی
مشاور هنری : سید علی محمد سید احمدیان
ترسیم : سما قبله زاده , سعیده آبشوری , مهدیه حسینی
گرافیک : کاوه سید احمدیان، مهرداد سید احمدیان، مهدیه حسینی، سید پدرام جوهری
هزینه پروژه : در حدود ۱۵ میلیارد ریال
عکس: پدرام جعفربیگی
جوایز:یکی از سه فینالیست برتر جایزه ساختمان سال ایران-۱۳۹۶

درباره پروژه انارستان پدربزرگ

پیشینه

حاج محمد علی دهقانی هنگام خروج از زادگاهش «تفت» در سال ۱۳۳۶ خورشیدی ، نوجوانی ۱۵ ساله بود که برای کار و امرار معاش ترک دیار کرده و در تهران ساکن شد. از پس سالها ، وی برای بازآفرینی خاطرات تصمیم میگیرد در زادگاه خود خانه ای درخور فامیل و محله اجدادی و نیز مکانی دلنشین برای خانواده خود و گردهماییهای فامیلی بنا نماید.اولین قطعه زمین در اختیار ۷۰۹ مترمربع بوده که با خرید زمینهای اطراف از ورثه پدری و تجمیع آنها، مساحت کل زمین در اختیار به ۴۸۴۴ مترمربع میرسد.

موقعیت پروژه

شهرستان «تفت» در ۱۰ کیلومتری شهر «یزد» ، در جنوب غربی استان «یزد» و در دامنه های شیرکوه با آب و هوایی لطیف تر از سایر شهرستانهای این استان قرار دارد. این منطقه دره ای است طویل در امتداد شرقی – غربی که از سه طرف با کوهها محصور و تنها از سوی شرق به دشتهای استان یزد منتهی میگردد. رودخانه و در واقع مسیلی برای جمع آوری آبهای سیلابی مناطق بالادست ، تفکیک کننده دو قسمت اصلی شمالی و جنوبی شهرستان تفت به ترتیب با نامهای «گرمسیر» و «سردسیر» می باشد.

الگو برداری از شیوه ساخت خانه های سنتی

با تحلیل شیوه ساخت خانه های سنتی و تاریخی یزد و تفت ، این نتیجه حاصل شد که بر خلاف معماری امروز ، که ساختار و سازه بنا را پنهان و با لایه های مختلف تزیینات اغلب نه چندان منطقی و دلچسب می پوشاند ، زیبایی ناب خانه های سنتی این منطقه ناشی از یکپارچگی سازه با کالبد و نمای درونی و بیرونی بناست که تنها با اندودی از جنس همان سازه صیقل یافته و در نهایت با معماری اندیشیده ، جوابگوی نیازهای ساکنین خانه و نیز در ارتباطی منطقی و پویا با ساختمانها و فضاهای دیگر محله می باشد.نمونه عالی این نگاه را می توان در معماری دوران سلجوقی یافت که پیوستگی زبره و نما و ساختار یکپارچه سازه و نما ، نمونه ای زیبا از این معماری ماندگار است.

شرح پروژه

پس از مطالعات و بررسی های پیش گفته و در شروع کار طراحی ، موقعیت خاص زمین پروژه انارستان پدربزرگ که در شیبی به سمت جنوب با منظری سبز از انارستانهای پایین دست و بدون آلودگی معماری قرار داشت ، اهمیت توجه به فضاهای باز و جمعی را نشان می داد.از آنجایی که زندگی در فضای باز از الگوهای رفتاری در خانه هایی با حیاط مرکزی و خانه-باغها بوده که به این ترتیب تغییر فصول در فضای زیستی خانه ها ادراک می شده ، لذا طراحی خانه از جانمایی فضاهای جمعی در بیرون و جبهه جنوبی زمین شروع شد و در امتدادآن فضاهای نیمه باز و در نهایت فضاهای داخلی و بسته در ارتباط با یکدیگر و در جبهه شمالی شکل گرفت. تجربه زیست در فضای بیرونی سبب در نظر گرفتن عمارت تابستانی و عملکردهای وابسته با آن شد، محور آب پیوند دهنده دو عمارت اصلی در این باغ است. هندسه راست گوشه استخر به واسطه یادآور پدربزرگ، درختی شاهتوت که توسط او در حدود ۲۰ سال پیش کاشته شده بود، تغییر میکند. وجود پرده آب، پاشویه و پلی در وسط آن امکان ایجاد فضای روبدادی را تشدید می بخشد.

روند طراحی

خواست پیوستگی فضای بیرون با درون و درون با درون ایجاب میکرد قسمتی از سقف نهایی و سقف همکف در مرکز سازه ی موجود برداشته شود تا با گشودگی (void) ایجاد شده ارتباط فضایی و پیوستگی دید در طبقات تامین گردد.این برداشت سازه سبب معلق ماندن بهارخواب طبقه اول به مانند پلی در فضاهای بیرونی شد و این گشودگی نیز در مرکز فضاهای جمعی داخلی سبب جدایی بخش شرقی از بخش غربی بنا شد که با ایجاد پلی در مرکز این گشودگی امکان تجربه ای متفاوت در دسترسی به اتاق پدربزرگ فراهم گردید. ارتباط این گشودگی ها دیواریست آجری در جهت باد اصفهان (شمال غربی) که از بیرون بنا شروع و تا معماری داخلی بنا امتداد می یابد.

سازه پروژه

فضاهای جمعی و بهارخوابها همگی در مناسب ترین مکانها از لحاظ دید منظر شهری و طبیعی قرار گرفته و فضاهای خواب که کمترین استفاده را در خانه های آخر هفته دارند در جبهه شمالی جانمایی شدند.لذا می توان گفت در خانه های آخر هفته یا خانه دوم (secend house) که عموما محلی برای گردهمایی های فامیلی فراهم می آورد تفکیک فضایی به مانند ساکنین خانه اول در فضاهای جمعی وجود ندارد ، فضایی به نام پذیرایی و نشیمن با عرصه بندی عمومی و خصوصی وجود ندارد ، تمام فضاها در گرو استفاده همه است از این جهت سعی در ایجاد مکان های رویدادی در هر نقطه ای از این خانه شده است چه در معماری داخلی،چه در معماری خارجی.عناصر سازه در نما ضمن نمایش جنبه ی باربری خود با اندود نازکی از سیمان سفید پوشیده شد در حالیکه جهت ایجاد حال و هوایی بومی ، در فضای نیمه باز بهارخوابها از نمای آجری استفاده گردید و جهت ایجاد حس پیوستگی بیشتر فضای بیرون و درون ، این پوسته آجری بر روی کف حیاط تا دیوار عمارت تابستانی امتداد یافت.