مسجد دانشگاه تهران | عبدالعزیز فرمانفرمائیان
موقعیت : ایران ، تهران
وضعیت : ساخته شده
مساحت : ۲۳۹۵ مترمربع
کابری : مذهبی ، عبادی
تاریخ : ۱۳۴۵/۱۹۶۶
دوره تاریخی : پهلوی
درباره پروژه مسجد دانشگاه تهران
نحوه استقرار بنا در سایت
ساختمان مسجد در نیمه شمالی بخش مرکزی محوطه دانشگاه تهران متناسب با جهت قبله جای گرفته است. بنای مسجد از سمت شمال به فضای سبزی که به پردیس پزشکی منتهی می شود از شرق به پردیس علوم از جنوب به کتابخانه مرکزی دانشگاه و از غرب به پردیس فنی محدود شده است.موقعیت بنا در مجاورت محور اصلی شرقی غربی محدوده دانشگاه به گونه ای انتخاب شده است که دسترسی به آن از تمامی دانشکده ها به سهولت صورت گیرد.
هندسه،شیب و عوارض طبیعی زمین
زمین مورد نظر مستطیلی به ابعاد ۱۸۵*۸۶ متر است که محور طولی آن در راستای محور طولی دانشگاه قرار گرفته ودارای شیبی معادل سه درصد از جهت شمال به جنوب می باشد.
اصول کلی حاکم بر طراحی فضای سبز و محوطه سازی
محوطه اختصاص یافته به فضای سبز و آب نمای مسجد در طرح اولیه شامل رواق هایی مشابه آنچه که در اطراف حیاط مرکزی قرار دارد بوده است و دارای ابعادی به طول و عرض ۵۶*۳۶ متر و مساحت دو هزار متر مربع می باشد.بنابراین محیط اطراف مسجد را باغچه ها درختان چنار و گذرگاههایی که بخشی از فضای سبز دانشگاه محسوب می شوند فرا گرفته است.
شبکه ارتباطی سواره و پیاده داخلی مجموعه
زمین دانشگاه از شرق به غرب به سه قسمت تقسیم شده:
که در حاشیه شرقی غربی و شمالی زمین دانشکده ها احداث شده اند. دو خیابان در امتداد شمال جنوب این سه قسمت را از محوطه مرکزی جدا کرده است. محور شرقی غربی که ورودی دانشگاه از خیابان قدس را به ورودی از خیابان شانزده آذر متصل می کند محوطه دانشگاه را به دو بخش شمالی جنوبی تقسیم می کند. مسجد در شمال این دسترسی جای گرفته است. دسترسی سواره و پیاده به بنا از محورهای ذکر شده فراهم شده است.
توصیف کالبدی بنا
ترکیبی از احجام مکعب مستطیل (در شبستان مسجد )بخشی از کره (در گنبد) و استوانه (در مناره ها) با صفحات عمودی و افقی ساختار کلی بنا را تشکیل می دهد. کالبد بنا از سنگ سفید تشکیل شده و در پس زمینه ای از درختان و ساختمان های موجود در دانشگاه تهران تمایز قابل توجهی ایجاد کرده است.ساختمان در یک طبقه بنا شده و ارتفاع مناره از سطح زمین ۲۸ متر ارتفاع بلندترین نقطه گنبد در خارج از بنا از سطح زمین ۱۳.۵ متر و ارتفاع بدنه های شبستان از سطح زمین ۹ متر می باشد.
بررسی برنامه فضایی عناصر بنا
ایجاد فضایی با عملکرد مذهبی به همراه فضاهای خدماتی و پشتیبانی در ارتباط با سبک و روحیه زمان خود از نیازهای اصلی طرح بوده است. عناصر فضایی در ساختاری با پلان آزاد سامان دهی و در یک طبقه توزیع شده اند.
بررسی کیفی فضاها
برای بررسی کیفی این بنا به بررسی کیفی عناصر تشکیل دهنده آن پرداخته می شود.
ورودی مسجد دانشگاه تهران
مسجد دارای دو ورودی به حیاط اصلی و دو ورودی به حیاط فرعی است. این دو حیاط توسط یک ورودی با هم در ارتباطند.
حیاط مسجد دانشگاه تهران
این مسجد دارای دو حیاط است. حیاط اصلی با ابعاد ۲۰*۲۸ متر به مساحت ۵۶۰ مترمربع که محور طولی آن عمود بر محور قبله است. دو دسترسی اصلی در اضلاع شرقی و شمالی این حیاط و یک دسترسی به حیاط فرعی در ضلع غربی وجود دارند. دور تا دور این حیاط در سه طرف رواقی وجود دارد که بدنه خارجی آن را دیوارهای سنگی و بدنه درونی آن را ستونهایی با پلان دایره که به فاصله چهار متر از یکدیگر جی گرفته اند تشکیل می دهد. این دیوارهای سنگی به صورت پانل هایی اجرا شده اند که فقط با زمین اتصال داشته و از طرفین و سقف آزاد می باشند. این عدم پیوستگی نوعی شفافیت ،سیال بودن و سبکی را به وجود می آورد. در طرح اصلی این حیاط رو باز بوده که هم اکنون به وسیله سازه ای متشکل از خرپاهای فضایی پوشیده شده است.
