مرکز اطلاعات تاریخی شهر تهران |سیدحمید نورکیهانی

مرکز اطلاعات تاریخی شهر تهران
معمار:سیدحمید نورکیهانی

موقعیت: ایران، تهران،چهارراه اناری(تقاطع نواب و کمیل)
وضعیت:ساخته شده
مساحت:۲هکتار
 طراح: سیدحمید نورکیهانی

درباره پروژه مرکز اطلاعات تاریخی شهر تهران:

چهارراه اناری(تقاطع نواب و کمیل)

دیماه ۱۳۷۱. طراحی و بازسازی کارخانه سابق آبجوسازی شمس و تبدیل آن به مرکز اطللاعات تاریخی شهر تهران در زمینی به مساحت ۲ هکتار . این کارخانه در روزهای اوج انقلاب اسلامی به آتش کشیده شده به مدت ۱۴ سال به بیغوله ای برای تردد معتادان و ولگردان تبدیل شده بود. این طرح بعد از کشتارگاه تهران که به فرهنگسرای بهمن تبدیل شد،دومین پروژه از این دست به شمار میرفت.

تفاوت مهم و اصلی بین این دو فرهنگ‌سرا این بود که کارخانه شمس با ساختمان‌های کشتارگاه تهران تفاوت فاحش داشت.چه از نظر استحکام و مصالح مصرفی و چه از نظر مساحت زیر بنا.

با توجه به ضرب العجل تعیین شده از طرف شهرداری طراحی و ساخت تواما آغاز شد. طراحی مرکز واختصاص ساختمان‌های موجود به عملکردهای آن با توجه به کیفیت (از نظر ایستایی) و کمیت (از نظر سطح بنا) و نحوه قرارگرفتن آن‌ها در سایت صورت گرفت.

ایده‌های طراحی

اهمیت فضاهای میانی (حیاط) و امکان مکث مراجعان در آنجا و نیز هدایت آنها به فضاهای مرکز از طریق حیاط میانی، انتخاب محورهای فضاهای باز، انتخاب محل تلاقی این محورها به عنوان مراکز حیاط‌های میانی وتعیین کننده محل آب نماها روی محور اصلی ورودی مجموعه ونیز انتخاب دودکش و طاق نمای جلوی ورودی (قسمت شمال‌شرقی کارخانه و لبه خیابان کمیل) به عنوان سمبول مجموعه و تبدیل دودکش (با تقویت برای ایستایی چون در معرض ریزش بود) به برج ساعت مرکز و تقویت محور فرعی از آب نمای مرکزی به برج ساعت و ادامه آن به طرف ساختمان یک طبقه اداری (لبه غربی سمت شمال) از جمله ایده‌های طراحی در این مرکز بوده است.

موارد در خور توجه دیگر عبارت اند از:

_ ساخت محل‌های نشستن گروهی در نقاط مشخص (گوشه غربی حیاط مرکزی پشت به غرب، جلوی محوطه ورودی سالن اجتماعات، شمال کتابخانه و کنار ساختمان شرقی) با آجرهای کهنه و چوب.

_ جدا کردن فضاهای سبز از معابر،حیاط‌ها و میدان‌ها با دیوارهای کوتاه آجری (که امکان نشستن رادر کلیه نقاط این حیاط به مراجعان می‌دهد).

_ استفاده از آجرهای کهنه در بدنه و کف حیاط (ترکیب با سنگ تراورتن در کف).

_ انتقال حصار محدوده کننده سایت در لبه شمالی (کمیل) به داخل زمین کارخانه با در نظر گرفتن لبه اصلاحی خیابان کمیل و تعبیه پله‌ای عریض و دعوت کننده در جلوی ورودی و سردر متناسب با ورودی مرکز مورد نظر.

_ تبدیل حوضچه‌های گازوییل و مازوت در نقاط مختلف به آب نما.

_ تعبیه آب‌نما در بدنه شمالی برای ارتباط فضاهای داخل به خارج برای استفاده عموم و تقویت حس تملک اهالی.

ساختمان‌های قابل استفاده و بازسازی شده عبارت بودند از:

۱_ساختمان ۳ طبقه مرکزی (سایت کامپیوتر، یوزرها و مدیریت مرکز) ۹۰۰ متر مربع

۲_کتابخانه کودک ۳۰۰ متر مربع

۳_محوطه سرپوشیده زیر برج ساعت برای کلاس‌های آموزشی ۳۸۰ متر مربع

۴_محوطه سرپوشیده نمایشگاه کتاب (شرق مرکز) ۲۶۰مترمربع

۵_ساختمان اجتماعات ۶۰۰ متر مربع

۶_سالن توجیه و گالری همجوار در زیر زمین اول در غرب مرکز ۶۵۰ مترمربع

۷_ساختمان اداری ۵۳۰ مترمربع 

۸_موزه و گالری‌های مربوط در دو طبقه زیرزمین ۲۹۰۰ متر مربع 

۹_تونل تاریخ در زیر زمین اول، ۳۰۰مترمربع 

۱۰_سرویس‌های بهداشتی ۳۰۰ مترمربع 

ساختمان‌های بخش دوم طرح که قرار بود در مرحله دوم برنامه‌ریزی و ساخته شوند:

۱_ بازارچه فرهنگی روی زیرزمین‌های واقع در قسمت میانی سایت، ۲۰۰۰مترمربع

۲_گالری ورودی زیر زمین‌های اصلی،۷۰۰مترمربع این پروژه در اولین جشنواره مهندسی ساختمان (اسفند ماه ۱۳۷۵) به عنوان یکی از ۵ طرح برگزیده موفق به اخذ

لوح تقدیر و نشان افتخار از دست مقام محترم ریاست جمهوری وقت، و در سال ۱۹۹۵ به عنوان یکی از پروژه‌های فینالیست بنیاد فرهنگی آقاخان ( یکی از ۹۳ پروژه از میان ۴۳۳ پروژه منتخب در آن سال) انتخاب شد.