مسابقه­‌ی طراحی آتی سنتر | کامران دیبا

مسابقه­‌ی طراحی آتی سنتر
معمار : کامران دیبا

موقعیت: ایران، تهران
وضعیت: پیشنهاد رقابت
مساحت زیربنا: ۴۱۲۰۰۰ مترمربع
مساحت زمین : ۷۰۰۰۰ مترمربع
کاربری: اداری-تجاری-مسکونی
تاریخ طراحی: ۸۲
کارفرما: شرکت آتی ساز

مشخصات پروژه مسابقه­‌ی طراحی آتی سنتر

شرکت آتی ساز به مدیریت آقای مهندس محسن رئوف، در سال ۱۳۸۲ اقدام به برگزاری مسابقه‌ی بزرگ آتی سنتر کرد که در آن زمان و به نوبه‌ی خود، بزرگ‌ترین مجموعه‌ی اداری-مسکونی-تجاری در ایران بود. از بین ۴۰ مهندس مشاور ایرانی، ۶ مهندس مشاور با مشارکت یک مشاور خارجی به این مسابقه دعوت شدند. کامران دیبا و شرکای اسپانیایی او، میگل کونِکا و توماس کوربلو، با مشارکت مهندس حمید نورکیهانی نیز در این مسابقه شرکت کردند.

برنامه فیزیکی

برنامه فیزیکی ارائه‌شده به طور خلاصه عبارت بود از: برج اداری به مساحت حدود ۴۰,۰۰۰ متر مربع، برج‌های مسکونی حدود ۸۵,۰۰۰ متر مربع، هتل پنج‌ستاره حدود ۲۰,۰۰۰ متر مربع، مرکز خرید حدود ۱۰۰,۰۰۰ متر مربع، مرکز تفریحات و سرگرمی حدود ۱۲,۰۰۰ متر مربع، ساختمان خدمات و پشتیبانی حدود ۵۰۰۰ متر مربع و برخی ساختمان‌های دیگر که جمع کل مساحت آنها بالغ بر ۴۱۲,۰۰۰ متر مربع بود. موقعیت طرح در تهران، شهرک غرب، جنوب باغ خوردین، شرق بلوار خوردین و در زمینی به مساحت ۷۰,۰۰۰ متر مربع قرار داشت.

در این مسابقه طرح کامران دیبا و شرکا، رتبه‌ی سوم را به دست آورد. این طرح شامل سه برج بلند و یک برج کوتاه بود که در قسمت ورودی آن، یک پارک برای گردش و یک آب‌نما پیش‌بینی شده بود. بعضی از بخش‌های این پروژه یادآور کارهای آغازین و مدرن دیباست.

شرح پروژه 

یکی از اهداف، دوری از معماری نمایشی و پرهیز از روش‌های زودگذر و مد روز بوده است. در این طرح سعی شده ساخت، مقرون‌به‌صرفه باشد و به واسطه‌ی وسعت طرح، بتوان آن را فازبنـدی کرد. یکی از ویژگی­‌های مهم طرح، قابلیت نظافت و نگهداری آن است؛ چون مشکلات و هزینه‌های غیرمنطقی نگهداری می‌تواند زیباترین پروژه‌ها را به آشغال‌دانی مبدل کند. دیبا سابق بر این یکی از مخالفین سرسخت اجرای معماری آسمان‌خراش و بلندمرتبه­‌سازی در کشور بوده و گرایش به این معماری را برای کشورهای اسلامی مضر می‌داند.

او دراین‌باره می‌گوید:

من فهرست سیاهی دارم که دو دشمن اساسی برای محیط‌های سنتی یا هر محیط انسانی را در صدر آن ثبت کرده‌ام: یکی ساختمان‌های بلند و دیگری ترافیک ماشینی کنترل‌نشده! به گمان من، ما مسلمان‌ها باید از ساختمان‌های بلند بپرهیزیم و تراکم ساختمانی را در سطح بپذیریم. فضاهای باز بی‌هویت و رهاشده در پیرامون ساختمان‌های بلند، نامطلوب و زننده هستند. اینگونه فضاهای همگانی، یعنی فضاهای بسیار باز پیرامون برج‌ها و ساختمان‌های بلند، در جوامع سنتی، شناخته‌شده و مقبول نیستند. مردم ما به جای اینگونه فضاها، به باغ‌هایی همگانی در دل شهرها نیازمندند که به‌خوبی تعریف و محافظت‌شده باشند و ما موظفیم که به طراحی و گسترش آنها بپردازیم. ما به فضاهای سبزی که کسی به آنها تعلق خاطر ندارد یا به بوستان‌های بزک‌شده‌ای که صرفاً برای دیدارهای ساکنان آپارتمان‌های اقشار پردرآمد ساخته شده‌اند، نیازی نداریم.

طرح پیشنهادی مسابقه­‌ی طراحی آتی سنتر

با این وجود، چون درخواست کارفرما در پروژه‌ی آتی سنتر ایجاد چند ساختمان برج‌مانند بود، دیبا درصدد آشتی دادن معماری سنتی با اصول مدرنیسم برآمد. طرح پیشنهادی دیبا بر پایه‌ی “امکان پذیری” ‌طرح‌ریزی شده بود که قابلیت آن را داشت تا در فازهای مختلف و به صورتی معقول، به‌تدریج ساخته شود و نتیجتاً فشار سرمایه‌گذاریِ یک‌باره را تقلیل بخشد. ولی از آنجایی که به قول معروف «سنگ بزرگ نشانه‌ی نزدن است» پیچیدگی طرح، سرمایه‌گذاری و از همه مهم‌تر، تعویض مدیریت شرکت آتی ساز، این پروژه را در نطفه خفه کرد. دیبا می‌گوید:

چرا علی‌رغم بیش از سی سال گذشت زمان و در دنیای قرن بیستم، ما قادر نبودیم که پروژه‌های بزرگ در مقیاس شهری را با توجه به ارزش‌های شهرنشینی و جامعه‌ی شهرنشین از خود به یادگار بگذاریم؟ باید اذعان کرد که در مملکت اسلامی ما حتی چند مسجد قابل‌ملاحظه هم تا به حال ساخته نشده است! مسلماً حل مشکل را در جواب همان سؤال بالا باید جست­وجو کرد.
ایده‌ی آتی سنتر حاصل آمیختگی چند بخش است:

۱. بخش گردشگاه در جنب بلوار

۲. بخش خرید که به صورت مارپیچ، شاه‌راهی بازارمانند را تشکیل می‌دهد که به سه بخش بعدی منتهی می‌شود.

۳. برج مسکونی

۴. برج اداری

۵. برج هتل

ایجاد برج‌های بلند، به منظور شناسایی و قرار گرفتن این پروژه در افق آسمان تهران بوده است. به عقیده­‌ی دیبا پروژه‌های چندمنظوره که تعاملی بین کار زندگی، تفریح، خرید و گردش ایجاد می‌کند، عوامل فرح‌انگیز و شادی‌بخش محیط شهری هستند.