نگاهی به نخستین شماره گاهنامه معماری بومی

نگاهی به نخستین شماره گاهنامه معماری بومی ایکوموس ایران

نخستین «گاهنامه معماری بومی ایکوموس ایران» توسط کمیته علمی معماری بومی این نهاد فرهنگی بین‌المللی و زیر نظر ایکوموس – ایران و همزمان با هفته محوطه‌ها و بناهای تاریخی اردیبهشت گذشته منتشر شد.

نخستین گاهنامه معماری بومی که اردیبهشت گذشته با پشتیبانی مهدی حجت، ناصر نوروززاده چگینی و محمدرضا اولیا منتشر شده، مقالات و گزارش‌ها و یادداشت‌هایی از اعضای این کمیته را ثبت کرده است.

ایجاد این نشریه به قول سیاوش صابری – رئیس کمیته معماری بومی – در سخن نخست «مبتنی بر شکل‌گیری آرزوهای گروهی از متخصصان و علاقمندان میراث بشری و به طور ویژه ایران بود برای شناخت و حفاظت از دستاوردهای اندیشه انسان در طول زمان و در هماهنگی با مکان و طبیعت پیرامونی‌اش» بوده است.

ارزیابی معماری بومی ایران توسط مهدی حجت

در بخشی از این گاهنامه مهدی حجت – رئیس ایکوموس ایران – به این پرسش پاسخ داده است که چرا معماری بومی برای ما ارزشمند است. او معماری بومی را به صورت عام یکی از عمده‌ترین مظاهر فرهنگ دانسته و تأکید کرده است: «برای اینکه ما کیفیت مظهر را خصوصاً در معماری بومی درست بفهمیم، خوب است که به سایر مظاهر فرهنگی‌مان نیز توجه کنیم. مثلاً فرض کنید زمانی که شما می‌گوئید موسیقی بندری یا موسیقی آذری یا تربتی احتمالاً همه ما متوجه می‌شویم که چرا این موسیقی‌ها با هم تفاوت دارند.

اگر بخواهیم این تفاوت را باز کنیم و بگوییم عناصر مؤثر در تفاوت شکل این‌ها چیست به این موضوع می‌رسیم که یکی مکان و خاستگاه آن‌هاست که تأثیرگذار است
و دیگری آنچه که بر سر آن مکان در طول تاریخ آمده است و سومی نیز اعتقادات آن مردمان است.

بنابراین اگر به سایر مظاهر نیز نگاه کنیم متوجه می‌شویم که نمی‌توان این تأثیرات را نادیده گرفت. پس طبیعی است وقتی با مظهر مهمی مثل معماری روبرو می‌شویم این مظهر نیز محل تجلی تمام آورده‌های مکانی، زمانی و باورها باشد. حال اگر به دنبال محلی برای تجلی همه این نیروها باشیم کجا را می‌توانیم برای مطالعه و بهره‌برداری از این آوردها بیابیم که با این جامعیت و در این وسعت محل تجلی آن باشد؟ قطعاً نه در جایی که یک معمار، هوسرانیِ فضایی کرده و دفعتا اثری را به وجود آورده است. پس آثار معماری بومی ما محل رجوع به ارزش‌های پایدار در سرزمین ماست، یعنی وقتی می‌گوئیم معماری بومی یعنی آن نوع معماری که قویم و پایدار و ریشه دار است و محل تجلی سه عامل مذکور بر اساس کیفیت تعامل انسان نسبت به آن است.

معرفی و فهرست مطالب

سخن نخست این گاهنامه به قلم سیاوش صابری کاخکی و توضیحات کلی درباره‌ی «فهم معماری بومی» در قالب مصاحبه مهدی حجت منتشر شده است.
ناصر نوروززاده چگینی یادداشتی با عنوان «گل گیوه» و «درآمدی بر چینه‌شناسی» به قلم محمدرضا اولیا به چاپ رسیده است.

زهره خضری درآمدی بر شناخت «آسبادهای ایران، میراث صنعتی از یادرفته ایران کهن»، نجمه حساس «معماری کوچ» و مجید قره‌زاده شربیانی «آنتوان سوروگین را از پیشگامان عکاسی سرزمین ایران» معرفی می‌کند.

اکرم خراسانی مقاله‌ای در باب «روستای کنگ» نوشته و نیکو خالقی مقاله‌ای با عنوان «معماری بومی خانه‌های مخروطی شکل در هارن، ترکیه» ترجمه کرده است.

مهسا عباسی گراوند و سید محمدامین طباطبایی نیز گزارشی از «کارگاه علمی بازشناسی و احیا حصار چینه‌ای باغ‌های تاریخی» ارائه کرده و «گزارشی مختصر از فعالیت‌های کمیته معماری بومی و گروه‌های زیرمجموعه» به قلم عاطفه امرایی منتشر شده است.

همچنین معراج شریفی اسکیس در «کوچه پس کوچه‌های ایران» را منتشر کرده است.

منبع : ایسنا